Tíminn - 23.10.1975, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 23. október 1975.
TÍMINN
9
I
Ingi Tryggvason:
Fjölmiðlar og
skoðanamyndun
í fréttapistli i rikisútvarpinu
um miöjan september s.l. var
sagt frá tekjum bænda. og
tekjur annarra starfshópa,
kennara og verkmanna, teknar
til samanburðar. Heimildir
voru sóttar i fréttabréf
Upplýsingaþjónustu land-
búnaðarins og til Kjara-
rannsóknarnefndar. Fréttin var
þannig upp byggð, að hlustandi
hlaut að bera saman annars
vegar áætluð fjölskyldulaun
verðlagsgrundvallarbús sam-
kvæmt verðlagsgrundvelli 1.
sept. 1975, sem gert er ráð fyrir
að þarfnist 4500 árlegra
vinnustunda, og hins vegar ca.
2000 dagvinnustundum verka-
manns og jafnvel enn færri dag-
vinnustundum kennara. Ekki
var þó samanburður gerður á
vinnustundafjölda, heldur að-
eins áætluðum heildartekjum
fyrir ósambærilegt vinnufram-
lag og hlustendum vafalaust
ætlað að draga sinar ályktanir I
samræmi við málflutninginn.
Skylt er að geta þess, að
Rikisútvarpið flutti leiðréttingu
á þessari frétt, en það breytir i
engu þeirri staðreynd, að frétta-
maðurinn hafði með frásögn
sinni gert tilraun til að blekkja
hlustendur og skapa tortryggni
stétta i milli. Vandséð er,
hvernig slikt má verða i hlut-
lausum fjölmiðli, sjálfu Rikisút-
varpi Islendinga.
Ekki er þetta eina dæmi þess
á undanförnum mánuðum, að
fjölmiðlar hafi beint eða óbeint
reynt að gera bændastéttina
tortryggilega i augum þeirra,
sem bændastéttinni riður mest á
að hafa góð samskipti við,
neytendann i landinu,
launþegana, sem nota drjúgan
hluta tekna sinna til að kaupa
fyrir framleiðsluvörur
bændanna. Allir þekkja skrif
Visis, en misjafnlega illa rök-
studdar skoðanir fyrrverandi
ritstjóra voru mánuðum saman
fastur liður i morgunhugvekjum
Rlkisútvarpsins. Til var, að
menn fögnuðu þessum skrifum
á þeim grundvelli, að ekki veitti
af að segja þjóðinni sannleikann
um landbúnaðinn. Ekki situr á
þeim, sem þetta ritar, að amast
við rökræðum um landbúnaðar-
mál eða aðra atvinnustarfsemi
i landinu. Hins er ekki að
dyljast, að óheppilegt er, ef
þeir, sem mestu ráða um al-
menningsálitið i landinu,
flytjendur talaðs og ritaðs máls
I fjölmiðlum þjóðarinnar, haga
þannig málflutningi, að helzt
litur út fyrir að skoðunin fæðlst
fyrst og röksemdirnar séu
fundnar eða búnar til á eftir.
Gott dæmi um það, hvernig
fjölmiðlar nota aðstöðu sina,
kemur fram i sambandi við
viðtal, sem Frjáls verzlun átti
við ungan og duglegan bónda
norður á Svalbarðsströnd,
Hauk i Sveinbjarnargerði.
Haukur rekur stórbú og nýtir
nýjustu tækni við öflun fóðurs
og hirðingu bústofns sins. 1
viðtalinu segirhann kost og löst
á búskaparháttum sinum og
kemur auk þess að ýmsum al-
mennum vandamálum islenzks
landbúnaðar. Hann gagnrýnir
það fyrirkomulag niður-
greiðslna að sumar kjöttegundir
séu svo mjög greiddar niður
sem raun ber vitni, en aðrar alls
ekki, slikt valdi óeðlilegri
markaðs- og framleiðsluþróun,
auk þess sem útflutningur verði
óhagkvæmari en vera þyrfti.
