Tíminn - 13.12.1975, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Laugardagur 13. desember 1975.
Þingfulltrúar fyrir utan Miftgarð
Ályktanir kjördæmisþings
Framsóknarmanna í
Norðu rla ndsk jördæmi
Kjördæmisþing Framsóknar-
manna i Norðurlandskjördæmi
vestra var haldið i Miðgarði 22.
nóv. sl. Guttormur Óskarsson,
form. sambandsins, setti þingið
og bauð fulltrúa velkomna. Lagð-
ir voru fram og skýrðir reikning-
ar sambandsins og Einhverja,
sem er blað Framsóknarmanna á
Norðurlandi vestra.
ólafur Jóhannesson dóms-
málaráðherra flutti ýtarlega
ræðu um stjórnmálaviðhorfið, og
urðu miklar umræður um hana.
Siðan var samþykkt almenn
stjórnmálaályktun og ályktun um
kjördæmismál.
Hér á eftir verða birtar helztu
samþykktir þingsins.
Stjórnmálaályktun
Kjördæmisþing Framsóknar-
manna i Norðurlandskjördæmi
vestra, haldið i Miðgarði 22. nóv.
1975, fagnar útfærslu fiskveiðilög-
sögunnar i 22 milur.
Þingið telur, að nýleg skýrsla
Hafrannsóknastofnunarinnar um
ástand fiskstofna við landið,
sanni nauðsyn þess, að tslending-
ar gátu ekki lengur beðið með
stækkun landhelginnar.
Þingið leggur lika áherzlu á það,
að framtiðarvelferð þjóðarinnar
og efaahagslegt sjálfstæði hennar
er undir þvi komið, að verndun
fiskstofnanna takist, hagnýting
þeirra verði skynsamleg og rönd
verði reist við þeirri rányrkju og
fyrirhyggjulausri ofveiði, sem
leitt hefur til þess að þorskstofn-
inn er i mjög verulegri hættu.
Jafnframt þvi sem markvissar
friðunarráðstafanir eru undir-
staða að eflingu matvælafram-
leiðslu fyrir aðrar þjóöir.
Þingið telur, að ekki komi til
greina að ganga til samninga við
útlendinga um veiðiheimildir i
fiskveiðilögsögunni, nema þess sé
gætt að leyfa ekki veiði á þeim
fisktegundum, sem eru i hættu
vegna ofveiði, og heimildir aðeins
veittar til skamms tima á af-
mörkuðum svæðum, og alls ekki
verksmiðjuskipum eða frysti-
skipum.
Hvað varðar veiðar tslendinga
sjálfra, telur þingið, að þau mál
þurfi að taka mun fastari tökum
en gert hefur verið, með fisk-
verndunarsjónarmið fyrir aug-
um.
Þingið telur ástæðu til þess að
tslendingar takmarki mjög við-
skipti við þær þjóðir, sem beita
yfirgangi á tslandsmiðum. Einn-
ig telur þingið, að svo geti farið,
að ástæða sé til þess að taka til
endurskoðunar afstööuna til
Nató, þar sem tengsl okkar við
það bandalag virðistekki eðlilegt,
ef bandalagsþjóð helzt uppi að
beita okkur hervaldi.
Þingið leggur áherzlu á gott
samstarf við allar þær þjóðir,
sem sýna okkur eðlilega tillits-
semi.
Varnarmál
Fundurinn harmar, að ekki var
unnt að halda áfram þeim áform-
um, er uppi voru i fyrri rikis-
stjórn um að láta herinn hverfa af
landi brott,ogkrefst þess,að flýtt
verði fyrir aðskilnaði varnarliðs-
ins og almennrar urriferðar um
Kefl avikurflug völl.
Sjávarútvegsmál
Þingið vill undirstrika þýðingu
sjávarútvegs fyrir islenzkt efna-
hagslif, og itrekar við stjórnvöld,
að tryggður verði öruggur
rekstrargrundvöllur útgerðar og
fiskvinnslu.
Landbúnaðarmál
Kjördæmisþingið telur, að
landbúnaðurinn eigi sjálfsagðan
rétt, sem einn af höfuðatvinnu-
vegum þjóöarinnar, Fundurinn
varar við illvígum árásum á
landbúnaðinn, sem pólitiskir
lukkuriddarar og sendisveinar
þeirra standa fyrir.
