Tíminn - 24.10.1975, Qupperneq 11

10
TÍMINN
Föstudagur 24. október 1975.
Föstudagur 24. október 1975.
TÍMINN
11

r

Kristin Karlsdóttir.
konur að ná fullu jafnrétti á við
karla, þá liggur leiðin i gegnum
stjórnmálaflokkana, og alla leið
upp i löggjafarvaldið — öðruvisi
næst jafnrétti ekki. Eins og vit-
að er hefur þátttaka kvenna i
stjórnmálum verið mjög litil.
Hvert orsakanna er að leita
verður erfitt að svara. Að
nokkru er þarna áhugaleysi og
vanmetakennd kvennanna
sjálfra um að kenna, að þær
hafa ekki náð lengra á stjórn-
málasviðinu, enda ekki kröfu-
harðar fyrir sina hönd, þegar til
átaka kemur, og allt of fljótar til
að gefa eftir ef á reynir. Konur
mega ekki álita, að þær séu að
troða sér inn á verksviö, sem
þeim sé óviðkomandi og einung-
is ætluð körlum, enda er helm-
ingur þjóðarinnar konur. Og
hver ætti að þekkja betur og
þótti nægja, að viðkomandi
hefði óheppilegar skoðanir. Nú
á dögum eru það fjölmiðlar,
sem sjá um áróðurinn og honum
er beitt miskunnarlaust. Sterk-
asti áróðurinn, sem beitt verður
gegn konum, þegar þær fara að
sækjast eftir áhrifum i stjórn-
málum, er að konur treysti ekki
kynsystrum sinum, og þar af
leiðandi þýði ekki að tefla þeim
fram. Staðreyndin er sú, að eigi
kona að teljast hæf, þá þarf hún
að búa yfir yfirnáttúrlegum
hæfileikum á móti meðalmenni
af KARLKYNI. Til þess að kon-
ur geti tekið þátt i þeim átökum,
sem óhjákvæmilega virðast
vera innan flokkanna, þá verða
þær að sætta sig við, að þau séu
eitt af þvi, sem tilheyri stjórn-
málum og þróun þeirra, og um-
fram allt, að taka átökin ekki of
alvarlega, heldur taka þátt i
gamninu og lita á sem leik, — ef
það auðveldar leiðina að settu
marki.
Jafnrétti —
Framþróun — Friður
Þessi orð hafa verið valin ein-
kunnarorð kvennaársins. Þetta
eru innihaldsrik, sterk og á-
hrifamikil orð, sem framfylgja
þarf samkvæmt meiningu hvers
og eins þeirra, þvi að ekki er
nægjanlegt að hafa góð orð ef
hug og festu vantar.
Okkur er sagt, að friðvænlegt
sé i heiminum þessa stundina og
heimsstyrjaldar sennilega ekki
að vænta, þrátt fyrir það að á
sama tima keppist stórveldin
við að vigbúast. Þegar atom- og
vetnissprengjan voru fundnar
hugmyndaflugið i þessa átt er
ekki með öllu útdautt, siður en
svo. En alltof sjaldan er hugsað
um afleiðingarnar og þá hættu
sem af tilraununum stafa. Þvi
öllu virðist mega hætta og ekk-
ert til spara, þegar unnið er að
nýjungum til hernaðar.
Orðið, penninn og
kosningarétturinn
t þeim löndum, þar sem her-
skylda er, hafa konur litt verið
kvaddar til herþjónustu, nema
þá til hjúkrunar- og þjónustu-
starfa.
Ef við leiðum hugann til
Bandarikjanna, sem er eitt af
stórveldunum þar sem her-
skylda er, þá eru þar einungis
karlmenn skyldaðir til aö gegna
herþjónustu. Ef rétturinn á
undantekningarlaust að vera sá
sami á milli kynjanna, þurfa
konur engrar miskunnar að
vænta af körlum. Þær hljóta að
taka á sig sömu kvaðir og þeir,
og geta hæglega kallað yfir sig
það böl, að þurfa nauðugar að
gegna herskyldu, og yrðu þá
meðal annars að sjálfsögðu
látnar i fótgöngulið og sendar á
fremstu viglinu til jafns viö
karlmenn. Vel má vera, að kon-
ur yrðu ekki verri hermenn en
karlar þegar á vigvöllinn er
komið, og yrðu ekki lakari i þvi
að drepa eða limlesta óvinina
með þar til gerðum morðtólum.
