Atuagagdliutit - 23.04.1986, Síða 21

NR. 17 1986
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
21
Projekt Nattoralik (2)
Kalaallit Nunaata nattoralia
SAS-ip timmissat tigutsisillit pillugit aningaasaateqarfiata Verdensnaturfondillu
tapersiineritigut suliat pillugit ukiormanna filmiliortoqartussaavoq. Filmiliassarlu
Saga Filmip, SAS-ip Claus Bering Naturfilm-illu suleqatigiinnerisigut
suliarineqartussaavoq
Assiliisut isertorsimaffeqarput glasfiber atorlugu sanaamik, nakkutillii-
sullu ullut marluk-pingasukkuutaarlugit tassaniittarput. Aajuna Frank
Wille isertorsimaffimmiittoq, taannattaaq Kaj Nielsen Qaqortumeersoq
suleqatigalugu sananeqarsimavoq.
Under observationen benyttes et særligt camoufleret skjul, der er bygget af
glasfiber, så en observatør kan opholde sig i det 2-3 døgn af gangen. Herses
Frank Wille ved et sådant observationsskjul, der også er konstrueret i sam-
arbejde med Kaj Nielsen i Qaqortoq.
— Filmi Kalaallit Nunaata nattora-
lianut tunngasuussanngilaq, tun-
ngasuussallunili SAS-ip timmissat
tigutsisillit pillugit aningaasaate-
qarfiata Verdensnaturfondillu su-
leqatigiillutik misissuisitsinerata
qanoq ingerlanneqarneranut,
Frank Wille oqaluttuarpoq, taan-
nalu tassaavoq nattoralinnik misis-
suinermii pisortaasoq.
— Pilersaarutaagallartut malil-
lugit filmiliortut sapaatit akunneri-
ni 3-4-ini sulinerput malinnaaffigis-
savaat, uangalu taakkununnga si-
unnersortaasussaavunga. Pilersaa-
rutigineqaqqaarsimagaluarpoq i-
ngerlatat tapersersorneqartut allat,
soorlu Norgemi Sverigemilu inger-
lanneqartut filmiliarineqassasut,
Claus Beringilli Kalaallit Nunaanni
ingerlatat kisiisa filmiliariumasi-
mavai, Skandinaviami tamarmi i-
ngerlatat ataatsimut katikkalua-
raanniluunniit susoqarfiuvallaan-
nginnertik pissutigalugu filmilias-
saqqinnavianngimmata.
Frank Wille isumaqarpoq maan-
nakkut filmiliarineqartussaq ake-
qanngitsumik Kalaallit Nunaanni
takutinneqarumaartoq. — Taman-
na isumaqatigiissummut ilaatinni-
assavara, Frank Wille oqarpoq.
Pinngortitami filmiliortartoq
Claus Bering oqarpoq: Angut taan-
na pikkorilluinnartuuvoq iluari-
nartuullunilu, suleqatiginissaalu
qilanaaraara. Qularinngilluinnar-
para ilikkagaqarfigaarumaarlugu.
Aammattaaq filmilioriaatsimut
tunngasunik.
Paasissutissat allattaaq
pisariaqarput
Filmiliassatut pilersaarutigineqar-
tut saniatigut aammattaaq Kalaallit
Nunaata nattoralia pillugu allanik
paasissutissiortoqassaaq. — Pin-
ngortitaassutsimut tunngasunik
paasiniaanitta saniatigut aamma
namminersornerullutik oqartussat
suleqatigilersimavagut nattoralik
pillugu ilinniutissanik sananissaq
eqqarsaatigalugu, Frank Wille na-
ngilluni oqaluttuarpoq. Paasisa-
vummi atorlugit ilinniartitsissutis-
sarpassuit suliarineqarsinnaapput.
Soorunalimi Danmarkimi pissut-
sit pingortitarlu naammattorsuar-
nik ilinniusiuutigineqarsinnaagalu-
arput. Maanili tupinnanngitsumik
soqutigineqarnerusoq tassa Kalaal-
lit Nunaanni pinngortitaq. Inatsi-
sisnut, timmissanik eqqissisimatit-
sisarnermut tunngasut il.il. Tamak-
kumi aamma namminersornerullu-
tik oqartussat tigusinerisa kingor-
natigut ingerlanneqalerput. Ta-
makkulu suliniutigineqarnerinut a-
tatillugu atassuteqarfigineqarsima-
vunga. Nalunngilaralu allattaaq al-
lanik ilisimasaqartut atassuteqarfi-
gineqarsimasut.
Kommunip tapiinissaa
qinnutiginiarpaat
Frank Willep ilanngullugu oqalut-
tuaraa Kujataani kommunit tapiis-
suteqalaaqqullugit saaffigissamaa-
rini — pingaartumik Qaqortup
Narsallu kommuunii. Ukiormanna
nakkutilliillunga angalaqqinnis-
sannut benzinassannut tapiissute-
qaqquniarpakka. Taamaaliornis-
sarmi pingaarluinnartuuvoq.
