Tíminn - 24.10.1975, Blaðsíða 9

Föstudagur 24. október 1975.
TtMINN
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Kitstjórar:
l>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, simi 26500
— afgreiösluslmi 12323 — auglýsingaslmi 19523. Verö I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuöi.
Blaöaprenth'.f.
Á kvennadegi
Þessi haustdagur, sem nú er runninn upp, ber að
minnsta kosti i sumum byggðarlögum landsins,
nokkuð annan svip en aðrir dagar á íslandi.
Þennan dag mun engin kona sjást á fjölmörgum
vinnustöðum, þar sem þær bera annars uppi dag-
leg störf að meira eða minna leyti.
Á undanförnum vikum og mánuðum hefur
sprottið upp f jöldahreyfing með það að markmiði,
að konur leggi niður vinnu þennan dag til þess að
sýna öllum og sanna, hve framlag þeirra er mikið
á hinum svonefnda -vinnumarkaði, þótt enn gegni
þær ekki þeim störfum, sem betur eru launuð og
meira metin alla jafna, að réttri tiltölu við karla.
Er liklegt, að þetta nýmæli muni ekki einungis
leiða i ljós, að mörg hjól stöðvast i þjóðfélagi oidc-
ar, þegar konur koma ekki til vinnu nema fáar og
óviða, heldur einnig vekja athygli utan landstein-
anna. Til sliks verkfalls hefur sem sé ekki komið
áður i neinu landi.
í dag munu konur safnast saman á torgum og i
samkomuhúsum til þess að reifa mál sin og ræða.
Samt sem áður mun dagurinn ekki bera neinn
styrjaldarsvip. Mörg atvinnufyrirtæki hafa lýst
yfir stuðningi sinum við ákvörðun kvennanna, og
sum beinlinis kveðið upp úr með það, að kaup
þeirra verði ekki skert, þótt þær komi ekki til
vinnu sinnar þennan dag. Það er talandi vitnis-
burður um þann skilning, sem jafnréttisbarátta
kvenna nýtur, þrátt fyrir það sem enn er áfátt.
Þetta er eðli sinu samkvæmt fyrst og fremst
dagur þeirra kvenna, sem vinna i annarra þágu
utan heimilis sins — i fiskverkunarstöðvum og
verksmiðjum, skrifstofum og búðum, skólum og
heilsugæzlustöðvum og viða annars staðar. En
samt sem áður er þetta lika dagur til þess að
minnast þess mikla og mikilvæga starfs, sem þús-
undir kvenna vinna á heimilunum i landinu og er
að skammarlega litlu getið og litlu metin i löggjöf
þjóðarinnar. Að þessu er einmitt vikið i greinar-
gerð þeirri, sem framkvæmdanefndin um kvenna-
friið hefur látið prenta og dreifa.
Kjörorð þessa dags er: Jafnrétti— framþróun —
friður. Þau orð eru ekki aðeins töluð til íslendinga,
karla og kvenna, heldur eiga erindi út fyrir land-
steinana — til heims, þar sem sifellt er verið að ala
á dylgjum og flokkadrætti, togstreitu og sundur-
þykkju, og fólki ekki aðeins skipað á bekkieftir
kynferði, heldur einnig dregið i dilka eftir þjóð-
erni, kynþáttum, hörundslit og lifsskoðunum.
Rödd islenzkra kvenna er að sjálfsögu veik, þeg-
ar til umheimsins er horft, og svo væri þótt allir Is-
lendingar töluðu i einum kór. En þó að við séum fá
og smá, þá er þó upphaf allra mannbóta i hug og
hjarta einstaklinganna.
Þegar til kastanna kemur, er það hver og einn,
sem verður að velja og hafna, hvað hann vill
þekkjast, jafnt hvort sem hann er fæddur af stór-
þjóð eða smáþjóð. Vitur maður, alþýðuspekingur,
sagði eitt sinn, að vandinn væri ekki annar en sá að
kjósa jafnan það, sem betur færi. En það hefur
viljað vefjast fyrir mörgum, af þvi að hjartalagið
er ekki nógu hreint.
Um leið og Timinn ber fram þær óskir, að það
nýmæli, sem konur landsins stofna til i dag, megi
ná tilgangi sinum fyrir þær sjálfar og stallsystur
þeirra, skal sérstök áherzla á það lögð, hversu
brýnt erindi kjörorð dagsins á við alla menn og
allar þjóðir.
— JH
Reglur friðsamlegrar
þróunar og hömlu-
laust glæfraspil
Eftir Spartak Beglov,
stjórnmálafréttaskýranda APN
VIÐ getum ekki annaö en
viðurkennt glöggskyggni
þeirra stjórnmúlafréttaskýr-
enda, sem meta ákvörðunina
um aö veita A. Sakarov friðar-
verðlaun Nóbels sem þátt I
miklu glæfraspili, sem viss
vestræn öfl beina gegn friöar-
þróuninni I Evrópu og sam-
skiptum austurs og vesturs I
heild.
Sú staðreynd vekur ekki
lengur neina furðu, að sovét-
fjandsamleg stefna nýtur nú
einstaks áhuga og hvatningar.
