Tíminn - 08.07.1975, Page 7

TIMIMN
Þriöjudagur 8. Júll 1975.
Þriðjudagur 8. júli 1975.
TÍMINN
TÍMINN HEIMSÆKIR FLATEYRI
TIMINN HEIMSÆKIR FLATEYRI
Texti og myndir: Þorgeir Örlygsson
LEGGUR VEGI Á DAGINN
— en flýgur á kvöldin
Guðmundur Gunn-
arsson er yfirverkstjóri Vega-
gerðarinnar I Vestur-lsafjarðar-
sýslu, vestan Breiðadalsheiðar.
Guðmundur er ekki einasta mikill
áhugamaður bættra samgangna
á landi, heldur öflugur stuönings-
maöur aukins héraðsflugs um
Vestfiröi. Hann er búsettur á
Flateyri en nú sem stendur hefst
hann viö i vinnuskúrum Vega-
gerðarinnar i Bjarnardal, þar
sem hann stjórnar umfangsmikl-
um vegageröarframkvæmdum.
— oOo —
— Hverjar eru helztu fram-
kvæmdir hjá Vegagerðinni I sum-
ar? —
— Hérna I Bjarnardal erum við
að ljúka vegagerð yfir Gemlu-
fallsheiði með þvi að hækka og
endurbyggja veginn milli Mos-
valla og Kirkjubóls, sem jafnan
hefur verið mjög snjóþungur og
oft lokazt, löngu áður en sjálf
heiðin hefur lokazt. Aætlaður
kostnaður við þessar fram-
kvæmdir er um 8 milljónir króna.
■ Siðan eru það framkvæmdir
upp á 3 milljónir við Hvilftarveg,
sem einnig er mjög snjóþungur,
og á að endurbyggja veginn á um
600 metra svæði. Aætlað er, að
framkvæmdum hér i önundar-
firöi verði lokið um miðjan júli.
Þvi næst er það endurbygging á
snjóþungum kafla á Ingjalds-
sandsvegi, Sandsheiðinni, og svo
lagfæring á veginum innan við
Núp I Dýrafirði. Hjá Þingeyri
verða svo framkvæmdir i fram-
haldi þeirra vegaframkvæmda,
sem unnar voru þar sl. sumar, og
er áætlaður kostnaður um 6
milljónir króna. Til þess að byrja
með verður það vegurinn innan
við Þingeyri, Hvammur — Ketils-
eyri, en siðan utan Þingeyrar á
Svalvogavegi. —
— Fleiri verða framkvæmdirn-
ar ekki? —
— Nei, og ég er bara ánægður
yfir þvi, að hafa þó fengið þetta,
miðað við þann niðurskurð fram-
kvæmda, sem boðaður var i vor.
Vitanlega hefur orðið mikil breyt-
ing á töxtum, þannig að féð dugir
sjálfsagt ekki eins langt, og við
höfðum gert ráð fyrir, en miðað
við þær fréttir, sem berast úr öðr-
um landsfjórðungum, held ég, að
við megun vel við una, þvi fram-
kvæmdir hér verða svipaðar og i
fyrra. —
— Þú minntist á Svalvogaveg.
Er það ekki dálftið umdeilt fyrir-
tæki? —
— Þá má vera, en vitanlega
þurfum við veg út í Lokinhamra,
þvi að þar eru enn tveir bæir i
byggð. Þjóðvegur liggurút i Sval-
voga, en frá Svalvogum og út i
Lokinhamra er um 10 km langur
sýsluvegur, sem ruddur var utan
i hliðinni með ýtu. Aðalfarar-
tálminn á þeirri leið er við Hrafn-
holurnar, björgin illræmdu, en á
þvt svæði er vegarstæðið vfða
ekki nema niu feta breitt, en frá
bjargbrúninni og i sjó niður eru
um 60 metrar. Þetta vegarstæði
er án efa hið hrikalegasta hér á
landi, enda held ég að það verði
að finna nýtt.
