Tíminn - 20.06.1975, Blaðsíða 8

TÍMINN
Föstudagur 20.júni 1975.
AAaður er
eins og
iagmefisiðn
aðurinn og
ullarfirmun
— segir Jónas Guðmundsson,
sem nú mólar upp í samninga
við þýzkan listaverkasala
Jónas Guðmundsson, rit-
höfundur og listmálari, er
nýkominn til landsins frá Þýzka-
landi, þar sem hann var viöstadd-
ur opnun málverkasýningar, þar
sem verk hans eru sýnd, ásamt
verkum þýzka listmáiarans
Eudolfs Weissauer. Blaðið innti
Jónas eftir dómum manna um
sýninguna og fl. Sagðist honum
svo frá:
— Tildrögin að þessari sýningu
voru þau, að mér barst boð ur’ að
sýna þarna 20 vatnslitamy. .r i
kunnu gallerii, GALERIE
BERND CLASING.-
Sýningin opnaði á föstudags-
kvöld, 13. júni, og henni lýkur 1.
ágúst næstkomandi.
Ég á 23 verk á sýningunni, allt
vatnslitamyndir, og Rudolf
Weissauer sýnir um 20 grafik-
myndir, en hann er einkum
kunnur i Þýzkalandi fyrir
grafikina og hefur sýnt þarna
tvivegis áður fyrir allmörgum ár-
um.
Fjöldi manns var viðstaddur
opnunina, þar á meðal einn ís-
lendingur, Reynir Vilhjálmsson,
eðlisfræðingur, en hann er
prófessor við háskólann i
Munster. Reynir er giftur þýzkri
konu sem talar islenzku.
Munster er menningarborg, og
þar er m.a. stór háskóli þar sem
um 30.000 stúdentar stunda nám.
Seldi 6 myndir við
opnunina
Listaverkasali
pantaði 15 verk
— Hvernig tóku Þjóðverjarnir
myndunum?
— Mjög vel. Það seldust 6 myndir
eftir mig við opnunina og kunnur
listaverkasali frá Osnabruck
pantaði hjá mér 15 myndir.
Sýningargestir virtust upp til
hópa vera ánægðir með
myndirnar og mér bárust ákveðin
tilboð I ferðinni um frekari
sýningar á meginlandinu.
— Hvers konar myndir voru
þetta og hvers konar fólk sækir
málverkasýningar þarna?
— Þetta voru mest landslags-
myndir og myndir úr þjóðlifi
okkar og sjósókn. Sjávarmyndir,
bátar, skip og hús.
— Þeir, sem viðstaddir voru
opnunina voru aðallega listavinir
eins og hér heima, fyrirmenn úr
borginni og listaverkasafnarar,
— indælt fólk. Einnig voru þarna
allmargir myndlistarmenn —
alveg eins og á sýningum heima.
Alls var um 400 manns boðið og ég
held að um helmingur þeirra hafi
komið við opnunina, hinir lita inn
slðar. Það er sól og sumar i
Þýzkalandi núna og margir fara i
ferðalög um helgar.
Erro I
Munchen
Listdómar hafa ekki enn borizt.
Þama eru gefin út tvö stór dag-
blöð og fórum við Weissauer
þangað viðtöl, og mun verða
fjallað Itarlega um þessa sýningu
I blöðunum að þeir sögðu.
— Stendur sýningin ekki óvenju-
lega lengi?
— Jú, henni var reyndar ætlað að
standa frá 6. júni til 1. ágúst, en
vegna tafa varð að fresta opnun
hennar I viku.
— Þetta er sumarsýning og hún
stendur venjulega tæpa tvo
mánuði.
— Veiztu um fleiri islenzka
málara, sem sýna I Þýzkalandi?
— Já, Erro er með sýningu ásamt
þrem öðrum I' Munchen þessa
dagana, og hafa þeir hlotið lofs-
verða dóma fyrir verk sin.
— Hvað er nú helzt framundan?
— Að mála upp i samninga lik-
lega. Maður er eins og lagmetis-
iðnaðurinn og ullarfirmun, maður
framleiðir upp i samninga.