— Suleqatitillu ukiormanna a-
vannarpaamigussi kina nakkutil-
liilluni taamatut kisitsisuussava?
— Tamaani kissaviarsunnik ki-
sitsisoqarpoq — Knud Falk aamma
Søren Møller. Kissaviarsunnik suli
kisitsipput, peqatigitillugulu natto-
raliitivut ilanngullugit kisittarsin-
naavaat.
Taakku qanittumik suleqatigisa-
reersimagakkit suliassaq saperna-
vianngilaat. Pingaartumik Qaqor-
tup eqqaani peqqissaartumik misis-
suisimanivut tunngavigisinnaa-
vaat.
Arlalinnit ikiorserneqartut
— Kalaallit Nunaanni nattoralin-
nik misissuinissi nalaani aningaasa-
qarniarnerup tungaatigut qanoq is-
simavisi?
— Namminersortunit pisortani-
illi tapiiffigineqartarsimanngikka-
luarutta taamaaliorneq sapersimas-
sagaluarpugut. Siullermik SAS
Verdensnaturfonden suleqatigalu-
gu siorna 80.000 kr-inik tapersiip-
put taamatullu aamma namminer-
sornerullutik oqartussat 80.000 kr-
inik tapersiillutik, oqaatigeriikkat-
tullu aquteralammik Johnsonimik
pissarsissunneqariaratta ajorisas-
saanngitsumi k ingerlasinnaalersi-
mavugut.
Ukiumi siullermi uanga piumas-
sutsinnik qaammatinik pingasuni
sulivunga Verdensnaturfonden
Dansk Ornitologisk Foreningilu su-
lissullugit nattoralinnik kisitsillu-
nga. Tullianik nammineq akilerlu-
gu sulivunga 1976-imiilli Verdens-
naturfondep annerusumik minne-
rusumilluunniit tapiiffigisarsima-
vaanga, aammalu ukiuni pingasuni
Statens Naturvidenskabelige
Forskningsrådimiit tapiiffigineqar-
tarsimavunga, ukiorlu ataaseq
Kommission for vindenskabelige
undersøgelse i Grønland tapiissute-
qarsimavoq.
Taakku saniatigut namminersor-
tut pisariaqartutigut ikiortarsima-
vaannga. Tassani Helene aamma
Kaj Nielsen Qaqortumeersut mi-
kinngitsumik ikiortarsimavaan-
nga. Angallatitta immikkut suliaa-
sup sananerani Kaj Nielsenip ikior-
simavaanga, aammalu isertorsima-
sarfiliatta ilusilersornerani peqa-
taasimalluni, taannalu misissuinia-
leraangatta atortarparput. Taakku
ukiut ingerlanerini ikiorsertarsi-
manngikkaluarpatigut iluatsissi-
masinnaanngikkaluarpugut.
Taaneqassaarlu aamma ukiut i-
ngerlanerini sakkutuut timmisar-
tortartut ikiorsertuartarsimagaati-
gut. Ukiut tamaasa sulisussat ator-
tuutillu timmisartut Hercules-fly a-
torlugit assartorneqartarput. Ta-
manna aamma mikinngitsumik ilu-
aqutaasimavoq. SAS-llu marloriar-
luni billettinik akeqanngitsunik tu-
nisimavaatigut, ukiormannalu ta-
manna qinnutigeqqissamaarpar-
put.
Frank Willep ilanngullugu oqa-
luttuaraa suliffissuup Leitzip, assi-
liivinnik silarsuarmi tamarmi tu-
saamasaasunik Leicanik nioqqutis-
siortuusup, assiliivinnik immikkut
ittunik misissuinerminni atugassis-
simagaatik. Assiliissutilli taakku
nattoralinnik nalunaarsuinermi a-
torluarneqarsimapput. Qanittuk-
kullu Frank Wille atortussanik suli
amerlanerusunik Leitz-imiit nassi-
tissimavoq ukiormanna kisitsiner-
minni nalunaarsuinerminnilu atu-
gassaminnik.
Siunissaq
— Nattorallit Kalaallit Nunaanniit-
tut maannakkut ajunngillat, aam-
malu siunissaq qanoq ikkunarpa?
— Qularnanngilluinnarpoq nat-
torallit Kalaallit Nunaanniittut
nungutanavianngitsut. Imaanngi-
larli imminiiginnarneqassasut. Si-
ornatigut taama pineqarsimaga-
luarput, tamannali iluanngilaq. O-
qaatigeriikkattut timmissat taakku
amerlasoorsuunngillat, maannak-
kullu iliornitsituut nakkutigineqar-
tuartariaqarput.