Vegagerðin, sem slik hefur
ekkert á móti veginum út i Lokin-
hamra, heldur vegarstæðinu,
enda var leiðin um Hrafnholurnar
ekki rudd af Vegagerðinni heldur
bóndanum á Kjaransstöðum. Við
hjá Vegagerðinni teljum, að finna
þurfi nýtt vegarstæði, og þvi
erum við ragir við að leggja út i
kostnaöarsamar framkvæmdir á
þessari ýtuslóð, sem aldrei getur
orðiö annað en bráðabirgðalausn.
1 fyrra urðum við að læsa leiöinni
með keðju og það sama munum
við gera I sumar, þvi að þá lenti
fólk I ógöngum á þessari leiö. —
— Þú ert mikill áhugamaður
um flug. Hvernig er að stunda
slikt tómstundagaman á Vest-
fjörðum? —
— Þaö er ákaflega erfitt sakir
veðurfars. Hér er veður harðara
heldur en viðast annars staðar á
landinu og þvi auðvelt að lokast
inni með vélarnar á skömmum
tima, og svo er mjög misvinda
hérna. Aðstaða er auk þess hvergi
nema á tsafirði, en þar er eitt litið
flugskýli.
— Nei.égá ekki lengur flugvél,
nýbúinn að selja þá vél, sem ég
átti. Ég flaug mest fyrir 2 árum,
en þá bjó ég á Isafirði, og flaug
gjarnan yfir i önundarfjörð,
Amarfjörð og viðar til þess að
fylgjast með snjólaginu á vegun-
um.
— Nei, það er ekki upphafið að
flugáhuga minum. Ég tók sóló-
pröf frá tsafirði 1966, sá fyrsti,
sem þaðan útskrifast. —
— Hvað finnst þér helzt vanta á
þaö, að hægt sé að stunda flug á
Vestfjörðum? —
— Fyrst og fremst þyrfti að
vera radio á öllum flugvöllum á
Vestfjarðakjálkanum til þess að
flugmenn geti fengið betri upp-
lýsingar um ástand brautanna,
sem alltaf getur breytzt á ör-
skammri stundu.
Fleiri vindpoka vantar á flesta
vellina, en þeir eru sérstaklega
nauðsynlegir, vegna þess, hve
misvinda hér er. —
— Þú ert I stjórn slysavarna-
deildarinnar i önundarfirði.
Hvernig hefur umgengni manna
verið um skýlið i Gemlufalls-
heiði? —
— Umgengnin um skýlið hefur
verið góð alveg þar til i vor, en þá
brá allt i einu svo við, að allur
fatnaður hvarf úr þvi, án þess að
nokkur grein hefði verið gerð
fyrirhvarfinu. Viðgetum þvl ekki
dregið aðra ályktun en þá, að
fatnaðinum hafi hreinlega verið
stoliö. Allir hljóta að gera sér
grein fyrir þvi, hversu alvarlegt
það er að ganga um sæluhús á
heiöum uppi og stela úr þeim öll-
um fatnaðinum, sem er þar i
öryggisskyni fyrir þá, sem lenda
Ihrakningum á heiðum og þurfa á
þurrum og hlýjum fatnaði að
halda. —
Vikuvinna í frystihúsinu
— dugir varla til þess að greiða iðnaðarmanni laun einn dag
Guðrún Guðna-
dóttir verkakona starfar i
frystihúsi Hjálms h.f. á Flateyri
og hefur gert það um 20 ára skeið.
Hún þekkir þvi ákaflega vel
aðbúnað i frystihúsunum og þau
kjör, sem láglaunafólk verður að
sætta sig við.
—oOo—
— Hvernig hefur atvinnan verið I
vetur, Guðrún?
— Atvinnan i vetur var ærið mis-
jöfn, en yfirleitt var þetta ótta-
legt snap og sjaldnast jöfn vinna
enda tiöin rysjótt. Fram i' febrúar
var litil vinna, en náöi þó yfirleitt
fullri dagvinnu, en frá þvi i
febrúar og fram i miöjan maí
lifnaði heldur yfir þessu þvi að þá
fengum viö oftast vinnu til sjö á
hverju kvöldi. —
— Hvernig gengur að lifa af
þessum launum?
