Atuagagdliutit - 21.04.1955, Page 9

danskimik kommunep
atuarfiutaisa ilane
diniartitsissumik
OKaloKatigingningneK
^éfKanik saniatigut
isumagingnigtarneK
Pivdlugo
. unuit ilåne inime isersimavdlunga
jsunialiutika Viborgimut Danmarki-
j10 iliniarferKåvnut nuput. takordlu-
1(-'rPåka igdloKarfingme kommunep
‘duarfiutaisa ilane mérKat aluartut
^Dnarssortartue Sønderjyllandime a-
Pgalaorérsimavdlutik angerdlamut ti-
*ltut, taimane atuarfit sommerferie-
^arnerat nångajalersoK. lugdlusimå-
^alutik oKalugtuarput agsut tasamane
nagsivdluarncKarsimavdlutik tunior-
PsimaKalutigdlo. ilutimik angajorivå-
'lne najugaKarsimaput ikingutitår-
lofsimaKalutigdlo, kigdleKarfiuvdlo
e,rKåne misiligtagarssuatik oKalugpa-
^rilermatigik kinalunit ardlåt sågfi-
psavdlugo nalorninaKaoK. tamarmik
jPgmikukajånik oKalugtuagssaicarput,
'aniarmigdle atautsimik isumaKatigi-
puteKardlutik: takussatik misigissa-
l8dlo nuånernerardlugit, méraKatitik
psamanltut najutsiardlugit alutornar-
JJerardlugit, OKausé avdlagissaming-
1.1k nipigdlit lusarnernerautigalugit
u- il..
a|igalanerit taimåitut Daninarkime
takornartåungitdlat, angalaniarner-
'J'u.me ajornångineroKingmat. mérKat
'°1'iaKarnertik tamåt sunginerussui-
aarnut atornago nunamingnik inuia-
'atimingnigdlo avdlane najugaling-
pk ilisarssiartulernigssåt pingårtine-
KartarpoK. angalanerit taima itut pi-
’J.'gssanik isumagingnigtarnerit åssi-
pngitdlat. mérKat erKartugkavut
‘UlgalancK akilersinaujumavdlugo
PingmingneK ukiup aluarfiussup i-
^Serdlanerane sipågaKarsimåput, atu-
ai'uermingnut akornutåungitsumik
[pissatut åssigissaisutdlunit sulivdlu-
arnigartorutaussut avdlatut ilior-
tlune ikiorneKarnikut pigssarsiarine-
arsinångorsimåput.
iamåkuinåungitsutigutdle mérKat
atuarnermik saniatigut sujuarsarnia-
Saiiput atuarfingme timerssornikut
sungiusartineKarriigssåt agsut pingår-
PneKarpoic. arssåutartoKarput, liånd-
®°ldertartoKardlutik avdlatutdlo ti-
Pfcrssornermik sungiusagaitartine-
^artuardlutik. atuarfit åssigingitsut
akornane unangmisineKartarput, u-
p°rdlo tamåt mérKat akornåne u-
PangminigssaK taimåitoK oKaluseri-
^Kartuardlunilo pisångatigineKar-
‘UartarpoK. ukiut ardlagdlit — 4—5
r~~ Kångiunere tamaisa amtip — nu-
aP avgorneicardlune ingmikortuata
ilu ane atuarfit timerssutinik åssi-
Pngitsunik unangmisineKartarput a-
autsimut katerssutititdlugit. taimåi-
mérKanut tamaviårnåinaratik i-
^rsimassunutaoK najutunut pisanga-
artarput. 1950-ime aussåkut unang-
axneK taimåitoK Viborgime pingmat
. UkagpiarKat niviarsiaricatdlo 700-t
aornagit unangmeKatåuput, pikore-
atutigdlo ilungersutigingnigpalugtut
jj Paivissutdio takulerdlugit eraarsau-
„pagitsorneK ajornarpoK „inuiaKati-
jjl gne inusugtut timikut ancrsåkut-
i° PerKigsut piginaunigdlitdlo" pi-
rsiniardlugit oKaluseKartuarneK.
.erKåme uko takuinardlugit påsineic
lapnångilaK méritanit tåukunångar-
ginK *nusugtut perKigsut inuiaKati-
agne pingortineKartugssaussut.
n Ppimassut tåuko inardluk puiungi-
, '’kit kingorna Viborgime kommu-
ilåi atuarfisa ilåne iliniartitsissut
Per naPisimagavko nalinginarnik a-
ti ‘'ssorpara. påsiniagara tåssa atuar-
Sg5.Ssut atuartitsissutut sulinermilc
er!:,latigut mérautimingnik sujuliane
isu rtu.g^avne erssersineKarérsumik
aptagingningniarnerat.
tjjTp atuartitsinivse saniagut taima
fi,.rKanik isumagingningnersc piv-
K ook ?V si n i k tigusingåtsiartaruna-
sSok taimaikaluarporme, iliniartitsi-
tiu- akivoK. kisiåne asulinaK atuar-
s6rlf S^nianSikåine tamåna pingit-
ileK ajornarpoK.