Dr. Richard Beck:
Athyglisverð Ijóð vestur-
íslenzkrarskóldkonu
HAUSTIÐ 1973 kom út á vegum
bókaútgáfunnar Helgafells i
Reykjavik ljóðabókin Hvili ég
væng á hvitum voðumeftir Binu
Björns (Jakobinu B. Fáfnis).
Margir I hópi hinna eldri Is-
lendinga vestan hafs munu
minnast hennar. Séra Egill H.
Fáfnis, sonur hennar, var á
sinni tið vinsæll prestur og við-
kunnur meðal Vestur-íslend-
inga, en lézt um aldur fram
haustið 1953. (Sjá minningar-
grein míúa um hann I Heims-
kringlu 17. febrúar og Lögbergi
18. febrúar 1954, og I Timanum
10. júli sama ár.) Dóttir Jako-
binu, Bjarney H. Fáfnis, er um
langt skeið hafði verið hársnyrt-
ingarkona i Fargo, N. Dakota,
lézt þar 16. des. 1973, sjötug að
aldri, vinsæl kona og vel metin
af þeim, er hana þekktu. Fáfnis-
ættarnafnið báru þau eftir að
þau fluttust vestur um haf.
Dr. BJÖRN Sigfússon, þáver-
andi háskólabókavörður, bjó
þessi kvæði Jakobinu föðursyst-
ur sinnar undir prentun, og fylg-
ir þeim úr hlaði með itarlegum
og prýðilegum eftirmála, er
hann nefnir „Umgerð kvæða og
ævi”, og hittir það ágætlega i
mark, þvi að hér er æviferill
skáldkonunnar rakinn af mikilli
nærfærni og ljóð hennar túlkuð
með hann að bakhjalli af rikri
samúð og sambærilegu innsæi.
Hér verður einnig rakinn ævi-
ferill Jakobinu Björnsdóttur,
einsog hún hét að skirnarnafni,
en einungis á það minnt, að þær
mæðgur, hún og Bjarney, fóru
vestur um haf til Winnipeg
haustið 1923, en Egill hafði farið
þangað tveim árum áður. Jako-
bina lézt i Winnipeg 15. april
1941, nærri 67 ára að aldri.
Um Binu-nafnið fer dr. Björn
þessum orðum i eftirmála sin-
um: „Nafnform Binu i titli og
ritgerð minni er það sem hún
sjálf og aðrir notuðu stöðugt um
hana; i talmáli I S-Þingeyjar-
sýslu, til aðgreiningar frá öðr-
um Jakoblnum, alloft skriflega
einnig.
Dr. Björn lætur þess einnig
getið, að það hafi verið Bjarn-
eyju að þakka, að ljóðabók móð-
ur hennar kom út heima á ís-
landi, og að Bjarney hafi einnig
valið upphafsorð kvæðisins
„Farfuglinn” sem bókarheiti og
skilgreinir dr. Björn það nánar.
Og gott er til þess að vita, að
Bjarney lifði það að handleika
og lesa ljóðabók móður sinnar,
og var það, að vonum, mikið
fagnaðarefni, að þvi er mág-
kona hennar, frú Ellen Fáfnis,
tjáði okkur hjónum, er hún til-
kynnti okkur lát Bjarneyjar. Og
sannarlega gat hún eigi reist
móður sinni fegurri eða varan-
legri minnisvarða en með þvi að
hlutast til um það, að ljóð henn-
ar kæmu út heima á ættjörðinni.
Skal nú nokkru nánar að þeim
vikið, þótt fljótt verði yfir sögu
farið.
1 bókinni eru 30 ljóð, ort frá
þvi að Jakobína var 17 ára, og
þangað til hún var 66 ára gömul.
Ljóð hennar frá yngri árum
bera þvi vitni, um annað fram,
hve rik hagmælska var henni i
blóð borin. Og ánægjulegt er að
fylgja henni i spor á þroska-
braut hennar i skáldskapnum
fram eftir ævinni. Frá þvi tima-
bili má nefna kvæði „ölduna”
(1905), sem þrungið er undir-
öldu djúpra tilfinninga og tákn-
myndin skýrum dráttum dreg-
in.