Eru skoðanir Hauks i þessu efni
i fullu samræmi við skoðanir
allflestra bænda i landinu ef
ekki allra. Ummæli Hauks um
niðurgreiðslur og útflutnings-
bætur eru notuð i fyrirsögn
viðtalsins og á þann hátt, að sá,
sem ekki les aðalefnið vand-
lega, fær ekki rétta mynd um
viðhorf Hauks til vanda-
málanna. Visir tók nokkur atriði
upp úr viðtalinu við Hauk og
valdi fyrirsögn, sem var á þá
lund, að 800 bændur gætu séð
landinu fyrir kjöti og mjólk, en
bændur væru nú 5220. Hvorug
þessi tala gefur rétta mynd af -
þvi, sem hún á aðtúlka. Haukur
I Sveinbjarnargerði segir ekkert
um vinnuaflsþörfina i viðtalinu.
Sú var tið, að nær allir Is-
lendingar lifðu á landbúnaði.
Bændur voru þó ekki endilega
miklu fleiri en nú, vinnumenn
og vinnukonur voru þá stórir
starfshópar. Fyrirsögnin i VIsi
er valin til að ýta undir ákveðið
sjónarmið, þ.e. bændum þurfi
og eigi að fækka.
Haukur tekur þó skýrt fram i
viðtalinu, að stórbú séu liklegri
til að hækka verð landbúnaðar-
vara fremur en lækka það,
kostnaður komi betur i ljós á
stórbúum. Orðrétt segirhann:
„Ef dæmið væri reiknað
raunsætt og ekki gert ráð fyrir
veröbólgunni, værirekstur stór-
býlis út i hött”. Hvers vegna
eru varnaðarorð Hauks um
rekstur stóru búanna ekki notuð
i fyrirsögnina i fjölmiðlunum?
Er það ekki vegna þeirrar á-
ráttu sumra fréttamanna, að
flytja fremur það, sem rennur
stoðum undir fyrirfram
mótaðar skoðanir, heldur en aö
fréttaflytjendur liti á sig sem
hlutlausa túlkendur
staðreynda?
Forystumenn bænda hafa
verið ásakaðir um það opinber-
lega að þola illa almennar
umræðurogeðlilega gagnrýni á
stefnu i landbúnaðarmálum,
ll

I
Ingi Tryggvason.
búskaparhætti og ýmislega
framkvæmd verðlags og fram-
leiðslumála. Þetta er auðvitað
alrangt. íslenzkir bændur hafa
veriðundrafljótir að tileinka sér
nýjungar i búskaparháttum, og
félagskerfi þeirra og opinber
leiðbeiningarstarfsemi tryggir
árvekni og sifelldar umræður
inn á við og út á við um hin
ýmsu vandamál landbúnaðar.
Þau eru bændur auðvitað ekki
lausir við fremur en aörar
stéttir. En hver láir bændum,
þótt þeim falli ekki skrif eða
aörar umsagnir fjölmiðla, sem
sniðganga alla þætti heiðar-
legrar frétta- og upplýsinga-
miðlunar, þekkingu, sanngirni
og dómgreind?
Bændur skorast ekki undan
almennum, opnum og drengi
legum umræöum um vandamál
stéttar sinnar. En þeir lúta ekki
I auðmýkt hverjum þeim, sem
kallaður þykist. Og þeim finnst
lika eðlilegt, að þeir, sem vilja
vera svipa þjóðfélagsins láti eitt
yfir alla ganga, en leggi ekki
einstaka starfsstéttir i einelti.
10/10 '75
Sigurður Steinþórsson:
Af öðrum hijómleikum
Sinfóníuhljómsveitarinnar
Sinfóniuhljómsveit íslands
hélt 2. tónleika vetrarins i
Háskólabiói sl. fimmtudags-
kvöld. Stjórandi var Alun
Francis frá Belfast, en
einleikari á pianó Agnes Löwe.
A efnisskránni voru þrjú verk,
eftir Leif Þórarinsson, Mozart
og Schumann. Aður en hljóm-
listin hæfist tilkynnti Gunnar
Guðmundsson, framkvæmda-
stjóri sveitarinnar, að bætt yrði
framan við efnisskrána
forleiknum Ruslan og Ludmilla
eftir Glinka. Skipti nú engum
togum að stjórnandinn geystist
fram á sviðið vopnaður blóm-
vendi, og vonuðu menn að hann
ætlaði að stjórna með vendin-
um. Svo fór þó ekki, þvi vöndur-
inn var ætlaður Guðnýju
Guðmundsdóttur konsert-
meistara. Hófst nú tónlistin af
miklu fjöri, þvi hvort tveggja
var, að forleikur þessi er hinn
hressilegasti, og að stjörn-
andinn eggjaði lið sitt ákaft.