— Ég get ekki sagt, að það gangi
alltof vel, þvi aðég hef varla haft
til hnifs og skeiðar af þvi kaupi,
sem ég hef haft i vetur. Siðasta
mánuðinn hef ég ekki fengið
vinnu nema i fjóra daga, en
reyndar spilar verkfallið þar inn
i. En þaö er engu að siður
staðreynd, aö tekjur slðasta
mánaðar duga hvergi fyrir
nauðþurftum, enda hef ég ekki
haft nema um 9.000 þúsund krón-
ur I laun. Sú upphæð dugir
skammt I þeirri dýrtið. Bráðlega
Framhald á 19. siðu
<a $
■ 1 Wm
I
iiiEi m
ftÉI* '
’ *-, 1.
Guðrún Guðnadóttir

Tómlegt þegar börnin flytjast burtu
— STALDRAÐ VIÐ HJÁ KRISTNI SNÆ LAND, SVEITARSTJÓRA
Flateyri er
kauptún við norðanverðan
önundarfjörð og eru ibúar þar
rúmlega 400. Aðalatvinnuvegur
flestra er sjósókn og fiskvinnsla.
Upphaf byggðarinnar má rekja
til byggingav hvalveiðistöðvar-
innar á Sólbakka árið 1887. Hval-
veiðar lögðust niður 1901, og
siðan hefur atvinna byggzt á
sjósókn og þjónustu við land-
búnað.
Kristinn Snæland, sveitarstjóri
á Flateyri, ætlar að segja okkur
frá þvi helzta, sem á döfinni er.
— Hvað er um hafnarfram-
kvæmdir að segja i Flateyrar-
hreppi?
— Hafin er viðgerð á skemmd-
um, sem urðu á höfninni sl. vetur
þegar þilið seig, en við vonumst
fastlega til, að i framhaldi þess-
ara viðgerða verði hafizt handa
um þá nýbyggingu sem fyrir-
huguð var I sumar. Sú nýbygging
er mjög nauðsynleg vegna komu
nýja skuttogarans, sem væntan-
legur er hingað snemma á næsta
ári. Raunar verður höfnin á Flat
eyri ekki góð, fyrr en lokið er
þeim framkvæmdum, sem fyrir-
hugaðar eru til ársins 1978—
— Verða einhverjar aðrar fram-
kvæmdir á vegum hreppsins i
sumar? —
— Já, mikil undirbúningsvinna er
á döfinni vegna varanlegrar
gatnagerðar, en þar á ég við
lagningu skolpleiðslna og
byggingu skolpdælustöðvar.
Við höfum ætlað okkur að byggja
fjórar leiguibúðir, en fjármagn
skortir frá rikisvaldinu svo hægt
sé að hefja framkvæmdir.
Þorpsbúar lita mjög alvarlegum
augum á það, hve lengi hefur
dregizt af hálfu rikisvaldsins að
útvega nægilegt fjármagn til
þessara framkvæmda.
Húsnæðisskortur hefur verið
verulegur og sérstaklega er erfitt
að fá góðar ibúðir. Með komu
skuttogarans vex þörfin fyrir nýtt
húsnæði til mikilla muna. Getur
það haft mikla þýðingu fyrir f jár-
hag hreppsins, að sjómenn á
togaranum greiði gjöld sin til
hans.
Kristinn Snæland.
Sitthvað fleira hefur
hreppurinn á sinni könnu, bæði
mál, sem framkvæmdir eru
þegar hafnar við og svo önnur,
sem I bigerð eru, svo sem sund-
laugar- og iþróttahúsbygging,
minjasafn, gangstéttarlagning
ræktun opinna svæða, bygging
læknisbústaðar og elliheimiiis.
Þýðingarmiklar fram-
kvæmdir, sem Flateyringar biða
með óþreyju eftir, eru meðal
annars brýr á önundarfjörð og
Dýrafjörð, göng i Breiðadalsheiði
og uppbygging veganna um
byggðirnar.—
— Nú er menningarneyzla i
sjávarþorpum ofarlega á dag-
skrá. Hvað er að frétta af þeim
efnum frá Flateyri?