Evæði hennar um Höllu og
Fjalla-Eyvind („Halla” og „Ot-
laginn”) eru bæði efnismikil og
um allt hin athyglisverðustu. A
það sérstaklega við um hreim-
mikið og myndauðugt kvæðið
um Höllu, þrungið sterkri
samúðarkennd. Ber kvæði
þetta þvi órækan vott, hve hlut-
skipti Höllu og örlög hafa orkað
djúpt á hug skáldkonunnar,
eins og fleiri ljóð hennar stað-
festa, og ummæli hennar i
óbundnu máli, sem dr. Björn
vitnar til i ritgerð sinni.
Ljóð Jakobinu til móður henn-
ar skipa mikið rúm i kvæðabók-
inni, og eru hin merkilegustu að
sama skapi frá skáldskaparlegu
sjónarmiði. Hnitmiðað og
hjartahlýtt er þetta litla ljóð
„Til mömmu” (1916):
Þeir segja það heimskingjans
hugarburð,
að handan við gröf komi
dagur.
Þeir sjá ekki neitt nema
harðlæsta hurð,
hver hugsjón verður sem
gróðurlaus urð.
En ég sé, að aftur ris dagur,
mamma, sá morgunn er
fagur!
Hér lýsir sér einnig ágætlega
sá sterki trúarstrengur, sem er
undirtónn i svo mörgum kvæð-
um Jakobinu, og hvergi fremur
en I sálminum „Sköpunar-
saga”.
Djúpstæðar æskuminning-
arJakobinu verða henni, að von-
um, ofarlega i huga i móður-
kvæðum hennar, og ekki sizt i
„Móðurkveðju”, sem er sér-
staklega fagurt kvæði, þrungið
einlægni, saknaðarkennd og
þakkarhuga. Þrjú siðari erindi
kvæðisins eru ágæt dæmi þess,
hvernig þar er I strengi gripið:
Börn sem i vernd þinni
blunduðu rótt,
er baðst þú og tárin runnu,
veit ég aldrei eiga þá nótt,
að ekki geti til nestisins
sótt
geisla af guðlegri sunnu,
. . . gjöf hennar mömmu er
þau
unnu.
Minning þin ofin um árin min
er óslitinn gullinn þráður.
Ókomins lifs á leið hann
skin
ljúfustu tárum fáður.
Og maður er minningum
háður.
Þvi hvað sem þú leiðst
steigstu létt hvert spor
með leiftur i skörpum augum,
. . . ástvinar minning
og öruggt
þor
var aflgjafi heilum
taugum,....
þau ljós skulu loga úr
haugum.
En áhrifamest og almennast
að gildi af ljóðum skáldkonunn-
ar til móður hennar er þó kvæð-
ið „Farfuglinn” (1936), sem á
sér, eins og það ber vitni, djúpar
rætur i persónulegri reynslu,
sem dr. Björn lýsir i eftirmála
sinum. Það var i upphafsorð
þessa kvæðis, sem Bjarney sótti
titilinn að ljóðum móður sinnar.
Tel ég kvæði þetta eitt hið ágæt-
asta I bókinni, bæði um efni og
ljóðform, og táknrækt I rikum
mæli. Verða menn þvi að lesa
það i heild sinni til þess að njóta
þess til fullnustu. Af skyldum
toga spunnið er lokakvæði bók-
arinnar, „Finnast þau spor?”
(1939-1941), hugsun hlaðið og
þrungið djúpri ættarkennd.
Fyrr og siðar á ævinni orti
Jakobína vel kveðin og athyglis-
verð tækifæriskvæði á gleði- og
sorgarstundum, áður en hún
fluttist vestur um haf, og þeim
megin hafsins.
Ljóðabókin er hin snyrtileg-
asta að frágangi. Framan við
hana er ágæt mynd af skáldkon-
unni. Bókarprýði er að kápu-
myndinni, sem fellur einnig vel
að innihaldinu. Hana teiknaði
Hólmfriður Bjartmársdóttir á
Sandi, S. Þingeyjarsýslu, en
kvæðin eru eftir afasystur henn-
ar.
Óskilafé í
Mosfellshreppi
Brúnn hestur, 3ja til 4ra vetra, mark: tvi-
fjaðrað framan vinstra. Verður seldur á
opinberu uppboði, mánudaginn 30. júni kl.
2 að Reykjum, hafi eigandi ekki gefið sig
fram fyrir þann tima og greitt áfallinn
kostnað.
Hreppstjóri.
AUGLYSIÐ I TIMANUM