Atuagagdliutit - 01.09.1982, Blaðsíða 36

Eskim u ut
avinngarusimanerpaat
Silarsuarmi inuiaqatigiit ilaat, Asiami eskimuut, akuttusoor-
suarmik Sovjetunionimi tusameqallatsiartarput. Ilanngutat
tusarliussamineeqqallu akuttoqisut aviisitigoortut aqqutigalu-
git allaaserineqartarput inuiaat ikeqisut inuiattullu ingerlaru-
susseqaqisut, naak kulturitoqqap immikkooruteqaqisup
tammarnaveersaamerani ajomartonsiuterpassuaqaraluarlu-
tik, inuiaqatigunnerminni akunneqariartuinnamertik peqqu-
tigalugu
Sovjetunionimi eskimuut nunaqar-
feeraanit ikeqisunit silarsuarmiu-
nut tusarliunneqartartut akutto-
qaat. Kisianni issaannannguaq a-
viisiliortut Moskvameersut marluk
Ungaziq-miissimapput. Anadyri-
mi aviisimi allaaserisaq atuarsi-
mallugu aviisiliortut isumassarsisi-
mapput Ungaziq-ikukarniarlutik:
— Avinngarusimalluinnartumut
tikeraarniarussi Ungaziq-mukarfi-
aritsi, nllassimavoq, tassa silarsu-
armi avinngarusimanerpaaq.
Aviisiliortut taakku marluk Ana-
dyr-imiit Ungaziq-ip mittarfianut
timmisartorsimapput. Tassanngaa:
niit angallatigisimavaat biili aqqusi-
neqanngitsukkoorut, arlaleriarlutillu
ingerlaqqissinnajunnaangajattarsi-
mallutik, anorersuaqqammersimaga-
mi.
Imatullu oqaluttuarput:
— Ullut pingasut nunaqarfimmee-
reerluta paasivarput, nalinginnaaqi-
sut immikkooruteqaqisullu nunaqar-
fimmi nalaatassaasut. Assersuutiga-
lugu nunaqarfimmiut inuussutissar-
siutaat: Vasilij Sivugtekaq piniartuu-
voq (teriannissat), Nikolaj Ivkin ar-
sarnernik misissuisartoq, Anna Sido-
renko ilinniartitsisoq, Anna Kiniaq
ammerisoq Vasilij Piikilu siuttoq.
Nunaqarfimmiut inuussutissarsiu-
taasa assigiinngissusiat illoqarfinnut
anginerusunut naleqqiullugu maani
annertunerungaatsiarpoq, soorlu
aamma Ungaziq-mi najugaqartut .i-
linniagartuujujut ilinniagaqarsima-
sullu nunaqarfimmiut amerlassusii-
nut naleqqiullugit amerlaqaat. Unga-
ziq-mi inuit 300-t sinnilaarsimaanna-
raluarlugit napparsimmaveeraqar-
put, nakorsaqqarput, nakorsamut i-
kiorteqarput ilinniarsimasumillu nivi-
arsiaqarlulik, angerlarsimaffigiitiga-
lugu atuarfeqarput aqqaneq-marlun-
nik ilinniartitsisulimmik, teknikeri-
limmik silasiorfeqarput amernillu
mersortarfeqarlutik nunaqarfimmiu-
nut tikeraartunullu tunisaqartumik.
Mersortarfiup pisortaraa eskimooq
ateqartoq Ilja Tulun. Tulun saaner-
nik qiperuisartuuvoq. Ungaziq-mi
najugaqartut amerlanerpaat eski-
muujupput, kisianni aamma tjukte-
reqarpoq, russeqarpoq ukrainimio-
qarlunilu. Ungaziq Sovjetunionimi i-
noqarfituaavoq eskimuut amerlane-
russuteqarfigisaat.
Borgmesteriat Maria Tertinto eski-
muujusoq nalunaaruteqarpoq, nuna-
qarfimmi aaqqariit pingasorarteru-
taat akusaasut. Borgmesterip uvia
tjukteriuvoq piniartuullunilu aqqusi-
neqanngitsukkoorutinik biilertartoq.
Taamatut inuussutissarsiutit pisoqqat
nutaallu akunneqartarneri Ungaziq-i-
mi nalinginnaasorujussuuvoq.