PilP iaima mérKat iliniagagssaming-
gin PåkuligissaKarnigssånik isuma-
Pers ngr“vse saniagut iliuseKartar-
KanoK sujunertaKarpa?
atuarfingme mérautivta atuar-
iliniagåinait memap inersi-
malerune inunermine
tungavigssarmgilai
nerat nåkutiginardlugo nåmångilaK,
ingminilunit ikingutigissatut isuma-
Karfigingnilersisavdlugit amigarpoK.
iliniartitsissut saniatigut piginaune-
Karfigissatik nåpertordlugit mérKat
påsitiniartariaKarpait uvdluinarne
inunerup namarKalårtup soKutigissa-
Kånginermigdlo kinguneKarsinaussup
avatåne anguniagagssaKartoK. angu-
niagagssat åssigingitsut mérKat suju-
lerssorneKarnermikut arritsumik på-
siartordlugitdlo pigiliukiartortug-
ssauvait, tamånauvordlo erinarssorni-
kut, timerssornikut avdlatigutdlo ili-
niagkamik saniatigut isumagissagssa-
Kartitauneråne sujunertaussoK. åsser-
sutinguaK angnildkaluaK påsissutau-
lårsinaugunartordle taisinauvarput:
uvdlut ilane avKUsinerme inger-
dlavdlunga tusålerpara erinat lati-
nerit erinaisa ilåt sanerKusagtumik
uingiarssorneKarpalugtoK. tåssauna
nukagpiarautima ilåt cyklerdlune i-
ngerdlåjutigalune erinaK iliniarsima-
ssane uingiarssorniarpalugkå. ta-
kungikånga Kungujumerpunga. nulii-
ngilara nipilerssutikujuit uvdlut ta-
maisa sume tusarssaujuartut nukag-
piarKavdlo tåussumarpiaup — suner-
neivångitsortugssåunginamime — å-
ma atortarsimassai sujulerssorneKar-
dlune isumaKarnerussugssamik eri-
narssortineKartarnerata morssugtiki-
artulersimalgai.
taimåipoK, mikigaluartumigdlunit
autdlartitdlune mérKap umatåne nau-
ssugssånguaK kingunigssaKartugssaK
pilersineKartarpoK.
atuarfingmime sujunertarineKai-
ndsdngilaK mérKap iliniagagssane ili-
simasagai. iliniagdinait kisimik mér-
Kame inersimalersume inuneranut
tiingavigssåungitdlat. soruname
atuagkane ndkutigisavai, tamakuale
saniatigut lakussaKartinemrdlunilo
iluaKutaunerussugssanut sugaluanut-
dluntl peKatauuialerérsineKartaria-
KarpoK —- tamdnalo aluarlilsissup
kiavdlunit sianigivdluagagssarå.
— mérKatdle uvdlormut atuarér-
dlutik atuarfik Kimagkångamiko ili-
niartitsissunit nåkutigineKartuåinar-
sinaussångitdlat...
— tamåna ilumorpoK. uvagut
kommunep atuarfiutaine iliniartitsi-
ssussugut méraanik angerdlarsimav-
fingnit pitsaussuinåungitsunit pissu-
nik atuartitanarpugut, taimaingmat-
dlo perorsardluagaussuinarnik nåku-
tigissagssanångilagut. tamåna ajor-
nartorsiutinik ardlalingnik nagsata-
KarsinaussarpoK. åssersutigeriartigo
nukagpiaraK angajorKainit isumaKa-
tigigkajungitsunit pissoK. arssångua-
KarpoK nukagpiaragssivdlune anger-
dlarsimavfingminisaoK atorumassar-
tagkaminik. arnåta ernerme nukag-
piarKatut pinguarusussuseKartarnera
nalunago aseruinigssane sianigalugo
pigpat inerterneK ajoraluarå angutåta
taimailiornigssfi nuånaringitdluinar-
på. tamåna anånaussup atåtaussuvdlo
akornåne avdlanik akorneKardlune
saKitsåunermik kinguneKartarpoK.
