Tíminn - 20.02.1976, Síða 6

6
TÍMINN
Föstudagur 20. tebrúar 1976
Að standa á eigin fótum
Sumir menn virðast svo rúnir öllu sjálfstrausti, að
þeir þurfa ætið eitthvert stórveldi til þess að styðj-
ast við og lita upp til sem fyrirmyndar. Sumir ís-
lendingar vita ekkert æðra Bandarikjunum eða þvi
valdakerfi, sem þar rikir, aðrir trúa á Sovétrikin,
og nýjast er svo hin siðari ár að setja allt sitt traust
á stórveldið i austri, alþýðulýðveldið Kina.
Ungir Framsóknarmenn vilja ekki una neinum
þessara kosta, þeir vilja setja þjóðlega reisn, efna-
hagslegt sjálfstæði þjóðarinnar og trú á eigin mátt
og megin öðru ofar.
í ályktun framkvæmdastjórnar Sambands ungra
Framsóknarmanna um utanrikismál, sem birt er
hér á siðunni, er alvarlega varað við þvi, að þjóðin
tileinki sér oftraust á eitthvert ákveðið stórveldi.
Hér eru auðvitað öll stórveldi lögð að jöfnu, enda
mun það mála sannast, að háttalag þeirra gagnvart
öðrum þjóðum er ætið hið sama, hvert sem innra
þjóðskipulag þeirra er.
Hinu er þó ekki að leyna, að um þessar mundir,
þegar við eigum i höggi við Breta, hlýtur hugur
margra að hvarfla til þess stórveldanna, sem
margir íslendingar hafa sett traust sitt á og falið
varnir landsins i stað þess að standa á eigin fótum,
óháðir öllum erlendum herveldum.
Að undanförnu hefur komið i ljós, að „varnarliði”
þessa stórveldis hér á landi er eitthvert hlutverk
annað ætlað en að verja okkur. Raunar kemur þetta
ekki á óvart nokkrum þeim, sem gert hafa sér ljóst,
að i skiptum stórveldis og smárikis eru það alltaf
hagsmunir stórveldisins, sem ráða, þótt samskiptin
eigi að heita friðsamleg. Hinir munu þó ófáir, sem
til þessa hafa trúað þvi, að Bandarikin og NATO
yrðu okkur sverð og skjöldur, ef út af brygði, verða
nú að þola sár vonbrigði.
Annar þáttur i samskiptum okkar við þetta stór-
veldi er svo alvarlegs eðlis, að krefjast verður
skýrra svara. Þar er átt við þær fullyrðingar, sem
fram hafa komið um að hér á landi séu kjarnorku-
vopn af einhverju tagi i blóra við okkur. Þetta mál
verður að rannsaka rækilega. Bandarikjamenn
hafa áður orðið berir að þvi að fara á bak við banda-
menn sina i þessu efni og þess vegna er ekki unnt að
taka orð þeirra ein trúanleg i þessu sambandi. Við
krefjumst óyggjandi sannana fyrir þvi, að hér séu
ekki kjarnorkuvopn. HHJ
Umsjónarmenn:
Helgi H. Jónsson
og Pétur Einarsson
Tanzanía
og Kenya
ViB höldum áfram birtingu
kafla úr skýrslu Aöstoöar Is-
lands viö þróunarlöndin. Hér á
eftir fer meöal annars kynning á
þeim löndum sem starf af Is-
lendinga hálfu fer aöallega
fram i. Þessi lönd eru fjarlæg
okkur og reyndar nýlega til þess
aö gera, orðin þjóölönd. Þau
okkar sem oröin eru um og yfir
25 ára kynntumst ekki þessum
löndum i landafræöikennslu þvi
þá hétu þessi landsvæöi annaö.
Umsjónarmenn SUF-siöunnar
töldu þvi eftirfarandi upplýsing-
ar vera áhugaveröar.
Tanzania
Sambandslýöveldið Tanzania
á austurströnd Afriku, nær yfir
áður sjálfstæð ríki, Tanganyika
og Zanzibar. Þessi tvö riki höföu
áöur fengið sjálfstæði á árunum
1961 og 1963, en sameinuðust
1964 i sambandslýöveldið
Tanganyika og Zanzibar, sem
fékk nafnið Tanzania siöar þaö
sama ár. Tanganyika og eyj-
arnar tvær Pemba og Zanzibar
eru aö flatarmáli 939.703 ferkm.