Marie Tertinto-llu oqaluttuarnini
nangippaa, 1900-kunngooq aallarti-
laarneranni eskimuut agguaqatigiis-
sillugu 25-30-iinarnik ukioqalertarsi-
masut. Taamani utoqqartaqartarsi-
manngillat. Silaannarmi issittorsuar-
mi toqutsiinnarneqartarsimapput.
Ullumikkullu 20-t sinnerlugit byrådi-
nit utoqqalinersiuteqartinneqarlutik.
Taakku ilagaat Vasilij Sivugtekaq,
naak taanna 68-inik ukioqaraluarluni
suli aalassareqalunilu piniariartar-
poq. Sivugtekaq kisimi taamaanngi-
laq, kisianni siornatigut uagut eski-
muut utoqqartaqartarsimanngikka-
luarpugut, — borgmesterip arnap o-
qaatsini naggaserpai.
Aviisiliortup sovjetimiuusup allap,
Ivan Titov-ip eskimuut najugarisaat
pillugit allaaserisaqartarsimavoq.
Taanna allappoq issittuni najugassia-
liornermut tunngatillugu misiligutitut
Ungaziq-mi illuliortoqarsimasoq nu-
taanik, arfineq-pingasunik teqeqqu-
linnik. Illut europamiorpalaaqisut is-
sittuni najugalinnut naleqqussorinar-
simannillat. Illuliortaaseq kulturimut
akerliusutut ineriartulersimagaluar-
poq. Takornartaasimanngilaq illut
nutaat sanianni eskimuut tupitoqqa-
minnik nappaasarnerat.
Eskimuut illuaq iluani ikumatitap
eqqaani katersuuttarnertik maqaasi-
simavaat. Taamaaliortoqarsinnaan-
ngivipporlu quleriiaanik inissiaqar-
finni najugaqartilluni. Piniutit inissif-
fissaqanngillat sannaveqaratillu.
Ukiut marlussuit matuma siorna-
gut issittormiunut najugassialiortitsi-
nessaq aalajangiunneqarsimavoq. Pi-
ngasut siulliit Lorino-mi, Uleqmi
(Uelen) ungaziq-ilu napparneqarsi-
mapput.
Illut arfineq-pingasunik teqeqqul-
lip qeqqani ikumatitaqarfilimmik i-
sersimaartarfeqarpoq. Tassunga tul-
liupput meeqqat angajoqqaajusullu
sinittarfii, paarleq amernik panersii-
vittalik igaffillupeqqumaasivilik.
Taaku saniatigut queqarpoq piniariu-
tilerivigineqarsinnaasumik, ammeri-
vigineqarsinnaasumik sannavigine-
qarsinnaasumillu il.il.
Ineeqqat iikkap killinginiittut iga-
laaqarput illullu qeqqaniittoq qilaak-
kut igalaaqarluni. Illu katitertagaa-
voq kiassateqarfeqarlunilu. Titartaa-
sut oqaasii malillugit illu eskimuut i-
nooriaasitoqaanik tammarnaveersaa-
rinissamut naleqquttunngorsagaa-
voq. Soorlu silataatigut iigakillisa-
gaavoq ilaqutariillu isersimaartarfim-
mi katersuussinnaallutik. Tupermi a-
joqutaasut pinngitsoorniarneqarsi-
mapput: silaannarissaalluarsinnaan-
nginneq pujorujullu. Illutaami atisa-
qarpallaarnissaq pisariaqanngilaq,
Tupitoqqani taamaaliortoqarsinnaa-
simanngilaq kiassarnerlugaavallaarsi-
maqimmata, Taassuma kingunerisar-
simavaat kumaqartarneq nappaate-
qartarnerlu, Ivan Titov naggasiivoq.
Illup arfineq-pingasunik teqeqqul-
lip takutippaa Sovjetunionimi 60-ik-
kunni 70-ikkunnilu sunniiniaannarlu-
ni politikkeqarsimaneq qimakkiar-
torneqartoq. Apeqqutaavorli kingoq-
quteriinnginnersut Asiami eskimuut
1500 missaaniittut annaatissallugit.