En vissar athyglisverðar að-
stæður vekja sérstaka um-
hugsun: Þessi atburður á sér
stað á sama tima og baráttan
fyrir þvi nær hámarki að
koma á I evrópsku lifi reglum
gagnkvæmrar viröingar fyrir
þjóðfélagslegu og pólitisku
skipulagi, sem þjóðirnar sjálf-
ar hafa valið sér, meginregl-
um um jafnrétti fullvalda
rikja og ihlutunarleysi um
innanrikismál i tengslum við
reglur friðsamlegrar sambúð-
ar, er útiloka að fullu og öllu
strið, styrjaldarhótanir og
valdbeitingu. Með undirritun
lokaályktunar ráðstefnunnar
um öryggis- og samstarfsmál
komu leiðtogar 35 rikja sér
saman um, að eigin áliti, aö
Helsinkisamkomulagið skyldi
túlkað og framkvæmt sem ein
heilcL Skuldbindingar um að
koma I veg fyrir beina styrjöld
réttlæta það á engan hátt, að
horfið sé aftur til aðferða
kalda striðsins.
bótt árangur friðarþróunar-
innar sé styrktur, þá þýöir það
engan veginn, að hugmynda-
fræðilegur ágreiningur hafi
verið upprættur og hug-
myndafræðilegri baráttu hætt.
Þetta er alkunna. Sams konar
frumatriði er Helsinkisam-
komulagiðum.að enginn skuli
reyna að segja öðrum þjóðum
fyrir um það, hvernig þær eigi
að stjórna málum sinum.
ÞAÐ væri barnalegt að halda,
að áhangendur andsósialisma
og andkommúnisma muni
breyta skoðunum sínum eða
smekk. En þeir hafa enga
heimild til þess aö gleyma þvi,
að friðarþróunin er sameign
þjóðanna. Þegar t.d. Warren
Nutter, fyrrverandi aðstoðar-
varnamálaráðherra Banda-
rikjanna, birti skýrslu með
þeirri eindregnu niðurstöðu,
að Bandarikin ástundi mjög
friösamlega stefnu og spennu-
slökun, þá eru þær niðurstöður
á ábyrgð höfundar. En vand-
ræðin eru þau, samkvæmt
gamalli venju, að oft, þegár
valdar eru aðferðir á sviði ut-
anrlkismála, þá er gripið til
ofstækisfulls andsósialisma,
en fengin reynsla, lærdómar
heilbrigðrar skynsemi og
reglur friðsamlegrar þróunar
lagðar á hilluna og geymdar
til betri tima.
Ef þvi er t.d. lýst yfir, að
reglurnar að virða fullveldi og
hlutast ekki til um innanrlkis-
mál annarra rikja, séu gild-
andi fyrir gervalla Evrópu, er
þá hægt að taka þær úr notk-
un, að þvi er varðar suður-
hluta meginlandsins? Svarið
er aðeins eitt, og það þekkja
allir. En þegar ofstækisfullur
andsósialismi kemur i spilið,
hefst hið hömlulausa glæfra-
spil. Fundir Nató og Efna-
hagsbandalagsins meta fjár-
hagsaðstoð okkar við Portúgal
á þann.veg, að hún „tryggi”
þessum löndum, að þau geti
valið þær leiðir, sem þeim bezt
hentar. Vestur-þýzki varnar-
málaráðherrann G. Leber, fer
til Portúgal i þeim tilgangi, að
þvi er blaðið Kölner Stadt-An-
zeiger fullyrti, að fá það á
hreint ,,i þágu Nató”, að hve
miklu leyti megi lita á Portú-
gal nú sem „traustan aðila
innanvébanda bandalagsins”.
AMBASSADOR Bandarikj-
anna á ttaliu leyfði sér að ráð-
ast opinberl. gegn kommún-
istaflokknum og hlutdeild
hans i stjórn málefna rikisins
á sama tima og Bandarikin
sjálf fögnuðu hjartanlega leið-
toga italskra nýfasista.
Frankóstjórnin á Spáni brýtur
á óskammfeilinn hátt reglur
lýðræðis og mannréttinda,
beitir fullkominni pólitiskri
kúgun og viröir að vettugi
mótmæli alls almennings I
Evrópu. Og einmitt á sömu
stundu lætur Pentagoni ljós
sérstaka velþóknun sina á
rikisstjórninni I Madrid: Nýr
samningur um bandariskar
herstöövar á Spáni er gerður
með 500 milljón dollara trygg-
ingu.
Verðlaun fyrir andkommún-
isma eru orðin að nokkurs
konar reglu i hinu „hömlu-
lausa glæfraspili”.
Það er engin tilviljun, að
samtimis fór fram „tenging á
braut andstæðrar spennuslök-
unar” milli hægri afla stjórn-
arandstöðunnar i Vestur-
Þýzkalandi i gervi Strauss og
Maóistaleiðtoganna i Peking.
Þróun friðsamlegrar sambúð-
ar i Evrópu er greinilega ekki
að geðþótta þeirra, sem enn
hafa ekki hætt að hugsa um
hið óhugsandi. Maóistar klifa
svo þrákelknislega á þvi, að
„styrjöld i Evrópu sé óhjá-
kvæmileg”, aö ætla mætti að
þjóðir Evrópu réðu ekki sjálf-
ar örlögum sinum. Andkomm-
únistar og andstæðingar
Sovétrikjanna á öllum sviðum
flokkast saman og hnita hringi
yfir Evrópu, þar sem ekki
hefur verið háð styrjöld i 30 ár,
eins og gammar, sem biða eft-
ir nýju hræi.
AÍlar þessár staöreyndir,'
svo og sú ákvöröun að veita
friðarverðlaun Nóbels manni,
sem hvað eftir annað hefur
talað um „hættur” friðar-
þróunarinnar og jafnframt
hefur látiö vinsamleg orð falla
um Pinochet fasistastjórnina i
Chile, minna okkur aftur og
aftur á þá skyldu aö verja efl-
ingu friðar i Evrópu og gagn-
kvæms skilnings þjóða i milli
fyrir ágangi og árásum þjóöa
og afla, sem vinna i þágu of-
stækisfulls afturhalds. Evrópa
hefur stigið stórt skref fram á
við og það má ekki þröngva
henni aftur til tima kalda
striðsins.

Bréznjef og Kissinger