Tíminn - 31.07.1975, Qupperneq 6

6
TÍMINN
Fimmtudagur 31. júli 1975.
„UPPHAF NÝRRAR VIÐLEITNI TIL AÐ
EFLA SAMSTARFIÐ MILLI RÍKJA EVRÓPU"
Ræða Geirs Hallgrímssonar, forsætisráðherra, flutt
á lokafundi Öryggisráðstefnu Evrópu í Helsinki
t upphafi máls mins vil ég
ekki láta undirhöfuð leggjast að
færa Finnum, gestgjöfum okkar
og vinum, verðskuldaðar þakkir
fyrir að gera okkur kleift að
hittast i hinni fögru höfuðborg
þeirra. Við dáumst ekki aðeins
að þvi, hve vel Finnar hafa
undirbúið þriðja áfanga þessar-
ar ráðstefnu með skömmum
fyrirvara, heldur hljótum við
einnig að lýsa þakklæti okkar i
garð forseta Finnlands og
finnsku rikisstjórnarinnar fyrir
ómetanlegt framlag til þess, að
unnt hefur reynst að stofna til og
leiða ráðstefnu þessa til lykta.
Finnar hafa hér enn sýnt, trúir
sögu sinni, að þeim tekst hið
ómögulega.
xxxx
Fundur sá, sem við nú sitjum
er lokaáfangi ráðstefnunnar um
öryggi og samvinnu i Evrópu,
en táknar þó miklu fremur upp-
haf en endi. Upphaf nýrrar við-
leitni til að efla samstarfið milli
rikja Evrópu, og vina okkar 1
Norður-Ameriku, Bandarikj-
anna og Kanada.
A ráðstefnunni hafa verið
rædd gamalkunn viðfangsefni,
en einnig hafa hér verið til um-
ræðu i hópi 35 rikja margvisleg
málefni, sem aldrei fyrr hafa
verið tekin til umræðu á alþjóð-
legum vettvangi. Ráðstefnan
hefur sannað okkur, að unnt er
að ná samkomulagi um flókin
og mikilvæg atriði. En viður-
kenna ber, að orðalag sam-
þykktanna er stundum óljósara
en æskilegt hefði verið og ber
vitni um málamiðlun, sem hefur
ekki alltaf náð tilgangi sinum.
Skiptir þvi mestu máli, hvernig
skilningur þjóðanna birtist i
framkvæmd.
xxxx
1 ræðu þeirri, sem utanrikis-
ráðherra Islands flutti hér á
þessum vettvangi fyrir tveimur
árum benti hann á, að það
mundi efla gagnkvæmt öryggi
okkar, ef við gætum á ráðstefn-
unni komist að samkomulagi
um grundvallarreglur, sem allir
virtu i framtiðarsamskiptum
okkar. Hann sagði, að eðlilegt
væri, að við byggðum á þeim
meginsjónarmiðum, sem þegar
hefur verið samið um á vett-
vangi Sameinuðu þjóðanna. Það
boðaði ekki gott ef við reyndum
hér að mæla gegn, drepa á dreif
eða gripa inn i þær skuld-
bindingar, sem við höfum þegar
gengist undir. Heldur ættum við
að stefna að þvi, að auka gildi
þessara grundvallarsjónarmiða
með samkomulagi um að fylgja
þeim fram i raun á komandi ár-
um. Ég vona að fullyrða megi
nú á þessari stundu, að niður-
staða sú, sem hér liggur fyrir sé
i fullu samræmi við þessi
sjónarmið.
Við höfum orðið ásáttir um
hvernig innbyrðis samskiptum
okkar skuli háttað án tillits til
stjórnarfars i einstökum lönd-
um eða hvernig alþjóðlegum
tengslum okkar er varið.
Samþykktir þær, sem undir-
ritaðar verða á þessum fundi
okkar, binda okkur að visu ekki
lagalega, en við hljótum að
ætlast til að eftir þeim sé farið.
Þær eru þannig óneitanlega
merkur áfangi, þvi að orð eru til
alls fyrst. En fyrst mega þau sin
samt, þegar orðin verða að
veruleika i breytni okkar. Viö
skulum þvi vona að samþykktir
okkar komist hið allra fyrsta i
virka framkvæmd.
xxxx
A ráðstefnunni hefur náðst
samstaða um leiðir, til að efla
traust milli þjóða og draga úr
likum i hernaðarátökum.