— Við búum svo vel að eiga
Guðmund Kristjánsson skáld, að
Kirkjubili, i byggðarlaginu, en
auk þess getum við sótt á vit
menningarinnar til Isafjarðar,
nágrannabyggðanna, eða
Reykjavikur, en nýverið fóru nær
50 konur úr önundarfirði i
nokkurs konar menningarneyzlu-
ferð til Reykjavíkur. Auk þess
stendur til að halda nú á næstunni
svokallaðan listadag Flateyrar
hér I þorpinu, en þar munu koma
fram margir þjóðkunnir lista -
menn. Samhliða verður svo mál-
verkasýning á vegum Listasafns
Islands.
— Þú ert bjartsýnn á framtið
byggðar á Flateyri?
— Já, vissulega, enda er, eins og
ég fyrr sagði, von á skut-
togara, sem auka mun verulega
atvinnuna i þorpinu, en hún hefur
tæpast verið næg t.d. hefur ungt
fólk tæplega haft tekjur til þess
að reisa hér ný hús. Með togaran-
um og væntanlegu bónuskerfi i
frystihúsinu stendur þetta von-
andi til bóta.
— Nú ert þú Reykvikingur,
Kristinn. Hvernig kanntu við þig i
fámenninu hérna vestur á
fjörðum?
— Hér kann ég ákaflega vel við
mig, enda hefur mér aldrei reynzt
erfitt að finna gott fólk, hvar sem
ég hef farið um landið —
— segir Ragnheiður Sigurðardóttir, húsmóðir
Ragnheiður
Sigurðardóttir er Reykvikingur
að ætt og uppruna, en hefur búið i
27 ár á Flateyri, gift kaupfélags-
stjóranum við Kaupfélag önfirð-
inga.
—oOo—
— Hvað finnst þér einna helzt
vanta á stað eins og Flateyri?
— Það, sem fyrst og fremst
hefur vantað á Flateyri er at-
vinnuöryggi, svo að fólk geti sezt
hér að I þeirri trú, að framtiðin sé
örugg. Ég veit um margt ungt
fólk, sem gjarnan hefur viljað
setjast hér að, en hreinlega ekki
þorað það, vegna hins ótrygga
ástands i atvinnumálum. Lengi
vel voru helztu atvinnutækin á
staðnum ekki i eigu heimamanna,
og það hefur oft farið illa með
okkur, þegar slikir menn hafa
hlaupið I burtu með allt fjár-
magnið, þegar þeim hefur þótt
bezt henta. Allt annað viðhorf
hefur t.d. rikt á Suðureyri, en þar
hafa atvinnutækin verið i eigu
heimamanna, enda tiltrú fólksins
á atvinnurekstrinum þar mun
meiri. Hér hefuraftur á móti rikt
meiri losaraskapur I þessum efn-
um.
— Heldur kvenfélagið á Flat-
Ragnheiöur Siguröardóttir.
eyri ekki uppi myndarlegri starf-
semi eins og flest öll kvenféiög á
Vestfjörðum?
— Jú, kvenfélagið hér starfar
mikið og þá aðallega að liknar-
málum. Við höfum reynt að
styrkja stjúkraskýlið og kirkjuna,
og svo höfum við alltaf gefið
gamla fólkinu gjafir á jólunum og
reynt að hyglaþvi eins og við höf-
um frekast gétað. Auk þess starf-
rækir kvenfélagið eina dagheimil-
ið á Flateyri, sem reyndar er ein-
ungis opið á sumrin og þá frá 1 til
6 á daginn. Kvenféiagið stendur
sjálft straum af rekstri dag-
heimilisins, en nýtur til þess 50
þúsund króna framlags frá
hreppsfélaginu. Þessi dag-
heimilisrekstur hefur gert það að
verkum, að giftar og barnmargar
konur hafa getað stundað vinnu
utan heimilis hálfan daginn á
sumrin.
— Finnst þér gott að búa á
Flareyri?
— Já, og ég myndi ráðleggja
öllu ungu fólki að byrja sinn bú-
skap úti á landi, þvi að þar er
ákaflega gott að vera með litil
börn. 1 fámenninu kemst maður i
nánara samband við börnin sin og
getur gefið sér betri tima til þess
að sinna þeim.
En nú eru öll börnin okkar
nema eitt flutt til Reykjavikur, og
þá gripur mig stundum sú tilfinn-
ing, að nú sé lifið eiginlega búið
hjá okkur foreldrunum. Ég held,
að það eigi mjög stóran þátt i þvi,
að fólk flytjist burtu frá svona fá-
mennum byggðarlögun eins og
Flateyri, þegar börnin fara hvort
heldur til náms eða annarra
starfa.
