Atuagagdliutit - 12.12.1996, Page 27

1996
27
tZwÆ/rrat /éfø/f&a&S’O#
JULETILLÆG
Aputeqartuaannartuim juuUi
AG-p 1962-imi juullip normuani allaaserisaani juullip
inuia nunatsinni najugaqartoq eqqartorneqarpoq,
timikkut pisuunngoriartorneq ilutigalugu aamma
juullip inussuata nunaani juulli piitsunngoriartortoq:
»Nunani allamiut meerartaasa juulli takorloortarpa-
at aputeqartuaannartussatut, taamaammallu juullip
inua najugaqarsoriiermallugu Kalaallit Nunaanni,
sermersuarmi inuilaarsuarmi. Ukiuni kingullerni
juullilernerani allagarpassuit tikiussuuttalersimapput
silarsuarmi meerarpassuitjuullimut kissaatigisaannik
imaqartut qaatiguuliorneqartut: Juullip Inuanut, Ka-
laallit Nunaannut. Tamatumuunakkut juullip tamani
niuerfissuartut atugaanera malunnarsiartuinnarsi-
mavoq nunanilu tuluttut oqaaseqarfiusuni nunatta
tusaamaneqarnera annerulersimaliuni, juullip inuata
nunaatut. Meerarpassuilli tamakku ilisimagunan-
ngilaat juullip inuata nunaani aamma meeraqarmat,
immaqa meeqanit allanit juullimut qilanaarnerpaa-
sartunik, suiilu tassani nunaqarfinnguani juulli nalli-
ussineqartarmat nuannernerpaamik, juulli - inuit qa-
tanngutigiissuartut ih:
aannartumi juulli.
UM1ARSUIT KINGULLIIT
usii Kalaallit Nunaanni illo-
qarfinni quersuarnut eqqus-
sorneqaraangata juullimut
piareersarneq aallarnerlu-
artarpoq. Orpiliassat untrii-
tilippassuit aasaaneranilli
aliatsinneqarsimasut kater-
sorneqartaraat orpippassu-
aaravissuarnut aalasinar-
siinnarlutik, Kalaallit Nu-
naanni tamakkoqanngitsu-
mi takullugit alutornavittar-
lutik. Takusarli eqqumiinne-
rulersarpoq orpippassuit
aallarussuunneqaleraangata
orpiliassanillu aallersut aal-
lakaagaangata - soorlumi
tassa qullugiarsuaq qorsuk
sangujoraarluni ingerlaar-
toq. Taamaaligaangat juulli-
lernera paatsuugassaajun-
naartarpoq.
Avataanit aggersuulluni
qularnanngilaq Kalaallit Nu-
naat tikillugu juullersoreq-
qajaanartassaaq, suna ta-
marmi aputilik, massa suli
juulli pallimanngitsoq, taa-
maattoq takullugu qaam-
matisiutilluunniit upperna-
runnaartarunarlutik.
NUNARSUARM1 MAANI uja-
raasumi apummillu qalligaa-
sumi silarsuarmioqatitta
meerartaasa juullip inussua
tassaasoq: Aputeqartu-
najugaqarsorilersimavaat,
asumi nunat kujasinneru-
laartut inuisa juulli pinngit-
soorani aputeqartussatut
takorloortaraat, isumamin-
nut uniuutsittarlugu amer-
lanertigut juullisiortaramik
orpippassuit pilutaarullutik
aputinnguaqarani isigisaq
nikallorsaarisutut ileruttor-
toq. Europap kitaani Ame-
rikkallu avannaa'tungaani
aput sivisunaarsiuitsuum-
mat taamatullu issi, qular-
nanngilaq nunat taakku
meerartaasa issinaassagalu-
araat juullip inuata nunaa
juullilernerani tikittuugunik-
ku.
Juullimik tamatigut apu-
teqartussamik takorluuisar-
neq pissutigisimanerlugu
pingaartumik sorsunner-
suup kingornagut tuluit a-
merikamiullu meerartaannit
juullip inua Kalaallit Nu-
naanniissorineqarluinnaler-
simavoq. Juullilernerit ta-
maasa allagarpassuarnik
nassinneqartarluni ima qaa-
tiguuliornilinnik: Juullip
Inua, Kalaallit Nunaat. Al-
lakkat tamakku juullimut
kissaatigisanik meerarpalut-
tunik imaqartut, juullip inu-
ata poorsuanik imaarutis-
sanngitsumik isumalluartut,
aallaqqaammut akineqar-
tarsimapput nunatsinnut
ministereqarfimmit, allattut
neriorsorneqarlutik naalap-
pata kissaatigisaat juullip
inussuata eqqaamanngit-
soorunanngikkai. Allagar-
passuillu amerliartuinnama-
ta maanna Danmarkimi
takornariartitsisarfimmit
isumagineqalersimapput,
juullillu inua mikinngitsumik
pissutaasimavoq tuluttut
oqaasilinni meerarpassuit
akornanni nunatta tusaa-
maneqarlualerneranut, im-
maqa kingorna sunniute-
qarluarumaartumik nunat-
sinnut takornariartitsineq
aallartereersoq siunissami
annertusiartuinnartillugu.