Eru svo tilþrifamikil umsvif i
stjórnandastóli fáséð, og eru þó
Reykvikingar ýmsu vanir á
þeim vettvangi. Lét mildgeðja
skáld og neftóbaksmaður úr
Kópavogi svo ummælt i hlénu,
að þessi ungi Belfastbúi væri
táfeti en ekki ilfeti. Annars hafa
alvarlega sinnaðir menn i
tónlistarmálum haft orð á þvi,
að ólman blóðheitra stjórnenda
Islenzku sinfóniunnar væri vart
einleikin, og sé leikurinn til þess
gerður að örva seinhrifna
músikanta vora til dáða.
Næsta verk var einþáttungur-
inn Jó eftir Leif Þórarinsson, og
var það frumflutningur.
Stravinský á að hafa sagt um
hið fræga verk John Cage ,,33
1/3 sekúnda”, sem er jafnlöng
þögn, að vonandi væri að ungu
skáldin ættu eftir að yrkja mörg
stórverk af þessu tagi — og
hverjir erum við að deila við
Stravinský?
Nú var fluttur A-dúr konsert
Mozarts fyrir pianó og hljóm-
sveit. „Hinn bjarti og unaðslegi
tónn þessa konserts er talandi
tákn um það, hvernig aðalsfólk-
iðá þeim (Mozarts) timum vildi
hafa i samkvæmum sinum”,
svo vitnað sé i prógrammið, en
„bakvið sérkennandi tónavef
Mozarts leynistviða angurværð
og tregi, ef betur er hlustað, og
fela uppgjöf og vonlausa sorg i
hinum undursamlega fögru lag-
linum”. Þvi miður komst ekki
nógu mikið af þessu til skila i
þetta sinn, allar nóturnar voru
á sinum stað, en brillians og til-
þrif vantaði. Einhver pianisti
hefur sagt, að hann gangi frá
einum flygli á konsert — það
þætti vafalaust fulllangt gengið
hjá auralitilli smáþjóð, en hér
mátti greinilega meira að gera.
Stjórnandinn beitti öllum þeim
brögðum sem tiltæk eru á opin-
berum vettvangi til að „peppa
upp” liðið: blómvöndum,
„blikkum” og öðrum svipbrigð-
um, en án fullkomins árangurs.
„Boginn beit ekki”, eins og sagt
er.
Slðasta verk hljómleikanna
var 3. sinf. Schumanns, Rinar-
hljómkviðan, sem prógrammið
segir vera merkasta framlag
hans i starfi tónlistarstjóra i
Dusseldorf. Þessi hljómkviða,
sem er hin siðasta sem skáldið
samdi, hefur notið þeirra
minnstra vinsælda. Sumir
segja, að skáldlegt flug hans
hafi verið farið að daprast, en
aðrir að stjórnandastarfið i
Dusseldorf hafi spillt útsetn-
ingarkúnst hans. En allir
segjast heyra i þessari sinfóniu
ána Rin, sem Guðmundur
Hagalin hefur ort eftirminni-
lega um, nið fljótsins, bláklukk-
ur á.engi,bústnar sveitastúlkur,
bjórdrykkju og lúðrasveit
Selfoss.
Þótt á ýmsu gangi er
Sinfóniuhljómsveitin sögð i
stöðugri framför, enda munu
flestir þeir, sem tónleika sækja,
á einu máli um það, að ekki geti
ánægjulegri menningarviðburði
hér i Faxaflóaþorpinu en hina
hálfsmánaðarlegu hljómleika
hennar. Þetta kann að virðast
furðulegt þegar þess er gætt, að
öll tónverk, sem á blað komast,
eru nú til á plötum, og meira eða
minna fullkomin hljómburðar-
tæki til á hverju heimili. En
Sinfóniuhljómsveitin er auk
þessa vaxtarbroddur tónmennt-
ar þjóðarinnar — i henni eru all-
ir vorir beztu hljóðfæraleikarar,
og I hana mun fara vort músi-
kalska ungviði þegar fram liða
stundir.