Atuagagdliutit - 08.03.1956, Blaðsíða 25

Kaumdmut pulårneK
(agdl. Martin Nielsen, kuvdlorssuarmio)
(nangitau)
Magellan-mik oKalugtuaK
Fernando Magellan lU80-ime inungorsimavdlune PortugalimiorKårdlunilo, kingorna Spa-
niamiunut ikiutungorsimassoK, Karl 5-ata umiarssuautai tatdlimat sujulerssugaralugit 1519-
ime tusåmanajcissumik umiartulersimagame, tåssalo umiartortune sujugdlerpauvdlune silar-
ssuaK kaujatdlagsimavdlugo. åipåguane kugssup La Platap kfiata akua tikisimavå. autdlar-
Keriarame ikerasagssuaic ingminut atsiussaK Magellanstrædet avKUtigisimavå. umiartorner-
ssuarme naggatågut ilagissane kångnermit nåparsimanermitdlo idtsaujungnaerérsut 1521-
me Keiiertat Filippenerit Asiap sineriånltut angusimavai, KeKertavdle inuinut sorssugtitdlune
ajutortineKavigsimavdlune. umiarssuaulit ajutormata atauseK kisime utersimavoK 1522-inilo
Spaniamut apusimavdlune. silarssdp kaujatdlagaorKårnera taimåipoK.
uvdlut il ane erdlavérsiortup angå-
koK tåuna sakamautilik Kungujugsår-
dlugo tivavdlune issigingnårtinialer-
på, naluvåle Kåumatip inuata sakania-
liaminik Kungujungnavérsåumik år-
nualersimangmago.
erdlavérsiortoK sule isingitsoK pu-
gutå sujugdliuvdlune angåkup igdlua-
nut iserérpoK. katangmit narnup kci--
Kanut pigsigkame tugdluangårame er-
dlavérsiortup ulukavsa iluane kavi-
tuånguarpoK.
angåkup sakaman oKumerérsimaga-
miuk Kuiaglngilå. kingornagut erdla-
vérsiortoK iserame pugutame saniane
tivavdlune autdlartinartOK åiparisså
ijangmio silatåne tåkiga igalåkut
ilungmut, angåkup Kungujungnigsså-
nik alautsinåitoKl tåussumame åma
imåinaunane erdlavérsiortoK inugto-
Katigissaramiuk uverisimagame alaut-
sinaigunaerneK ajorame.
åsitdle erdlavérsiortoK tivalerpoK,
nipine agtåt (tamåt) igdlalaorune ka-
jumingnarsivdlune igdlaleraraoK. tai-
jnaitdlune kinakavså tivanera ilårdlu-
go tukimut lasilerångame amitsuku-
jorssuångordlune sordlume Kitermigut
kigtoråsassoK. ilånile sanirnuinaK tasi-
leraraOK, sordlo suna singatajårssuaK
issilerdlugulo KanilersimassoK, ilane
kinakavså sukut tamauna teKerKileru-
ne. taimailerångame erdlavérsiortoK
ilåruminarsivdlune igdlalaortalera-
raoK.
angåkoK Kuiatsangniardlune isuma-
liornialeriartoK — Kungujugane —- tå-
kiga silatåne ijangmio ilungmut itsuå-
nissårtoK tordlorlsoK: „KungujugpoK,
KungujugpoKl“
angåkoK Kungujugusumisinåungi-
laK. ilånime Kuiaginiardlugo isumaga-
luarångame OKumiane sakaman kiat-
dlariarångamiuk Kuiagissaerutarame.
erdlavérsiortoK pigaluarame piga-
luarame angåkoK Kungujugtingina-
miuk kamagdlune pugutakavsane ni-
måinardlugo aninaKaoK. anisimatsiar-
toK ijangmio tordlorpoK: „erdlavér-
siortuvngoK pugutå Kaigdle!" angå-
kup suaorpå: „tuniuniångilaragoK!"