Allar þjóðir vænta þess, að
unnt verði að efla svo gagn-
kvæmt traust milli rikja og
rikjahópa, að fram fari raun-
hæfur samdráttur herafla. Við
hljótum þvi að leggja rika
áherslu á, að umræðum um
gagnkvæman samdrátt herafla
i Mið-Evrópu verði áfram hald-
ið af vaxandi krafti, og þær leiði
til raunhæfra ráðstafana, enda
verði öryggi hvers einstaks rikis
i samfélagi okkar með þvi betur
tryggt en áður. Jafnframt er
það von min, að árangur þess-
ara viðræðna greiði fyrir sam-
komulagi, sem byggt er á þeim
sama grundvelli, varðandi önn-
ur svæði.
xxxx
Það ætti að vera sameiginlegt
áhugamál okkar að vernda
sjálfstæði þjóða, hversu fá-
mennar, sem þær kunna að
vera, þvi að þannig er best
tryggt, að þær geti varðveitt
sérkenni sin og menningararf-
leifð og þar með frjóvgað og
aukið fjölbreytni i menningar-
legu samfélagi okkar.
Samþykktir þessarar ráð-
stefnu ættu að vinna gegn einan-
grun þjóða og einstaklinga en
einangrunin leiðir i senn til for-
pokunar þjóðanna sjálfra og
gefur jafnframt tilefni til tor-
tryggni i þeirra garð.
Ég tel, að samþykktir ráð-
stefnunnar um aukin mannleg
samskipti, upplýsingamiðlun og
menningartengsl séu mjög
þýðingarmiklar.
Einstaklingar eru ekki
frábrugðnir rikjunum að þvi
leyti, að þeir vilja vera sjálf-
stæðir og sinnar eigin gæfu
smiðir, án þess að þeim sé
haldið i skefjum af ósanngjörn-
um lagaboðum.
Ferðafrelsi einstaklinga,
óheft upplýsingamiðlun og eðli-
leg samskipti milli einstaklinga,
hvar sem þeir búa,skyldra og
óskyldra, án tillits stil þjóðernis
eða kynþáttar, allt eru þetta
sjálfsagðar kröfur nútima-
manna. Enda er framkvæmd
þeirra visasti vegurinn til að
eyöa fordómum, vantrausti og
ástæöum til vigbúnaðarkapp-
hlaups.
xxxx
Farsæld þjóða okkar er sam-
ofin. Hagur einnar þjóðar er
háður velmegun annarra.
Fá eða ef til vill ekkert þátt-
tökurikja ráðstefnunnar er eins
háð utanrikisviðskiptum um
alla afkomu sina og tsland. A
þein? tima, sem ráðstefnan hef-
ur setið að störfum, hefur þetta
sannast áþreifanlega. Við-
skiptakjör og þar af leiðandi
lifskjör islensku þjóðarinnar
hafa versnað mjög vegna hærra
verðlags á innfluttum varningi,
en einkum vegna lægra verð-
lags á útfluttum sjávarafurð-
um, sem eru 80% af útflutningi
Islands.
A slikum erfiðleikatimum er
mikilvægt að halda áfram og
raunar auka samvinnu i efna-
hags- og viðskiptamálum. Við
fögnum niðurstöðum ráðstefn-
unnar að þessu leyti, þvi miðað
er að efldri samvinnu, sem
byggir á gagnkvæmnissjónar-
miðum. Viðskiptaþvinganir
eiga ekki rétt á sér fremur en
valdbeiting af öðru tagi.
Aukin viðskiptasamvinna
stuðlar að hagkvæmri verka-
skiptingu þjóða á milli og
verndun auðlinda. Umhverfi og
auðlindir verður að vernda og
leggja ber rækt við að bæta það,
sem aflaga hefur farið. Engum
árangri verður náð i þessu efni
nema með raunhæfum aðgerð-
um, þar sem sérstök ábyrgð
hvers einstaks rikis er mörkuð.
Innan slikra marka hafa Is-
lendingar stigið skref til friðun-
ar á auðlindum hafsins með þvi
að stjórna nýtingu fiskimiöanna
við Island.
Nýlega tók islenska rikis-
stjórnin þá ákvörðun, að frá og
með 15. október 1975 skuli is-
lensk fiskveiðilögsaga ná yfir
200 sjómilur. Vitneskjan um
siminnkandi afla á islenskum
fiskimiðum leiddi til þess, að við
töldum það óverjanlegt að
fresta útfærslu fiskveiðilögsög-
unnar. En við ákvarðanir sinar
um þetta efni hefur islenska
rikisstjórnin byggt á þeim drög-
um að sáttmála, sem nú liggja
fyrir 3. hafréttarráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna.
xxxx
Herra forseti.