Þingið hvetur alla Fram-
sóknarmenn til þess að slá
trausta skjaldborg um land-
búnaðinn og snúast til varnar á
viðeigandi hátt.
Fundurinn felur fulltrúum
flokksins á Alþingi að vinna af
fullri einurð að hagsmunamálum
landbúnaðarins, bæði hvað varð-
ar löggjafarstarfiö, og einnig
hvað varðar réttláta fjármagns-
fyrirgreiðslu.
Iðnaðarmál
Kjördæmisþing Framsóknar-
manna á Norðurlandi vestra 1975
telur, að iðnaðaruppbygging á Is-
landi eigi að vera i höndum Is-
lendinga sjálfra fyrst og fremst,
og mjög mikla varfærni verði að
viðhafa varðandi fjárfestingu út-
lendra auðhringa hér á landi.
Þingið vekur athygli á þeirri
hættu, sem af þvi stafar, að mjög
mikið af þvi fjármagni, sem
bundið er í iðnaði á Islandi, er i
eigu útlendinga.
Þingið varar við þeim háska,
sem af þvi stafar, ef erlendir auð-
hringar verða mjög miklir
áhrifaaðilar i islenzku efnahags-
lifi, þar sem þeirra hagsmunir
eru allt aðrir en okkar tslendinga.
Jafnframt bendir þingið á þann
mikla aðstöðumun, sem islenzkir
iðnrekendur þurfa að búa við i
sambandi við erlenda stóriðju,
sem þegar er fyrir i landinu, svo
og ranglátar tollagreiðslur af inn-
fluttum vörum, efni og vélum til
framleiðslu sinnar.
Félagsmál
Kjördæmisþingið skorar á Al-
þingi að hlutast til um að Ung-
mennafélagi tslands verði
tryggður fastur tekjustofn i fjár-
lögum til þess að standa undir
stóraukinni starfsemi ungmenna-
félaganna um land allt.
Efnahagsmál
Kjördæmisþingið lýsir miklum
áhyggjum vegna ástands efna-
hagsmála og telur, að ekki verði
undan þvi vikizt að takast á við
þann vanda með aukinni alvöru.
Þingiö bendir á hina háskalegu
skuldasöfnun erlendis og væntir
þess, að mikil aðgát verði höfð á
um frekari aukningu erlendra
skulda.
Þingið leggur áherzlu á að
gjaldeyriseyðsla sé takmörkuð,
svo sem kostur er. Jafnframt er
skoraö á alla landsmenn að haga
innkaupum sinum þannig, að is-
lenzkar vörurséuætiðlátnar sitja
I fyrirrúmi.
Kjördæmisþingið lýsir stuðn-
ingi við rikisstjórnina og treystir
þvi, að hún muni gera allt sem
hún getur til að snúa við hinni
hættulegu efnahagsþróun og
stöðva verðbólguna, sem verið
hefurhér á landi um langan tima
og virðist ætla að stefna öllu efna-
hagslifi i öngþveiti. Þá treystir
þingið þvi, að hlutur hinna lægst
launuðu i þjóðfélaginu verði veru-
lega bættur og skattalöggjöfin öll
tekin til gagngerðrar endur-
skoðunar og skattabyrðinni rétt-
látlega skipt á þjóðfélagsþegn-
ana.
Kjördæmismál
Kjördæmisþing Framsóknar-
manna i Norðurlandskjördæmi
vestra, haldið i Miðgarði 22.11.
1975, minnir á að sérmál kjör-
dæmisins og annarra landshluta
verða aldrei greind frá landsmál-
um almennt, nema að takmörk-
uðu leyti. Vandamál eins lands-
hluta er jafnframt vandamál
þjóðarinnar i viðtækari skilningi.
Þó að skuggi efnahagskreppu
hvili nú yfir islenzku efnahagslifi
og framkvæmdageta þjóðarinnar
takmarkistaf rikjandi aðstæðum,
verður stöðugt að vinna að fram-
gangi og lausn framfaramála,
sem hvarvetna blasa við.
Atvinnumál
Þingið fagnar þeirri uppbygg-
ingu, sem orðið hefur i fiskveið-
um og fiskvinnslu i kjördæminu,
en vekur athygli á að nauðsyn ber
tíl að auka fjoTbreythi i atvinnu
háttum, bæði i' sveit og við sjó.
