Atuagagdliutit - 01.12.1955, Page 3

Tuno 1
aperKuterpagssuput, akisinausso-
Kångilårdlo.
Tuno Kilaup nålagauvfiata silardliutigå — imalu
nit Kalåtdlit-nunåta atugardliortortarå —?
Aluagagdliutine suleiiataussup, avisiliortoic Henning Rovsing
Olsenip Tunumlsimavdlune agdlautigisså suju.gd.leK
oktoberc autdlartilårå seiternup
ilulissat tungujordlutik Korsugpalug-
tul seKersimagai pujortulérånguamik
Angmagssagdlip igdlue augpaluglu-
nik Kalipalat uvdlakut timukarfigåka.
sila puerKortisimassoK Kimugtut mi-
aggorpalugput. tikitdluarKuniarånga,
Kitånit aggersussunga taima isuma-
riåinarpunga.
taligtarfingmut apukavta arnap
utoi'Kaup niunivne ikioratdlarujånga.
uvdlut Kulit „Tikerå“mik ingerdla-
rérsimavdlunga tunuata nunå tutina-
rujoK.
Tuno Kitånit avdlauneruva? igdlut
Kissussut akornåne ingerdlavdlune
taima nangåssumik ingminut aperi-
narpoic. påsisorissardlo sujugdleK ta-
måna matuma kisime ajugauvfigisi-
nauvå eskimut erinarssutait tivfalit
Tunup asimioKarfine „Kære John“ip
Nup pigissaine atorneKakulatiginera-
tut atugautigingmata.
aperKutitdlo avdlarpagssuit sarau-
merarput Tuno påserusugdlugo ka-
sugtortut — nuna ilaisa „Kalåtdlit-
nunåta atugardliortoKarfia“nik tai-
ssagåt avdlatdle „Kilaup nålagauvi'ia-
ta silardliutå“nik...
ingerdlauseK kinguarternår-
neudsava?
grønlandskommissionip Angmag-
ssalik pivdlugo isumaliutigssissulai
atuaråine — kialo atuångilai? — eKa-
lugssuit tinguisa aké, niorKutigssior-
nerup ingerdlanerdliorneranut patsi-
saussut låjatutdlo sulissugssat nalu-
naerssorKigsårnerat påsivdluarneK
ajornångitdlat. „ajornartorsiutinik“
ingmikortortaK Kupernerup åipå Ker-
KauvoK, tåssanilo soKutigalugit atuar-
neKarsinåuput nioi’Kutigssiornikut pi-
niagagssatigutdlo ilimanautit.
inuiagtut kin'guarsimassunermit
avdlamut norialerneK inungmik na-
lerisimajungnaersitsisinaunera ili-
maginiångitsugagssåungitsutut isuma-
KarfigineKarpoK, angusimassatdle ta-
kutipåt årdleriginiarpatdlåriaKangit-
SOK.
sorunamc Tunume Kitånisut ajor-
nartorsiuteKarpoK, ajornartorsiutitdle
tupingnångivigsumigtaoK avdlaune-
ruvdlutik. aperKuterujugssusimavoK:
— kitåmiut atugartflssusiat Tunu-
mut erKiineKåsava?
kommissionip isumaliutigssissulai-
ne perKigsårtumik misigssuinikut su-
liausimassune tamåna pivdlugo ima
agdlagsimassoKarpoK:
— Tunume ingerdlauseK ukiunik
50-inik kinguartineicarsinausagaluar-
patdlunit aperKuterujugssuvoK peri-
auseic taima itoK sujumukautigssanik
ardlalingnik nåmagsissaKarniarncr-
me akornutingortugssaussoK ilaler-
nartutut issigissariaKåsanersoK, ming-
nerungitsumik måna issiginiåsagåine
Kularnarmat avicul tamåna atordlugo
inutigssarsiorneK atugarigsårneruler-
nigssamik anguniartariaKartumik pi-
lersitsisinaussoK pilersineKarsinåusa-
nersoK...
aperaut isumaliutigssissutine er-
Kartusavdlugo pingåruteKångitsungi-
nera påsinarpoK.
nunasiaringningneK pissa-
riaKarsimavoii.
Gustav Holm umiamik Angmagssa-
Jingmut 1884-ime pingmat eskimut
Angmagssalingme asimioicarfinilo
400-t migssåiniput, nalunarsimångi-
lardlo nunasiaringningnikut pigine-
Kalingikunik nungukiartuinartug-
ssåusassut.
taimåitumik Gustav Holm anger-
dlaraine sujunersuteKarpoK nunap
inuvfiusinaunera ajornaitdlisiniar-
dlugo suliniarneKartariaKartoK. ukiut-
dlo ardlaicångitsut Kångiungmata niu-
vertoKarfik ajoKersuissoKarfigdlo a-
tulersineKarput. Gustav Holmip uké-
rérneranit niuvertoKarfiliornerup tu-
ngåinånut tamånimiut avdlanut nu-
nasiartornertigut toKussoivartarner-
mikutdlo 170-ingajangnik ikileriarsi-
måput. ikiugauneK inortuingajagpoK.