Skuttogari tryggir
öruggari hráefnisöflun
Einar Oddur Kristjánsson.
Hraðfrystihúsið
Hjálmur h.f. á Flateyri hóf
starfsemi sina árið 1968 og hefur
verið svo til eini atvinnuveit-
andinn i þorpinu. Framkvæmda-
stjóri Hjálms eru þeir Einar Odd-
ur Kristjánsson og Jón Gunnar
Stefánsson.
I samtali við þá kom fram, að
rekstrarafkoma siðasta árs var
mjög léleg, og töldu þeir
rekstrargrundvöll
hraðfrystihúsanna brostinn eins
og nú væri háttað fiskverði vegna
þeirra kauþhækkana, sem hefðu
orðið i siðustu kjarasamningum,
enda þyrfti nú að greiða með
framleiðslu hraðfrystihúsanna úr
verðjöfnunarsjóði. Sögðu þeir
allar likur benda til þess að ef
þetta ástand héldist óbreytt, færu
hraðfrystihúsin iauknum mæli að
snúa sér að saltfiskverkun.
Fyrir dyrum standa miklar
byggingaframkvæmdir hjá
Hjálmi h.f,, þar sem ætlunin er að
reisa 3.000 rúmmetra
kæligeymslu, sem verða á mót-
taka fyrir kassaðan fisk úr skut-
togaranum,sem frystihúsið hefur
fest kaup á og væntanlegur er i
marzmánuði. Verður byrjað á
þeim framkvæmdum innan mjög
fárra daga.
Þeir sögðu að ekki yrði unnt að
ráðast i endurbætur á vinnslusal,
sem nauðsynlegar væru vegna
komu skuttogarans, og myndu
þær framkvæmdir liklega
dragast fram á næsta ár, þar sem
lánamöguleikar væru mjög litlir
um þessar mundir.
Hjálmur h.f. gerir út tvo
iinubáta, Visi og Sóley, en auk
þess leggja upp hjá fyrirtækinu
tveir aðrir linubátar frá Flateyri.
Eins og fyrpsegir, erskuttogara i
væntanlegur til Flateyrar i marz
á næsta ári og binda forráðamenn
Hjálms og Flateyringar allir
miklar vonir við komu hans. Er
það von manna, að þá muni
takast að tryggja jafnari og
öruggari hráefnisöflun og koma i
veg fyrir árstiðabundnar sveiflur
i þeim efnum. Einar og Jón
Gunnar töldu, að koma skut-
togarans myndi eitthvað draga úr
linusókn. — En við gerum þó ekki
ráð fyrir að hún leggist niður, og
teljum æskilegt, að stuðlað verði
að þvi, að hún haldist áfram, —
sögðu þeir.
Þeir kváðu enn ekki ákveðið,.
hvort tekið yrði upp svokallað
bónuskerfi i frystihúsinu eftir
komu skuttogarans, en sögðu það
koma til greina. Töldu þeir
bónuskerfi liklegra til þess að
auka afköst i frystihúsinu, en á
þvi væru ýmsir annmarkar, t.d.
of mikið álag fyrir starfsfólk
Jón Gunnar Stefánsson.
frystihússins og svo hitt, að
hugsanlegt væri, að minnkandi
gæði fisks mætti rekja til bonus
kerfisins. — Það er þó hvorki
sannað né ósannað, en þetta er
hlutur, sem á eftir að koma betur
i ijós,— sögðu þeir að lokum.

Á FLATEYRI ÞARF EKKI AÐ BORGA FYRIR LÓÐIRNAR

. .... .. ■ ■
■■ ■■■•■.'■ ■
Þ.ö. Flateyri — Gunnar Guð-
mundsson, ungan sjómann á
Flateyri hitti ég niður við höfnina
þar I þorpinu. Hann hefur nýverið
hafið byggingu á einbýlishúsi
fyrir sig og fjölskyldu sína.
—oOo—
— Þú ert óragur við að byggja,
þó aö atvinnuástandið hafi ekki
verið allt of tryggt á Flateyri að
undanförnu?