Allir hljótum við að óska á
þessari stundu, að niðurstöður
ráðstefnunnar verði dyggilega
virtar og þeim hrundið i fram-
kvæmd. Islendingar vilja lifa i
friði við allar þjóðir, þeir vilja
að samvinna riki og hagsmuna-
árekstrar séu leýstir með sann-
girni og góðum samkomulags-
vilja. Þjóðir okkar vænta þess
af okkur, að góðum áformum sé
hrundið i framkvæmd. Hér er-
um við ekki að reisa nein
Potemkin-tjöld. Við ætlum
hvorki að blekkja sjálfa okkur
né aðra. Við gerum okkur þvert
á móti grein fyrir, að á öllu velt-
ur, að við efnum I raun sam-
þykktir okkar og þær beri ávöxt
i daglegu lifi þjóða okkar. Við
eigum að heita þvi hér i Helsinki
á þessari stundu, að svo skuli
verða.
„Ég Kef aldrei séð
annað eins lið”
— sagði Marteinn Geirsson, sem lék sinn 25. landsleik í gærkvöldi
ARNI STEFANSSON.
MARTEINN GEIRSSON, einn
litrikasti knattspyrnumaður okk-
ar undanfarin ár, lék sinn 25.
landsleik i gærkvöldi og bættist
þannig i hóp þeirra fræknu leik-
manna, sem gullúr fá að verð-
launum frá KSÍ fyrir frábæra
frammistöðu um margra ára
skeið. Marteinn sem hefur iengi
sett sitt ágæta merki á Islenzka
knattspyrnu, lék sinn fyrsta
landsleik gegn Norðmönnum i
Bergen 1971 og siðan hefur hann
verið fastamaður I landsliðinu.
— Þessir rússnesku piltar voru
alveg stórkostlegir, ég held að ég
hafi aldrei séð annað eins lið,
sagði Marteinn eftir leikinn.
Hvernig verða þeir úti i Moskvu á
góðum grasvelli? Annars tel ég,
að höfuðgalli okkar I þessum leik
hafi verið sá, að við rukum alltof
mikið I þá og seldum okkur til-
tölulega ódýrt. Þó er ég þokka-
lega ánægður, þótt siðara markið
hefði aldrei þurft að koma.
Við vorum virkilega óheppnir
að skora ekki i fyrri hálfleiknum,
sagði Marteinn að lokum.
MARTEINN — sinn 25. landsleik.
Sagt eftir leikinn
TEITUR ÞÓRÐARSON.
Arni Stefánsson, Fram:
— Já, þetta var frekar erfiður
dagur hjá mér i markinu, sér-
staklega var fyrri hálfleikurinn
erfiður á stundum. Hvað sjálfan
mig snertir, fannst mér kannski
hvað skemmtilegast að leika með
landsliðinu fyrir islenzka hvetj-
andi áhorfendur, en báðir minir
fyrri landsleikir voru erlendis,
annar i Færeyjum og hinn I
Noregi.
Rússneska liðið er langbezta
lið, sem ég hef leikið á móti og
sennilega eitt bezta landslið, sem
til er i heiminum i dag. Ég get að
sjálfsögðu ekki verið ánægður
rneð mörkin, og þetta var hálfgert
klúður i bæði skiptin, — en
auðvitað er ekkert við þvi að
gera.
Jón Pétursson, Fram:
— Þetta var talsvert erfiður
leikur og mjög erfitt að leika gegn
þessu liði. Það sem gerði mér
örðugast fyrir var sú leikaðferð
Rússanna að hafa engan
ákveðinn kantmann min megin,
— þeir tóku tveir þá stöðu til
skiptis. Ég tel að þetta lið sé það
langbezta, sem við höfum leikið
við i sumar. Við áttum að skora
eitt mark i fyrri hálfleiknum.
— Það verður erfitt að leika
gegn þeim i Moskvu.
JÓN PÉTURSSON.
Teitur ÞórOarson, Akranesi:
— Nei, ég er ekkert svekktur
vegna þessa leiks, enda tel ég, að
viö þurfum alls ekki að vera
óánægðir,þvi rússneska landsliðið
er albezta lið, sem við höfum leik-
— ið á móti. Þeir eru allir mjög
likamlega sterkir og leika hratt,
— og það var þvi mjög erfitt að
leika á móti þeim. Rússarnir gátu
látið okkur hlaupa alltof mikið og
það er fyrst og fremst vegna
hraðans sem þeir búa yfir. Við
náðum ekki að sýna eins góðan
leik og t.d. á móti Þjóðverjunum,
— og við fengum einfaldlega
aldrei tima til að gera það sem
við ætluðum okkur.