En litið hefur reynt á hæfni
kvenna á þvi sviði enn sem
komið er — sem betur fer og
vonandi kemur aldrei til þess.
Enda breytist hertækni mjög
ört og verið getur, að þó að til
styrjaldar kæmi yrðu fáir her-
HVERS VEGNA
KVENNAFRÍ?
Texti: Valborg Bentsdóttir
Lag: Frjálst er i fjallasal
Hvers vegna Kvennafri?
Konurnar fagna þvi,
takast mun allsherjar eining.
Vanmetin voru störf,
vinnan þó reyndist þörf.
Aðeins i kaupi kyngreining.
Nú á að brjóta i blaö
bráðlega sannast það,
við sigrum, ef saman viö stöndum.
Konan á vilja og vit,
vilji hún sýna lit.
Tengjumst þvi baráttuböndum.
Metin skal maðurinn,
manngildi er hugsjónin.
Enginn um ölmusu biður.
Hljómar um fjöll og fjörð:
Frelsi skal rikja á jörð,
jafnr.étti, framþróun, friður.
SVONA
MARGAR
Svona margar, nær meirihlutinn
af mannfólki þessa lands.
Það skýrslur segja til sanns.
Svona margar, meirihlutinn,
já meirihluti mannkynsins er við,
kvenfólkið.
Svo duttlungafullir hafa veð-
urguöirnir verið á nær öllu árinu
1975, að ætla mætti að þeir séu
ósáttir við mannanna börn. Og
væri tárum kvenna i gegnum
aldirnar safnað saman i eitt,
yrðu þau sem dropi i öllu þvi
regni, sem guðirnir hafa sent
frá scr og vætt hefur jafnt rétt-
láta sem rangláta. Ef til vill
hefur þaö verið veðúrguðunum
ofraun, hve mildir og ljúfir þeir
voru okkur íslendingum a sið-
astliönu ári, þvi segja má, að þá
hafi þeir dekraö við okkur eins
og titt er um afmælisbörn. En
það ár var ætlað öilum lands-
mönnum, án tillits til kynja.
Eins og vera ber varð mönnum
tiðrætt um þjóðhátiöarárið i
fjöliniölum, sem og manna á
meöal, og var fátt, sem ekki átti
aö gera, og var gert, i tilefni af
þvi.
Einn stórviöburður varð þó
ekki i tilefni af þjóðhátiðarár-
inu, en það var myndun nýrrar
rikisstjórnar.
En eilifðin stöðvaðist ekki, þó
hiö merka ár 1974 lyki göngu
sinni. Nei, tlminn hélt áfram að
tifa sinn vanagang, og þá upp-
liföum við hið óvænta, sem
aldrei hefur gerzt áður. Boðuð
voru mikil tiðindi fyrir konur:
þaö var kvennaár i vændum, og
þar meö hrint af stað hugmynd
finnskrar konu um baráttuár
konum til handa. Að visu liafði
undirbúningur að kvennaárinu
tekiö nokkur ár, en varð loks að
raunveruleika árið 1975.
Eins og vænta mátti, var
frcgn þcssi, og það sem henni
fylgdi, ekki öllum jafnkær. Og
gæti það ef til vill veriö skýr-
ingin á kenjum veðurguðanna á
árinu.
Allur er varinn góður
En það eru fleiri en máttar-
völdin, sem hafa látið ófriölega
á kvennaárinu. Margir jarð-
neskir spekingar ætla að ærast
af þvi einu að heyra kvennaárið
• nefnt, og hafa viðbrögð margra
þeirra oft verið hálfbrosleg
gagnvart veikara kyninu, þess-
um verum, sem að öllu jöfnu
búa yfir minni likamskröftum
og þyngd en karlar. Ekki er
laust við aö framkoma þeirra
hafi einkennzt af ótta — senni-
lega um valdamissi eða hugsun-
in um að konur hyggðu á hefndir
ef til áhrifa kæmust.
Tækist að vekja konur ærlega
upp til fullnustu gætu þær ef til
vill búið yfir ýmsu óvæntu og
orðið til alls visar i jafnréttis-
baráttunni.
Aldrei er þvi að vita nema
allur sé varinn góður þegar kon-
ur eru annars vegar, og ótti
karla þvi réttlætanlegur.