MEEQQAT TAKORLUUI-
SAASIAT uummarittarut-
tortoq, qularnanngilaq silar-
suarmioqatitta meerartaasa
juullip inua Kalaallit Nu-
naanniittoq eqqarsaatigisar-
paat imaannaanngitsorsu-
artut. Taamaattariaqar-
pormi aamma silarsuarmi
meerarpassuit tunissutissa-
nik pajuttorniassagunigit.
Sermersuarmi najukkaminit
aperlaakkut neeqqulaartu-
innakkut juullip inussua aal-
larsartaraaq kisimi illinerul-
luni, tuttunik qimuttulillar-
luni, sianeeqqanik kasuus-
saappalaartunik ujamilinnik.
Umissui kanerlutik, unalu
poorsua qamutaani naqita-
risimasoq tunissutissanik
qannilluni ungerlattorfis-
saqaraniluunniit. Juullip i-
nussua aallarsartaraaq qi-
muttuni ilimatsassimariarlu-
git qangattaannartarluni,
qamutai raket-itut pavu-
ngarsuaq uinngiulaannar-
tarlutik, illoqarfiit qulange-
runigit apparsaannaraaq qa-
liallu qimerluaasaanut nun-
nikkuni tunissutissarsuani
alersimut poorlugit pujoor-
fikkut nakkartittarai. Tassa
tuluit meerartaat taamatut
eqqarsartarput.
IMMAQALI NUNAMI allami-
ut meerartaasa annerusu-
mik eqqarsaatigisanngilaat
juullip inussuata nunaa alla-
nik inoqarmattaaq, kalaalli-
nik, siumukarnersuup
maanna nalaassimasaanik.
Juullip inussuata tunissutis-
sanik silaannakkut aggiussi-
sarnera nalitsinni Kalaallit
Nunaannissaaq piviusun-
ngortinneqarsinnaalersima-
voq timmisartut juullerluin-
nalernerani tunissutissanik
allakkanillu aatsisinnaalersi-
mammata. Tassaanerpum-
mi juullip inuata qamutai
nutaat, naak qallikkut alu-
tornarsuseqanngitsut taa-
maattorli sukkaagisassaan-
ngitsut. Tuluit meerartaasa
ilisimagunanngilaat juullip
inuata nunaani meeraqar-
mat, immaqa meeqqanit al-
lanit tamanit juullimut qila-
naarnerusartunik, silasuup
taarsiffiani pinngortitar-
suullu qatimaattutut ka-
mannerminik takkorliisarfi-
ani nuannersorsuarmik mi-
sigisaqartartunik, juulli,
meeqqat tamarmik inuillumi
tamarmik juulliat nalliuk-
kaangat, suli maannamut
nunaqarfinnguani, illoqar-
fissuarni inuunerup immi-
nuinnaq eqqarsaatiginermik
kiminneqariartuinnartup
malunniutinngikkallarfiini,
inuit qatanngutigiissuartut
ilisarlutik, taap nanertuiffia-
ni ataatsimoortariaqarner-
mik misigisimaneq qamuu-
na pigiliussimallugu, pisima-
soq angisoorsuaq eqiteruffi-
gisarlugu nuannaarnermik
piviusumik allanillu nuan-
naarsaajumanermik taku-
titsinermikkut.
JUULLIP INUATA NUNAANI
aamma nunani allanisut
juulli niuerfissuartut iliartu-
innarpoq, ilaqutariit ataa-
siakkaat juulliattut, juullip
inunnik tamanik sunniisar-
nerani tammariartuinnarlu-
ni. Silatangiaaneq, nuanna-
arnerup angisuup kiser-
ngaanneqarsinnaanngitsup
kusanartumik timitalerne-
qarfia, kiisa illoqarfinni an-
nerni atorneeruppoq. Ti-
mikkut pisuunngoriartor-
neq ilutigalugu aamma juul-
lip inussuata nunaani juulli
piitsunngoriartorpoq.
Juulli qallikkut inuuner-
mut tunngatinneqariartuin-
narnera juullip inussuata
nunaani alliartuinnarumaar-
simavoq. Immaqa ungasis-
sorsuunngitsukkut juulliler-
nerani meeqqanik avatitsin-
nit tikiuttoqartalerumaar-
poq, juullip inua illoqarfinni
annerni maanna takornar-
taajunnaareersoq, qamuser-
lugu tuttunik uniartilinnik
ingerlanneqartartussanik
tunissutissanik agguarne-
qaatigalutik.
TAAMAATTOQASSAPPAT
qanortoq nunami allamiut
meerartaasa misiginiarilis-
suk juullip inussuata nunaa-
ni juulli, tamanit nuanner-
nerpaammat, issuinnanngu-
anik illoqarallarmat iliortar-
nertut, qaamaneq aappalut-
toq apummut qaallorissu-
mut juullimi sitsiuttarallar-
mat alinaassutsimik eqqu-
miitsumik takutitsilluni,
soorlu taamani nuannaaru-
tissap angisoorsuup kiser-
ngaattariaqannginnerannik
inuillu susassareqatigiinne-
rannik ersersitsisoqartaral-
larmat, suli tassaasoq apu-
teqartuaannartumijuulli.