Mætti t.d. auka verulega iðnað til
úrvinnslu landbúnaðarafurða. Þá
telur þingið, að efla beri léttan
iðnað og þjónustufyrirtæki i sem
flestum sveitarfélögum i kjör-
dæminu. Framkvæmdastofnun,
framkvæmdasjóður og Byggða-
sjóður hafa ærin verkefni að
vinna á þessu sviði.
Þingiö vill þó sérstaklega
minna á nauðsyn þess að koma á
fót heykögglaverksmiðju i kjör-
dæminu og skorar á þingmenn
flokksins að leggja sitt af mörk-
um til þess að heykögglaverk-
smiðja taki til starfa i Vallhólmi á
næstu árum. Jafnframt vekur
þingið athygli á þeim tilraunum,
sem farið hafa fram með færan-
legar heykögglaverksmiðjur.
Virðist ljóst, að slikar verksmiðj-
ur leystu margan vanda og gætu
sparað verulegan gjaldeyri.
Samgöngumál
Þingið leggur áherzlu á, að
bættar samgöngur milli lands-
hluta og innan sveita eru eitt
frumskilyrði þess, aðlandið hald-
ist i byggð. Að vegaframkvæmd-
um fyrir kjördæmið verður þvi að
vinna af fullum krafti, og bendir
þingið sérstaklega á veg yfir
Holtavörðuheiði. Hraðbrautar-
framkvæmdir mega ekki draga
úr fjárveitingum til annarra
vega. Verði að velja þar á milli, á
uppbygging hins álmenna vega-
kerfis að sitja i fyrirrúmi. Akfær-
ir vegir árið um kring tryggja
ekki aðeins búsetu viðkomandi
staöa,heldur notastþjóðinni allri,
sem þarf að eiga sem bezta
möguleika á að kynnast landi
sínu, og njóta þess.
Þó að verulega hafi áunnizt i
flugmálum og hafnamálum, eru
þar enn brýn verkefni, sem krefj-
ast úrlausnar.
Orkumál
Þingið fagnar þeim áhuga, sem
forráðamenn orkumála hafa sýnt
fyrir vatnsaflsvirkjun á Norður-
landi vestra, og minnir i þvi sam-
bandi á loforð orkumálaráðherra
um að slik virkjun verði ákveðin á
þessu ári.
Þingið lýsir yfir sem vilja sin-
um, að væntanleg virkjun verði
■fyrst og fremst miðuð við þarfir
kjördæmisins sjálfs með tilliti til
vaxandi fólksfjölda og aukinnar
vestra
og fjölbreyttari framleiðslu.
Jafnframt ber að leggja áherzlu á
að landspjöll verði sem minnst
með slikar framkvæmdir.
Dreifikerfi raforkunnar þarf að
stórbæta. Þá lýsir þingið þeirri
skoðun sinni, að hraða beri nýt-
ingu jarðhita sem viðast i kjör-
dæminu.
Félagsmál
Þingið fagnar þeim fram-
kvæmdum, sem gerðarhafa verið
i skólamálum kjördæmisins, en
minnir jafnframt á óleyst verk-
efni á þvi sviði. Þá skorar þingið á
alþingismenn að beita sér fyrir
fjárveitingu til heilbrigðismála i
kjördæminu.
Flokksmál
Þingiðbeinir þvi til flokksfélag-
anna i kjördæminu, að þau leitist
við að auka og efla félagsstarfið
til sóknar fyrir starf og stefnu
Framsóknarflokksins. Jafnframt
beinir þingið því til þingmanna
flokksins, að þeir auki ferðalög og
fundahöld sin i kjördæminu.
Einherji
Þingið telur blaöið Einherja
nú sem fyrr einn bezta vettvang
flokksins til sóknar og varnar i
kjördæminu. Þingið felur blað-
stjórn að finna lausn á vandamál-
um i sambandi við útgáfu blaðs-
ins, svo að það geti starfað með
likum hætti og á undangengnum
árum.
Simamál
Kjördæmisþingið felur þing-
mönnum kjördæmisins að vinna
ötullega að endurbótum á sima-
kerfinu i kjördæminu, einkum i
þá átt að koma sjálfvirkum sima
sem viðast um sveitirnar, og
jafnframt að vinna að jöfnun
simakostnaðar um land allt.
Einnig krefst þingið þess að
neyðarþjónustu landsimans verði
komið i það horf, að allar sima-
stöðvar geti náð neyðarsambandi
hvenær sem er, á nóttu eða degi.