Áhrifamáttur
stórra samtaka
Þegar Sameinuðu þjóðirnar
ákváðu að tileinka konum og
baráttumálum þeirra árið 1975
þá var um leið vakin athygli al-
heims á misrétti þvi, sem konur
sæta hvar sem er I heiminum.
Vonandi á árið eftir að marka
timamót fyrir allar konur þeim
til heilla. Hér á landi var hafinn
undirbúningur hjá mörgum
kvenfélögum fyrir þetta bar-
áttuár kvenna.
Þvi hefur veriö beint til
stjórnmálaflokkanna, að þeir
auki hlut kvenna I stjórnmála-
starfi, ekki sizt i ýmsum pólit-
iskt kjörnum nefndum. Þvi ætli
skilja þarfir kvenna en konurn-
ar sjálfar? t stjórnmálabarátt-
unni eru alltof oft notaðar miö-
ur heiðarlegar aðferðir, en þaö
eru einmitt slik vinnubrögð,
sem konur óttast og vilja ekki
koma nálægt, enda eru konur
almennt heiðarleeri.
Leiö aö settu marki
Sjálfsagt verður erfitt að
fyrirbyggja bolabrögð, sem oft
eru viðhöfð i stjórnmálum, enda
eru þau ekkert nýtt og áöur ó-
þekkt fyrirbæriheldur hafa þaú"
fylgt stjórnmálum I gegnum
aldirnar. Hér áöur fyrr voru.
menn oft fangelsaðir eða drepn-
ir fyrir tilbúnar sakir. Það eitt
upp stóð mannkynið á öndinni af
skelfingu og ótta við þessi ægi-
legu gereyðingarvopn, og tæp-
lega hugsanlegt að hægt væri að
ná lengra i morðvopna-smiði.
En nútiminn með alla sina
tæknivæðingu lætur ekki stöðv-
ast i hinni vegsömuðu framþró-
un. Hvern hefði dreymt um, að
tækniþróunin ætti eftir að verða
slik, að hugsanlega verða þessi
óhugnanlegu vopn aö fáum ár-
um liðnum orðin safngripir.
Þvi þaö nýjasta, sem tækni-
og visindamenn glima við, er að
beizla veðurguðina og beita
þeim i hernaði við eyðingu gróð-
urs og öðru þvi sem lifsanda
dregur. Sýnir þetta fram á, að
rnenn til kvaddir, en i staðinn
kæmi tölvur og vélar.
Allar konur óska eftir friði, —
alheimsfriði — á það bendir eitt
einkunnarorðanna. Vonandi
þurfa þær þvi ekki að feta i fót-
spor karla, sem hafa hafiö og
stjórnað öllum styrjöldum
mannkynssögunnar. Konur
hafa deilt réttilega á allan styrj-
aidarrekstur.
Þótt fátt fáist án baráttu. er
hægt að beita misiöfnum bar-
áttuaðferðum. Ef rétt er að far-
iö er hægt að nota vopn, sem
geta verið miklu áhrifarikari en
nokkur skotvopn geta orðið, þó
seinvirkari séu. — Þessi vopn
eru ORÐID, PENNINN OG
KOSNINGARÉTTURINN.
V
Ef kúrum við hér ein og ein
á okkar básum heima.
Það verður okkar versta mein
þvi vist ei skulum gleyma:
Að meirihlutans sterka stoð
þá styður okkur ekki.
Þá setjum við hvorki bönn né boð
Við bundnar erum i hlekki.
Svona margar....
Þvi skulum við reyna að skriða út
úr skelinni þarna heima
og rétta úr okkar kvennakút
ei krafti okkar gleyma.
Þvi ef við stöndum hliö við hlið
við hljótum að vera margar.
Ef stelpa konu leggur lið
það leiðin er til bjargar.
Svona margar....
LOKASÖNGUR
Hvers vegna þegjum við þunnu hljóði
og þótt við tölum, er sem það heyrist vart?
Hvað gera stelpur, sem langar i ljóöi
að leggja til svo fjarskalega margt?
Og allir garga:
Hvað er hún að þvarga?
Það heyrist ekkert i henni.
Hvað ætli sé að röddinni?
Eiga þá stelpur alltaf aö þegja
og aðeins vona að strákar túlki þeirra mál.
Eða upp að risa og rétta úr kútnum
og reka upp öskur: Ef þið bara hélduð kjafti,
þá munduð þið heyra i okkar
hljóðu sál.
Ó, ó, ó stelpur..
Við brýnum okkar raust svo berist hún um heiminn.
J