— Það var ekki um annaö aö
ræöa fyrir mig en að fara aö
byggja. Að visu hefur atvinnu-
ástandið ekki verið nægilega
tryggt hér á Flateyri, en ég held
aö það standi til bóta, þegar skut-
togarinn kemur. Hann hlýtur að
gjörbreyta ástandinu eins og i
öðrum byggðarlögum hér á Vest-
fjörðum, og þá ætti unga fólkið að
fá aukna möguleika til þess að
hefja hér byggingarframkvæmd-
ir.
— Er dýrt aö byggja á Flat-
eyri?
— Nei, ekki get ég sagt það.
Héma fær maður t.d. lóðirnar
undir húsin svo til alveg án
endurgjalds og munar þaö strax
miklu að þurfa ekki að greiða tugi
ef ekki hundruð þúsunda i lóða-
gjöld, áður en maður getur hafið
byggingarframkvæmdir.
Bræður minir, sem báðir eru
smiðir, hafa hjálpað mér að slá
upp fyrir grunninum, þannig að
enn sem komið er, hef ég ekki
þurft aö greiða vinnukostnað við
bygginguna, og ég vonast til þess
að geta gert þetta að mestu leyti
Gunnar Guðmundsson.
sjálfur.
Steypuna ætla ég að hræra
sjálfur, bæði i grunninn og vegg-
ina, enda spara ég á þvi tæplega
400 þúsund krónur, þvi að ef ég
kaupi steypu frá tsafirði i allt
húsið, myndi það kosta mig yfir
600 þúsund, en með þvi að hræra
hana sjálfur, verur kostnaðurinn
ekki nema 220 þúsund krónur.
— Þú ert bjartsýnn á, að unga
fólkið muni setjast að á Flateyri i
framtiðinni?
— Já, ég hef góða trú á þvi,
enda full ástæða til þess að ætla,
að koma skuttogarans muni gjör-
breyta ástandi atvinnumálanna
og tryggja hér jafnari og tryggari
atvinnu, — sagði Gunnar að lok-
um.
Teiknar
og tínir
rauðmaga
•m, '
Haraldur Guðbergsson.
Niðri i fjörunni
framan við bæinn Hvilft i
önundarfiröi hitti ég teiknarann
snjalla, Harald Guðbergsson,
sem i sumar ætlar að búa i
önundarfirði.
— Þú ert nýkominn til Flateyr-
ar?
— Ég kom hingað 9. júni'. Það
er auðvitað undir ýmsu komið,
hversu iengi ég dvei hérna, en ef
ég fæ að ráða, verð ég hér likiega
til haustsins.
— Þótt veðurbliðan sé mikil i
önundarfirði, þá gerir þú kannski
sitthvað fleira heldur en bara að
sleikja sólskinið?
— Jú, það er nú einmitt það,
sem gerir mér kleift að dvelja
utan Reykjavikur, að ég er að
vinna að ákveðnu verkefni. En
það er nú reyndar svo, að I sveit-
inni gefur maður sér anzi mikinn
fritima. —
— 1 gær sá ég til þin, þar sem
þú varst að tina rauðmaga i fjör-
unni. Er það algengt i önundar-
firði? —
— Já, það var furðulegt ævin-
týri og ekki óalgengt hér um slóð-
ir. Aðalrauðmagaveiðitiminn var
reyndar búinn, þegar ég kom
vestur, en þó hefur mér tekizt að
tina nokkra að undanförnu. —
— Hvemig farið þið að þvi að
veiða rauðmagann? —
— Maður veður bara út i sjó
upp undir hendur og tinir rauð-
magann undir þaranum annað
hvort með gogg eða höndunum.
Já, þetta hefur verið töluverð
veiði, ég heyrði um einn, sem
tindi upp sjöhundruð stykki á ör-
skömmum tima, en ég hef ekki
enn lagt út i slika stórútgerð, læt
mér nægja að tina i soðið. —
— Nú ert þú að mála bát.
Ætlarðu að fara að gera út? —
— Nágranni minn lánaöi mér
þennan bát, en það á eftir að
koma i ijós, hvort ég fer að gera
Framhald á 19. siðu