nukagpiaraK taima itunik angerdlar-
simavingmine tusåssaKartuartoK so-
runame silåinarmit tamatumånga su-
nerneKångitsortugssåungilaK: „isu-
maKatigigsinåungitsukasit takutisavå-
ka uvanga nangnnnérdlunga piuma-
ssavnik iliorsinaussuseKartunga!" tai-
mailivdlune nukagpiaraK iluarind-
ngilsunik pissuseKalersinaussarpoK
nukag piarnap pissusigssamisortup
nåldngitarnera navianauleKangitsoK
akimordlugo UuiseKattalerdlunc t-
maKa ilaminik mingnerussunik lka-
tigdlissalcrdlune, agdlame imaKa si-
anigineivarane kingorna pasineKar-
dlutik aliasutigineKartugssamk _tig-
dlingniartalerdlune avdlatutdlumt
ilerKordlutcKartalerdlune. sulile av-
dlamik navianartonarpoK, tåssa me-
raKatine sunersinaugamigit nangnn-
nermisut iliortitalerdlugit. niviar-
siarKanilo åma taimåipoK.
atuarfik angerdtarsimavfingme pi-
ssutsinut akuliiilugssdungikaluardlu-
ne mérKap taima pissuscKalersitausi-
naunera akiorniagagssarå periautsit
sujuline erKartorigkavut avdlatdlunit
iluatingnarlut atordlugit — erKarsau-
tai pitseritsungortiiausimassut avdla-
mut sanguliniagagssaraL takutinia-
gagssard avdlanik pingarnerussunik
iluaKuligssauniartugssanik mérau-
nerminil autdlarnerdlune sangmi-
ssagssanik sariagagssaKartoK arritsu-
mik ingcrdlagaluardlune perlujaitsu-
mik pigiliukiartorneKarsinaussunik.
- - mérarme ajornakusuvigkångat?
iliniartitsissoKarpoK mérKat
atuarfingme malingnauvdluarsinåu-
ngitsut „nålagtikuminaitsutdlo“ på-
rinigssånut nåkutiginigssånutdlo
sungiusarsimassunik. seminariame
psykologi-mik (inuit pissusinik ilisi-
massaKarnermik) iliniarnermik sa-
niatigut universitetime (iliniarnertut
atuarfigssuåne) tamånåinavik sang-
missaralugo ukiut mardlugsuit atuar-
tineKartarput. kisiåne mérKat poKe-
raluardlutik kussanångitsumik pissu-
seuartut nålagtikuminaildluinartutdlo
amerdlanertigut avdlatut ajornartu-
mik mérKanik tainra itunik nåkuti-
gingnigtunut (børneværn) tuniune-
Kartarput mérKaldlo taimåitut naju-
sujulivut Uralimérpat?
kalåtdlit Daninarkime periugsartul
avisiåne „AlikutagssiaK“ una navsså-
ralugo åtartorparput:
„katerssugausivingme pissortaK ili-
simaton Helge Larsen „Fyns Tiden-
de“p sulissuisa ilånit Sven Arnvig-
imit aperssorneKarsimavoK oKalug-
tuardlunilo Alaskap kitåne „IpiutaK-
kultur“imik tainenartoK pernigsåKi-
ssumik ukiune ardlaligssuarne misig-
ssugarisimagine. „IpiutaK“kultur“e
soKutiginartorujugssuvoK. sordlo u-
massunik titartaissarnerit kulturime
tåssane navssårineKartut Sibiriep ki-
tåne inuit nånunik titartaissarnerå-
nut erKainartorujugssuput, ilisimatut-
dlo måna isumaKalerput Beringstræ-
det ukiup 1000-ip migssåne canada-
miunut sibiriemiunutdlo akornutau-
simångitsoK.
Helge Larsenip OKautigå OKautsi-
nik ilisimatut ilait isumaKartut eski-
mut OKausé silarssuarme avdlanik
åsseivångitsut ural-altaiskimut erKai-
nartussut.
— tåssa eskimut Ural-imit Kalåt-
dlit-nunånut ingerdlaorsimagpat? a-
visiliortoK aperivoK.