Laugardagur 13. desember 1975.
TÍMINN
n
Að telja
dagana
Gylfi Gröndal:
Náttfiðrildi.
Setberg.
Reykjavik 1975 48 bls.
Gylfi Gröndal var eitt yngstu
skáldanna i Ljóftum ungra
skálda, safni þvi sem Magnús
Ásgeirsson gaf út 1954. Siðan
hefur hann birt ljóð á við og
dreif I timaritum, en nú kemur
loks frá hendi hans Ijóðakver,
liðlega tuttugu smáljóð ásamt
ljóðaflokki i tiu köflum.
Gylfi var um tvitugsaldur
þegar fyrstu bækur Hannesar
Péturssonar og Þorgeirs Svein-
bjarnarsonar komu út. Ungir
ljóðaunnendur og skáldhneigðir
menn hrifust mjög af bókum
þessara skálda og þeirri „milli-
leið” i ljóðrænni túlkun, sam-
hæfingu hefðar og módernisma
sem menn þóttust sjá þar. Eins
og að likum lætur dregur Gylfi
Gröndal dám af þessari aðferð.
Ogsannastað segja virðisthann
ekki hafa náð að tileinka sér
persónulegan ljóðstil til hlitar.
Sú draumlyndislega náttúrulý-
rik sem gekk i endurnýjung lif-
daganna á sjötta tug aldarinnar
endurómar i ljóðum Gylfa. Lit-
um á fyrsta ljóð Náttfiftrilda
sem dæmi um aðferð hans. Af
staft:
Baldursbrá i læk
eins og lótusblóm
stafalogn
sólskin
staðanaður hugur
einskis spurt
þar til vatnið gárast
og hugurinn fylgir
blóminu
burt.
t þessu ljóði eins og viðar eru
augljós áhrif Þorgeirs Svein-
bjarnarsonar. Sjálft hið ytra
form, stuttar ljóðlinur, óreglu-
bundinskil á milli þeirra, hvort-
tveggja er kunnuglegt. Einnig
túlkunaraðferðin sjálf og mynd
ljóðsins: Fyrst nærmynd úr
náttúrunni, sfðan dregin liking
til mannsins. Svona einfalt ljóð-
mál er vandmeðfarið. Þorgeir
fór með það af miklu öryggi og
gæddi það sinu persónulega
marki sem ekki er öðrum hent
að slá eign sinni á. Og I ljóðlist
af þessu tagi þarf að velja orðin
af mikilli varúð. Er það rétt
mynd að nefna staðnaftan hug?
Stöðnun hefur annarlega merk-
ingu i þessu sambandi. Og
hvaða erindi á lótusblóm inn i
myndina? Lesandanum virðist
að skáldleg sundurgerð höfund-
ar hafi hér hlaupið með hann i
gönur.
Þannig má allviða sjá að
Gylfa Gröndal hafi ekki að fullu
tekizt að skila tilfinningu sinna
fáorðu og viðkvæmu ljóða til
lesandans. Eigi að siður bjóða
Náttfiörildi af sér góðan þokka.
Bókin er blátt áfram, hreykir
sér ekki: hún vitnar um ljóð-
ræna tilfinningu og virðingu fyr-
ir skáldskapnum. Kannski er
virðing höfundar of mikil: hann
hefði mátt sýna örlitla dirfsku.
Veikleiki bókarinnar felst
raunar helzt i' þvi hve ljóðin eru
hvert öðru lik. Lesandanum get-
ur fundizt að hann sé i rauninni
að lesa mörg afbrigði sama
ljóðsins. Sum eru einungis
náttúrumyndir þar sem hin
mannlega skirskotun verður
óljós eða utangátta (Fjöruljóft)
ellegar höfundi tekst ekki að
hnitmiða myndræna túlkun
sina. Dæmi um það er ljóðið Jó-
hann Jónsson.hið eina i bókinni
sem á sér „sögulegan” kjarna.
Ljóðið Sumarlangt er á hinn
bóginn dæmi um vel heppnað
likingamál. Hér er ljóðmynd
sem kemur ný fyrir sjónir. Og
höfundi tekst að miðla með
eftirminnilegum hætti tilfinn-
ingu andspænis tima sem flýgur
Svalt er enn
á seltu
Steinar J. Lúðviksson:
Þrautgóðir á rauna-
stund
Björgunar- og sjóslysa-
saga íslands
Sjöunda bindi
Bókaútgáfan
Hraundrangi — örn og
örlygur h.f.