Gustav Holmip Angmagssalingmut
pineranit ingerdlauseK ingerdlar-
ssortorssusimångilaK, iluanårtumig-
dlo tunumiut kulturiat ingmikutdio
inuiagtut pissuserissait nutånik pi-
ssarialingnik erKiissaKarnikut aseror-
ncKarsimångitdlat. imaKa Tuno alu-
gartussusiligaunigssamut nalerKuti-
ngikaluarpoK, igdluatungågutdle i-
ngerdlauseK ima sujuariarfiutigerér-
simavoic ukiune kingugdlerne 50-ine
suniutigisimassai „puiuinåsavdlugit"
ajornangajåsavdlune.
ingerdlaneK nanginenarpoK aulaja-
ngivigsimassumik anguniagaKarane,
imalunit sordlo kommissionip isuma-
liutigsslssutai OKartut: „Tunume i-
ngerdlatitsinermut tungaviussugssaK
manangåK aulajangiverértariaKångi-
laK“.
puissil inussutigssarsiutau-
nerujuarput.
sujornatigut tagpavane piniartut
ilane ukiut ardlerdlugit muluvdlutik
piniariartarsimagaluarput, månale
tagpavanimiut uningassulersimåput.
pissusiulersoK tamåna iluångeivissoK
påsinarsisimavoK, piniartunermutdlo
utertitsinigssaK tåunåinaugaluaruni-
lunit ajornartungortitdlugo. taimåi-
tordle puissiniarneK Angmagssagdlip
pigissåne inutigssarsi.utit sule pi-
ngårnerssaråt, niuvertoKarfigdlo ka-
jungernarpalugtussåraluarnermisut
kajungernartigingingmat una laku-
ssutigssauvoK Angmagssagdlip igdlo-
Karfia 234-nik inoKarmat niuverto-
ruseKarfigdle Kungmiut 246-nik ino-
Kardlune Kap Danilo 225-nik. tåssa
„igdloKarfingmut KimarrangneK“ ii-
ssernartorsiutaulersimångilaK, unale
kisiåne ilumorpoK Kanga piniariar-
tarnerssuit ilerKujungnaersimangma-
ta. kommissione ernortumik matu-
minga erssericigsaivoK agdlagkame
„inuisa ilarpagssue angnerussumik
mingnerussumigdlunit nagdlingnar-
sisimavdlutik kommunemit „inuler-
simassut“ piniartunikut inussutig-
ssarsiorneK soraerukiartordlugo".
angmagssalingmiut amerdlavat-
dlårtut Kavdlunånut kivfåuput. kinar-
paliornermik tupilangnigdlo kigar-
tuinermik inutigssarsiuteKartut a-
merdlavatdlåivaut — piniarniarner-
inigdlo ingerdlatsissut ildgpatdlår-
dlulik. isuina tamåna tamanit åssi-
gingmik pigineKarpoK.
tåssalo tamatuma saniatigut suju-
mut ingerdlarussårnenarpoK — su-
mutdle? tamatuma kingunerissånik
tunuamiut Kitånut nugtariaKaleru-
mårpat? imalunit puissiniarneK inu-
ssutigssarsiutitut pingårnerssaujuar-
sinauva? Tunuvdlo inuisa iluaKutig-
ssat kitåmiut pigissait pigilerumår-
nerpait? Tunumilo inussoKarsinau-
va kitåmiut silarssuåta kulturia lu-
ngavigalugo?
kikut-uko imigagssarserKussdu-
ngineic issornartorsioråt?
KåKartat ilåta Kånit Angmagssalik
kangerdlugdlo siligdlune kussanar-
toK åmut issigfika, uvdloiverKata su-
jornagut sila nipaitdlisimassoK.
nuna apisimariarame åssigingmik
kussanartumik issikunigsimavoK.
takåna pisiniarfingme uiapårput.
matua angmaKåtårneKartuarpoK, ang-
manigssåme sivisungeKingmat ator-
dluarniarunarpåt. asimioKarfingmiut
tikerartoKarsimåput, katerisimavdlu-
tigdlo pisiniarfiup sitatåne oKalutc-
rujordlutik. arnartaisa ilait Kilerte-
Karput saunernik issikuminavigsunik
ujameivardlulik ånoråmik Kånut siår-
simassamingnik.
angutit ilåt Kernaringnik tavdlu-
migut umekarpoK. nujaisa tikujutut
umisalo tåuko kinå sinilersimassutut
ipåt.
umianik Angmagssalingmut tikiii-
simåput ukiugssamut Kavdluniardlu-
tik. — susiniarpåme-tauva?
imigagssarsinaviångitsut nalungl-
narpara.
kalåtdlit tunumiut imigagssarsisi-
naunatigdlunit imiagssarsisinåungit-
dlat Kavdlunåtdle angnertungikalua-
mik pisiagssaKartitauvdlutik. oaauti-
gineicarpoK årKigssussineK tunumiu-
• nil issorineKaicissoK.
issoringningnerdle taimailinardlu-
go ugperineKaKinane. kitåmiut ikig-
tungitsut ukiune måkunane Tunumut
pissarput — ajoKit nalunaorasuartai-
serissutdlo. inuit tåuko Kitånititdlu-
tik imigagssarsisinaunermik sungiu-
ssisimassut nunamut imigagssat iner-
terKutauvfiånut tåssångåinardlusoK
pisimåput. Kavdlunåmitdlo imertarfi-
nguartortineKarsimagunik aicaguane
nunap nålagåta agdlagfianukartaria-
Kartarput akilisineKardlutigdlo.
kitåmiut tunumitut nipikitsuliora-
tik issoringnigput, tupiginiåinagag-
sséungitdlat. — kitåmiutdle issornar-
torsiuinei.it tunumiut kigsautaisa
angnerssånik crssersitsissutut tigu-
neKartariaKangilaK.
atauserdle Kularnåipoit. imigag-
Ausiangne nåparsimavik, kasstligatoKaugaluardlunc atoratdlariaKartoK.
Sygehuset i Egedesminde, kasseret forlængst, men bruges stadig. Foto: P- Brandt.
3