Uanga isumaqarluinnarpunga
nattorallit ukiut qulit matuma sior-
natigornit atugarissaarnerulersi-
masut. Erseqqissartuartariaqarpa-
rali maannakkut iliornitsituut kisit-
sisarlunilu nalunaarsuisarnissaq pi-
sariaqartuassammat, taamaalillu-
tik kinguaasatta takusinnaalernias-
sammassuk ukiut ingerlanerin i-
ngerlaasaat qanoq ittuusimanersut,
soorlu 1986-imi qanoq amerlatigisi-
manersut, maannami mianersorta-
riaqarpugut, takusinnaalereerpar-
pummi nungutsaaliuilluta iliuuse-
qarnitsigut nattorallit ukiut 20-it
matuma siornatigornit amerlaneru-
lersissimagivut.
Naggataatigut Frank Willep eq-
qaavaa Kalaallit Nunaata nattora-
lia siunissami takornariartitsiner-
muttaaq pingaaruteqalerumaar-
toq. — Uumassusillimmi suulluun-
niit soqutigineqarneruleriartorput
— ujaraannaanngitsut qaqqaan-
naanngitsullu, aammalu pinngorti-
tap uumasui. Kalaallit Nunaata
nattoralia timmissanik soqutigisa-
linnit assiliartortakkatut takoriar-
neqartalersinnaalluarpoq, taamaa-
liornissalumi mikinngitsumik so-
qutigineqalereerpoq. Tamannalu
aamma Kalaallit Nunaanni soquti-
gineqartariaqarpoq, Frank Wille
naggasiivoq.
Tusagassiortut Frank Wille-kkunnut Kujataani angalaqataatillutik aam-
mattaaq savaatilinnut tikeraarput. Nattorallit iikkami assiutigaat, oqalo-
qatiginerisigullu paasinarpoq savaatillit akerarinerpaasaat tassaanngitsut
nattorallit. Taakkumi teriannissanik tulukkanilli ikilisaaqataasarput.
Under journalisternes rundrejse i Sydgrønland sammen med Frank Wille
varder også lejlighed til at besøge en fåreholder familie. På væggene pryde-
de billeder af havørnen, og samtalen med familien efterlod det indtryk, at
havørnen absolut ikke var fåreholdernes største fjende — tværtimod. —
Den er nemlig med til at holde bestanden af ræve og ravne nede.
SULIARIUMANNITTUSSAR-
SIUUSSINEQ
Kommunip illut sanaartortitassai
Nuup kommunia
Nuup kommunia sinnerlugu matumuuna illuliortiternissaq neqe-
roorutigineqarpoq. Illut 22-nik inissiartaqassapput, suliariuman-
nittussarsiuussinerlu tamanut ammavoq. Piffissaq aamma akit
aalajangersimasut atorlugit.
Illuliassat Nuussuarmi illoqarfiup ilaanut pilersaarusiorfiusumi
2.20-mi sananeqassapput marlunnik pingasunillu quleriilinngor-
lugit, tamakkiisumillu annertussuseqassallutik 1804 m2-nik.
Toqqavissaat qajannaaqutaallu beton-ussapput. Illutsilatimikkut
iigaasa salliligaat quassuttuunut kikiattugaassapput, qaliaasalu
qaavi krydsfineriusut pappialarsuarnik qallersugaassapput.
Sanaassatsuliarineqassapputpiffissami 16.6.86-mit 1.8.87-mut.
Sanaassat suliassartaat imatut neqeroortutigineqarput:
Suliassat A: Qaartiterineq, assaaneq, nunniorneq, nu-
nap qaavanik qajannaallisaanerit, erngup
eqqakkap kuuffissai, imermut atugassamut
ataassusersuineq, beton aamma
jernebeton-imik suliaqarnerit.
Suliassat B: Illut silataasa iikkersorneri, illut iluisa qisu-
lersorneri qaliaasa qaavisa qalilersorneri,
snedkerisut suliassat, kiisalu saffiuutut suli-
assat.
Suliassat C:
Suliassat D:
Suliassat E:
Qalipaasutut suliassat.
Illup iluani erngup atornikup kuuffilesorne-
ra, imermut kissartumut nillertumullu atas-
susiinerit, ruujorilersuineq, kiassaasersui-
neq, silaannarissarfilersuineq, teknikkikkul-
lu atortulersuutinik oqorsaasersuineq.
Innaallagissamut atassusersuineq.
Suliariumannittussarsiuussinermut atatillugu papiarat atugassat
piniarneqarsinaapput uannga: Carl Bro A/S, Rådgivende ingeni-
ørfirma, Box 511, Narsaviaq 26, 3900 Nuuk, telefon (009 299)
2 28 11 - telefax (009 299) 2 35 14, checkimik crossikkamik kr.
1.000,00 aningaasartalimmik nassitsinikkut nassiussassaappata
tamanna ilisimatitsissutigineqassaaq.
Soqutiginnittut kingusinnerpaamik piniareersimassapput ataa-
sinngorneq 28. april 1986.
Papiarat atugassat nassiussorneqarsimassapput sap. akunnerisa
18-anni, suliariumannittussarsiuussisoqassaarlu ataasinngorneq
2. juni 1986 Carl Bro A/S-imi.
Arkitektfirmaet
Friis & Moltke
Carl Bro A/S
Rådgivende ingeniørfirma