taimaitsiartoK åma ijangmio tordlor-
poK: „tuniuniångikukugoK pinga ig-
dlut KulånitoK KåKarssuaK upilitdlå-
savå!“ angåkup akivå: „taimailiorne-
roK saperpoKl" åma tåssa ijangmio
tordlondgkujoK: „ugpingikuvingoK
anivdlutit nangmineK takoriåsagit!“
angåkoK anivoK —■ åjinga Kagtuni-
ngup Kåne timut sangmivdlune erdla-
vérsiortoK. angåkoK anissoK takuga-
miuk tagpikunga KåKarssuarmut tiku-
sinardlugo KånarssuaK sågdlugo tiva-
låriardlune niukavsangme igdlua kivi-
kamiuk KånarssuaK isingmeriarpå, Kå-
Karssup tungilinerssua pavunaråtdlak
kiligkame pissorpalugtorssuvdlune
pujortuinarssuvdlunilo nåkåssorssuå-
ngorpoK.
erdlavérsiortup KånarssuaK åipag-
ssånéraluatdlarålo angåkup ersigile-
ramiuk pugutakavså, ulukavså iluani-
tOK, utertinanå.
Martin Nielsenip kuvdlorssuarmiup
(KuvdlorssuaK sumipa?) onalugtuane
ima naggaserpå: •— tamåssa sujulivta
onalugtualiait. uvagut atuartitauvdlu-
ta iliniartitauleravta oKalugtualior-
tuerupugut. erinarssortarpugut ima:
„kingugdliarssuit ila ilivse — sujulisc
inortalerpase“. sujulivtinit inorneru-
jumångikuvse ilase åma OKalugtualior-
tartungorniardlit, kingumut onalug-
tualiortorssuarnik ilaKarusungnaKaoK.
inuvdluaritse, uvavnik ilisimangnigtut
taissarpånga Martéran...
Kilaic KarajugtoK anersårulugfik
Lissabonime avnusernup kiagssua
sualungårmat iivdlumagaluanissoK a-
nérsonångingajavigpoK inugpagssuit
nalaussårmata sinigdlutik, ilaitdlo alå-
nguarlånguarsiormala. Fernandole
taimailioraluarune pivfigssan iluanu-
tigssarsiorfigssaK asiutinåsasorå, uva-
likut singussarnigssan encarsautigi-
nerdlunit saperamiuk.
uvdlumikutdle åma kiagssuan ma-
lugisimårpå. OKalugfitonaK sanerKuti-
leramiuk ilungmut itsuarpon. katug-
dlisut ingminut såningassussiorpoK,
iserpordlo ninutingnåne Gutip ananå-
ta (Måriap) alteriane sårnumiardlune
Kinutigilerdlugo.
nikuikame inerssuarmut tarrajug-
tuinarmut iserpon ikingune nukag-
piarnat alterime tugsiartussartut ilåt
Lucio tåssane nåpisinåusasoralugo.
tupingnartumik OKalugfik nipaitdlu-
nilo nigdlatårpoK. igalåtdlo igalårtait
Kalipautilingnik åssiliartagdlit kisisa
Kaumanerup avKutigisinaungmagit
inerssuan tarrajoKaon. inerssuan tåu-
na sukarpagssualik nalunångilan ino-
KångitdluinartoK. låssångåinardle Lu-
cio sukarssuit tunuåne sarKumerpoK
tugsiartartutut atissane takison ator-
dlugo.