Slysavarnafélag Islands tók
til starfa 1928. Þá var farið að
varðveita heimildir um
björgunarstarf á íslandi, svo að
sæmilega heildarlegt mætti
kalla. Fimm bindi þessa verks
taka yfir 40 ára sögu frá stofnun
slysavarnafélagsins. Sjötta
bindið var um frumherja slysa-
varnastarfs hér á landi. En
þetta segir frá þremur árunum
næstu, áður en slysavarnafélag-
iðhóf störf. Má vel vera, að þeir
atburðir eigi ekki hvað sízt þátt i
þvi að sá félagsskapur varð til.
Þriðjungur þessarar bókar
fjallar um Halaveðrið 1925. 1
hinum fyrri bókum hefur frem-
ur litið verið rætt um það, þó að
skip yrðu fyrir áföllum á
rúmsjó, ef þau björguðust til
lands hjálparlaust. Þarna var
þó um sérstakt óveður að ræða,
þar sem mörg skip urðu fyrir á-
föllum á sama sólarhring, og
nokkur þeirra svo alvarlega, að
næsta tvisýnt var um úrslitin.
Og auðvitað er það björgunar-
starf, sem skipsmenn vinna,
þegar svo er komið.
Fimmtiu ár eru liðin siðan
Halaveðrið var. Um það hefur
að visu verið skrifað áður.
Sveinn Sæmundsson hefur gert
greinargott yfirlitum það i einni
afbókum sinum.Samt var erfitt
að ganga framhjá þvi i þessu
safni. Og úr þvi það er haft þar
með, má lita á þessa útgáfu sem
hálfrar aldar minningu þeirra,
sem háðu það strið, hvort sem
þeir komu með sigri eða komu
ekki.
-H. Kr.
hjá. Sú kennd er túlkuð af mik-
illi hógværð i ýmsum ljóðum
bókarinnar:
Fleygar stundir
úr ferð um lönd
tylla niður fæti
á trjágreinar
ein
gerði sér hreiður
i hugans skógi
og söng þar
sumarlangt.
Um haustið fann ég
fuglsvæng
i þangfjöru.
Siðasti hluti bókarinnar,
ljóðaflokkurinn Vaka er að
ýmsu leyti sérkennilegastur.
Þetta eru stemningar úr borg-
inni.álika innhverfar og önnur
ljóð Gylfa. Viðkvæmnisleg túlk-
un vélgegngrar endurtekningar,
innilokunar mannsins þar til
„svört bifreið/ stansar/ við
steinbákn”. Varla er unnt að
hugsa sér ólikari skáldskap
þessum borgarlifsmyndum en
Reykjavikurljóð Matthiasar Jo-
hannessens, svo að nærtækt
dæmi sé tekið til samanburðar.
Ljóð Matthiasar lausbeizluð, út-
hverf, hávær. Ljóð Gylfa á hinn
bóginn fáorð, stuttaraleg, inni-
lukt. En hér bregður fyrir
„prósaiskri” Iikingu af öðru
tagi en þær náttúrumyndir sem
hann tekur annars mið af:
Kenn oss
að telja daga vora
eins og seðla i veski.
Þessar linur gætu reyndar
hafa staðið i' ljóði eftir Matthias
Johannessen.
Ekki er mér Ijóst hve mikinn
hlut Gylfi Gröndal ætlar skáld-
skap sinum. Ef til vill er ljóða-
smið honum einungis yndisauki
i tómstundum. Náttfiftrildiharis
bæta reyndar ekki miklu við riki
ljóðlistarinnar. En þau eru
snotrir og vandvirknislegir
smámunir. Hyggist höfund-
urinn leggja stund á skáldskap
áfram með útgáfu i huga, þyrfti
þó næsta bók að vera frisklegri
og fjölbreyttari.
Gunnar Stcfánsson.
Ég var aö kaupa
Jðlaörpfefeina
SUMIR JÖLASVEINAR DREKKA OG ADRIR JÓLASVEINAR DREKKA EN ALLIR JÖLASVEINAR DREKKA
EGILS PILSNER.............. EGILS MALTÖL......................... AUDVITAÐ EGILS APPELSÍN.”
H.F ÖLGERÐIN EGILL SKALLAGRÍMSSON REYKJAVÍK