— uralimiut eskimutdlo issigtup
sinenamiut ingmingnut atåssuteKar-
kalåleK traktoriutilik
sujugdleK
K’agssiarssungme savautiligssuaK
Otto Frederiksen kalåtdline sujug-
dlersauvdlune nangminerissaminik
traktoritårsimavoK „Geerson“imik
14,000 kr.-lingmik. Ortoreavmc suju-
nertarisimångilå kalåtdlit nunaleri-
ssut traktorimik atugkineKartalernig-
ssånik konnnissionip pilerssårutå U-
kiorpagssuarne utarKiumavdlugo. er-
nera tamåssa K’aKortumipoK trakto-
ritåmik ingerdlatinigsså atornigssålo
sungiusardlugit, lusagagssiortuvtinut-
dlo oKarpoK upernåmut agssatdlagte-
rinigssamingnut isumavdlutigeKigig-
tik, narssautitigdlume agdliartuinar-
likusugkarnikik ukiunerane neruv-
kautigssat amerdlanerssait tamaisa-
lunime narssautinit katerssorsinaule-
rumavdlugit, tamåkulo nåmagsigpata
traktore ujai-Kanik icivdlerinermut,
pilagtornermut il. y, atornialerumå-
ramikutaoK. taricava upernajårniar-
sorinarpoK, ivigkatdlume Korsungu-
lerérsimavdlutik.
garissartagåinut (børneoptagelses-
hjem) nåkutigincKartugssångortine-
Kartardlutik taimåitoKatitik ilagalugit.
uvanga nukagpiarautima ilåt anga-
jorKånångitsoK iliniagagssaminut
ajungitdluinartoK aluarfigdle Kimag-
dlugulo pissusigssaringisaminik ilior-
tarsimassoK måna najugkame taima
itumipoK.
mérKatdle taimåitut ånåuniardlugit
periautsit OKautigerigkåka avKutig-
ssatut ajiingineruvdluinartutut issigi-
narsoråka:
takussaKartitardlugit, lusåssaKarli-
tardlugit avdlatutdlo påsitiniardlugit
inunerup mana ingerdlagssåta unga-
tånitoKartoK mérKanut tåukununga
pinarane amale ilåinutaoK iluaKutig-
ssanik. taima påsisitsiniarneK siika-
sumik pisdngihiK. nukingiussag-
ssdungilarme. patajaitsumik Kasujuit-
dlunilo ingerdlåtariaKarpoK mérKa-
nut amerdlasunut sapingisamik sd-
lliuteKartuiigorlinidsagdine. mérKat
sulinerme laimdilumc peKalautinc-
KarlariaKarput. iliniartitsissut nav-
ssårsiutdtarKigsussariaKarput mérKa-
nut alulornardlulik, alutorndssuser-
mik kingunigssaliortugssamik. tamd-
na mérKap sujunigssdnut pingårtoru-
jugssuvoK. U. Kr.
parte nutåK
K’aKortup radioavisia nåpertor-
dlugo nålagkersuinikut peKatigit nu-
tåt „Grønlands radikale Borgerparti“
K’aKortume pilersineKarsimåput, lta-
nordlo ingerdlåssiumanertlk Kanigtu-
kut atautsimititsinermikut saricumiu-
niarsimavåt.
figcKatigigsimanerat navssåtigut ug-
pernarsineKarsimavoK, Helge Larsen
akivOK nangitdlunilo: — Sibiriemit
misigssugkanik amigauteKaraluaKau-
gut, atåssuteKarsimagaluarnerile na-
nisinauvavut. åipåtigut isumaKångila-
nga eskimut asiamiut avdlat åssiga-
lugit, sordlo Djengis Khanip nalåne,
inuiagssuåkutårdlutik angalaorsima-
ssut. eskimut ilaKutarikutårdlutik
angalaortarsimåput sordlo uvdloK
måna tikitdlugo nalungikigput. eski-
mut angalaortut kulturé månamut
ilisimalersimassavut naligigsisinausi-
massavutdlo Sibiriep kitånit pissu-
put, Amerikainutdlo taimanikut ser-
mimik Kagdlersimassumut pigamik
tåssausimagunarput Amerikap inue
sujugdlit.
norgeiniut inuiangnik piniåinartu-
tunik Nordpolip ei-Kane inoKarsima-
soringningnerat ugpernarsineKaleru-
narpoK. Norgep Sverigevdlo avang-
nåne navssårissat ilait Alaska-kultur-
imut erKainarput. taimailivdluta kul-
turip siaruarneKarsimanera påsisima-
varput. kisiåne sumingånit siaruar-
neKarsimanera Alaskamit imalunit
Sibiriep kitånit pisimanersoK sule er-
sserKigsumik akineKarsinåungilaK.
inftssaK nanuaran iluanårnai'torissanigåK
kivssumiardlugo una niviarsiaa malajamiii-
nguau ivsaa Londonime nunarKåminut kati-
tlneuarpoK. Malajamc nftlagkersuissut ilåta
panigå.
Malaj-brud. Med en stor teddybjørn i favnen
som lykkebringende mascot blev denne
charmerende malajiske unge dame forleden
viet til en landsmand i London. Hun er
datter af et af medlemmerne af det mala-
jiske regeringsråd.
g