„ajungissusia tikiukavit, Fernando-
å“, onarpoK, „ilingnut onalugtuagssa-
Karpunga.“ ikingunilo nusukardlugo
matunguåkut åniseriardlugo tungmer-
natigut amitsutigut ininut nerukitsu-
nut oKalugfiup saneranutainut pissii-
på, OKalugfiup ninguata Kilåva Kåra-
jugtorssuaK atangingajavigdlugo.
najugaK tamåna tikikulanenångilaK,
Fernandovdle takornagaringeKå Lu-
cio tamånéKatigissarsimagamiuk. na-
lungilå tåussuma Kilåp Kanganisar-
ssup kalkimik nalipagkanik åssiliar-
pagssuarnik åssiliagdlup atå onalug-
figtarssualo tarrajugtuinarssuaK imåi-
nausorineKångitdluinartut. pingårtu-
inigdle soKutiginartuvoK Kilåit Kåra-
jugtoK atangerdluinarsimassåt, tåuna
inuit anersårulungnerit Kilåvånik ate-
Kartipåt, låukulo nukagpiarnat tamar-
mik anersåmerpatdlangnernik tåssane
tusåssaKarniartarérsimåput.
tamåna erKarsautigissåinarpåt. Lu-
cio isumaliortarpoK diåvulut ilakasé
Kilåp når aj ungner ata iluatungånut
Karmåussausimanasugalugit; åssiliar-
ssuitdlo kalkimik nalipagkat diåvulup
åssinge ersinartut augpalugtuinait
pivdlugit isumanartarpoK tåuko aner-
sårulugtarsoralugit. — navsuiaut ta-
måna Fernandop ugperinen ajorpå,
isumaKartarame diåvulut Karmåussau-
naviångitsut, sumininguitdlo avnuti-
galugit anitdlåinartarsinaussut. uv-
dlumikutdlo Luciop ernortumik sar-
Kiimivfiginiarpå.
„tusåriåsassutit," onarpoK, „palasip
utornaup Maniliop, ilisarisimassavit,
tenerKOK tåuna OKatdlisausson igpag-
ssan najorsimavå. onalugtupånga tå-
ssanigoK Kernlkaine tårnerpårtamut
pivdlune, diåvuluvdlo åssingisa ang-
nerpårtarssuat Kiviaråine, tauvagoic
tusarneK ajornångilan anersårulug-
patdlangneK ilumuvigsoK, tåssamigoK
inup nipivigå.
erKartorneKartartut tusåmassat lai-
inaiginarput Maniliovdlo ugpernarsi-
tivigsoKå, inuit OKalugfiup tenerKuine
tårnerssainilo isuvssugpalugtusori-
ssartagait ilumut ilumuvigsusimassut
naliingilat sukarssup ivssuma tunuane
lenerKOK akisuatdlarigsorujugssussoK;
tåuna patsisåusangatingiliuk?"
„måssame,“ Fernando sikimatdlag-
Pok, „tamåna ilumusangatinaKaoK. tu-
sartåinarpara angangma onaluserigå
Coimbrap onalugfiane åma taimåito-
Kartarnerardlugo. ivdlit nangmineK
misiligdlugo tusagagssarsiorsimavit?"
„någga,“ Lucio pinåipaloKalune aki-
vok, „uvanga taimailiornigssamut piv-
figssanånginama, ivdlit sujugdliussa-
riaKarputit."
Fernando KungujutsiarpoK, nalu-
nginamiungme Lucio ånilångartuku-
lugtoK tamåkulo ugperiniagakuluit er-
Karsautigivatdlårtarai. tårnerinarmut
sågdlune KernipoK diåvulup åsserssua
augpalugtoK ersinanissumik kinalik
Kiviardlugo nålarulugtorujugssuå-
ngordlunilo.
tamåunga Kilåp Kårajungnerinånit
sagdlaitsunguamik anersårulugpat-
dlagpoii pissarnermisut; måssåkutdle
tåssane tårtume Kernisimåinarame tu-
sålerpai ilumut inuit nipivé sagdlait-
sumik OKaloKatigigpalugtut.
„ilisarinigsså saperssautiginaviå-
ngilat,“ OKalugtup åipå OKarpatdlag-
poK, „angut angisuvoK KaKortunik
nujaKardlune. auago seKineK nuisina-
go Lissabon Kimåsavå, kuvdlo sinåti-
gut umiarssuit tulagtarfiatigordlune
ingerdlåusaoK
„Kårne," nipe KatitoK akuererpaK
dlagpoK, „tauva såkutut aviuisernata
isuane Kamåsavara, najugaK tåuna
pitsaunerusangatikavko. tauva savig-
ssuarmik kapineuarneK kungmutdlo
igitauneK pissagssarisavai."