Oqaasiili aalajangiiffigiuminaanne-
rupput. Nevuqaq-miutut oqalunneq
atorunnaavinneqarsimavoq. Aamma
taamatut Seriniq-miutut oqalunneq,
ungaziq-miutut oqalunnermik sibi-
risk jupig-usumik taarserneqarsimal-
luni.
Kisianni Ungaziq-mi Seriniq-milu
meeqqat suli eskimuutut oqalunnissa-
mut ilinniartinneqartarput. Taanna
pillugu atuakkiortoq Jurij Rytkheu,
Atuagagdliutit atuartartuinit arlalin-
nit Nuummut siorna upernaakkut ti-
keraarnerani ilisimaneqalersoq, allaaj
serisaqarsimavoq. Rytkheu sovjetinj1
atuakkiortut kattuffiata atuagassi
aanni, Literaturnaja Gaseta’-mi, cS'
kimuut nunani assigiinngitsuniittu
pillugit allaaserisaqartarsimavoq'
Aamma kalaallinik naapitsinerrnin1.
allaaserisaqarsimavoq. Sovjetuni0111
mili eskimuut tjukterillu ullumikk11
ajornartorsiutai aamma allaaserisat'
pai, Rytkheu allappoq eskimuut tjuk'
terillu meerartai atualeraangam1
marloqiusunik oqaaseqartartut (esk
muutut/russitut — tjukteritut/russ1
tut) taanna ilinniartitsinermi Per°r
saaniarnermi sunniuteqareersimasoT
Rytkheup aamma suliffissuaqarnik
kut ineriartorneq isornartorsiorp33'
— Issittumi najugaqavissut najug3
qartuaannarsimasullu soqutigisai s°"
qutigineqanngippallaarput, RytkheU
isumaqarpoq.
Peter Jessen
Qinngomernik
ulorianartulinnik
eqqaanissaq
akerliuffigigaat
Kalaallit inatsisartunut ilaasortaati-
taat Preben Lange (Siumut) qallu-
naat folketingimut ilaasortaat partii-
nut Kristelig Folkeparti, Venstre, Ra-
dikale Venstre, Venstresocialisterne,
Socialistisk Folkeparti Socialdemo-
kratiinullu atasut peqatigalugit toq-
qissisimanngingaarnermik misigissu-
teqarnertik ersersissimavaat Pukk>"
sormiut naalakkersuisuisa akuersif
suteqarsimanerannut, Atlantikup h
martaanut ulorianartunik qinng^"
nertalinnik kivisitsisinnaanermik-
Inatsisartunut ilaasortat taakku 20
usut saaffiginnissummut atsiortitersi
mapput, Pukkitsormiut naalakker"
suisui qinnuigalugit atomip nuking3
ta perlukuinik immamut kivisitsinis
samik piareersarnerit piaartumik taa
maateqqullugit, tassunga taarsiulluf
allamik periarfissarsioqqullugit s0°r’
lu nunat allat taamaaliortartut.
neKeroruteKarit
ATU AG AG D LI UT! N E
... akilersmauvoK

OLYMPUS OM 10
FULDAUTOMATISK SPEJLREFLEKS
Vejl. pris i Danmark kr. 2395,-
DIN SÆRPRIS UDEN MOMS KUN
Find motivet, stil af-1
standen, tryk på udiø-
seren og kameraet kla-
rer resten. Perfekt bil-
lede HVER GANG.
Optik: 1,8/50 mm.
Taske til kamera kr. 185.-
UV-filter + modlysblænde. Pris i Danmark kr. 95,- Din pris kr. 55,-
3 Kodacolor farvefilm å 36 stk. Din særpris kr. 89,-
Kvalitetsfremkaldelse og kopiering af alle film + 30%
Kryds din bestilling af på
annoncen og send den,
ring eller telegrafer, og vi
sender omgående pr. ef-
terkrav. Porto/efterkrav
pr. luft kr. 70-90.
Har du andre fotoønsker, har vi lige så billige
tilbud i andre mærker.
MAGASINET
GERRITSGADE 24
5700 SVENDBORG
TLF. 09-21 15 19
Hurtigste ekspedition - billigste priser.
36
ATUAGAGDLIUTIT