„åp,“ nipip åipå OKarpatdlagpoK,
„agssat Kåiniaruk, tauva aningaussat
pisavatit; neriorssorpavkit angut tåu-
na nåmagsissagssaraluanut pisinau-
jungnaersikumavdlugo. måna uvanga
autdlåsaunga, erKaimaniarugdlo mar-
dluvdluta ingmivtinut kingorna takor-
Kingitdluinåsassugut." — tauva tusar-
ssaujungnaerput.
„tusåssoKarnerdlune?" Lucio ånilå-
ngarpaloKalune aperivoK.
„nåmik, tusåssoKarungnångilaK,"
Fernando akivoK, aulajangersimav-
dlunilo oKarivigkumanane. Luciomiu-
na sunigdlunit ångigissauarsinåungit-
sok, taimåitumik aninarune pitsaune-
rutipå.
Luciomut uisåtdlangnauaoK Fernan-
do taima tåssångåinartigalune anger-
di armat. taimåitordle tuaviordlune
OKalugfingmukaratdlarsimavoK påsi-
niaivdlune ldnussut séricumiartarfine
sérKumiartoKarnersoK. arnat mardlui-
nåuput, angutitaKaratigdle. tauva te-
KerKOK kiserdliornartoK isåvfiup er-
KånitoK ornigpå, tåssanilo ingigpoK
tusåssane påsiniarKingniardlugo.
tåssamiuna nukagpiaraussoK igtang-
neK, nauk 11-Inarnik ukioKaraluardlu-
ne inersimassutut erKarsartalerérsi-
massoK, tusagaKarångamilo narKa ti-
kitdlugo påsiumassarpå. påsivå angu-
tip akimasup taimanikut inupalårpag-
ssuit Lissabonimitut ilåt taimanikut
nåpisimårsimagå. najugkamigdlo år-
dlerinånginersiugaralugo pasinångi-
nersiugaralugulo OKalugfiup tårneru-
ssartaisa ilåt nåpivfigisavdlugo Kiner-
simagå. ilumutdlo pissutigssaKångit-
sungilaK — Fernando isumaliorpoK -—
diåvulut Kilåme Kårajugtumxtut ig-
dlartarmata inuit inoKåmingnik to-
lcutsiniarnertik pivdlugo oKaloKati-
gigfigssamigtut OKalugfik lcinertarå-
ngåssuk.
(normume tugdlerme nangisaon).
andnaK isumatåh. — Københavninie lgcllOKarfiup avatikåniane uvdlune måku-
nanc mernat ardlaliusimåput såm^u^ agdlagartanardlutik angalaortut, OKauscK
atauseK agdiagsimaydlune: nuagpoK• — påsiniaravtigo påsivarput anåna« infi-
sugtok isumatoiv tainiailiorsimassok inerKat avdlat tunitdlagterKunagit. anånat-
dlo avdlat ernlnaK ilarsisimaput. taimailiorncrat ncrsortariaKarpoK, maunalo
anånanut avdlanut takussagssiarårput Kitornatik nuagpata tainiailiorKUvdlugit.
aperKutaugaluarpoK niernat avdlat atuarsinauneråt.
Fornuftig mor. — I et af Københavns yderkvarterer ser man i øjeblikket det
pudsige, at flere børn render rundt med et skilt bundet i en snor omkring hal-
sen, hvorpå der står det ene ord: Forkølet. ■— Da vi forhørte os nærmere herom,
fandt vi ud af, at det var en opfindsom og fornuftig ung mor, der havde fået
ideen for at advare mod smitte, og snart tog andre ideen op. — Det er et pris-
værdigt initiativ, som vi hermed bringer videre til efterfølgelse for andre modre,
hvis børn er forkølede. — Men kan de andre børn nu også læse det?
26