Tanzania er stærsta riki
Austur-Afriku, og liggur landið
rétt sunnan miðbaugs, en
strandlengjan við Indlandshaf
er um 800 km löng. Ef eyjarnar
Pemba og Zanzibar eru taldar
með, teygir landið sig 1200 km
frá norðri til suðurs, og 1250 km
frá austri til vesturs. Að Tanza-
niu aö norðan og norðaustan
liggja Kenya, Uganda og
Rawanda, að austan Burundi,
Zaire (Kongó) og Malawi, að
suð-vestan og sunnan Zambía
og Mosambique.
íbúar Tanzaniu eru um 13
milljónir, flestir negrar eða um
99% og þá aðallega Bantunegr-
ar, en einnig eru þarna
Nilo-Hamitar s.s. Masajar. Þá
byggja Hamitaþjóðflokkar
norðurhluta Tanganyika eða
alls um 120 þjóðflokkar.
Evrópumenn eru þarna um 18
þúsund og hefur þeim eitthvað
fækkað frá þvi að landið fékk
sjálfstæði. Þó ekki eins mikið og
Asiumönnunum, sem voru yfir
150 þúsund, en eru nú vart
meira en 130 þúsund. Þar af eru
á Zanzibar og Pembu um 40 þús.
Arabar og milli 15-20 þús. Ind-
verjar og Pakistanar. I Tangan-
yika eru Arabar um 30-35 þús.,
aðallega út við ströndina, og
Indverjar og Pakistanar 60-70
þús. Fækkun minnihlutahóp-
anna hefur fyrst og fremst verið
hjá Aröbum (á Zanzibar), Ind-
verjum og Pakistönum ((i
Tanganýika). Það munu vera
um 11 ibúar á hvern ferkm. og
fólksfjölgun um 2,7% á ári. Um
44% ibúanna eru undir 15 ára
aldi. Tungumálin eru swahili
og enska, svo og fjöldi mál-
lýzka, en undanfarin ár hefur
Tanzaniustjórn beitt sér fyrir
þvi að swahili yrði hið opinbera
tungumál i landinu. U.þ.b. 1/4
ibúanna eru múhameðstrúar,
ogálika margireru kristnir, um
10% eru hindúar, en yfirgnæf-
andi eru þó ennþá hin fomu trú-
arbrögð einstakra ættbálka.
Gróðurfarið er þarna mjög
misjafnt. um 1/3 hluti landsins
eru skógar, 1/10 beitarlönd. 1/4
er talinn ræktanlegur þó mikið
vanti á að svo sé ennþá og 1/10
er óræktanlegur. Aðalatvinnu-
vegurinn er landbúnaður, akur-
yrkja og kvikfjárrækt, sem er
meira en-10% af þjóðarfram-
leiðslunni. Tanzania er aðalút-
flutjandi sisalhamps i heimin-
um og framleiðir um það bil
helmingi heimsframleiðslunn-
ar. Einnig er ræktað þar mikið
af kaffi, baðmull og banönum.
Zanzibar er aðal negulútflytj-
andinn i heiminum og þar er
einnig ræktað mikið af kókos-
hnetum og appelsinum.
Tanzania hefur nóg af málm-
um i jörðu þó ekki hafi ennþá
veriðhafin nýting nema á litlum
hluta. Mikilvægast af þessu er
demantaframleiðslan sem er
um 2/3 af þvi sem grafið er úr
jörðu enda um 15% af útflutn-
ingsframleiðslunni. Þá er einnig
flutt nokkuð út af gulli, blýi og
glimmer. önnur jarðefni sem
vitað er um i Tanzaniu eru tin,
járn, kol og fosfat. Iðnaður er
frekar litill ennþá, en unnið
hefur verið að þvi að auka þá
framleiðslu, sérstaklega mat-
vælaframleiðsluna til þess að
minna þurfi að flytja inn. Arleg
aukning iðnaðarframleiðslu er
talin vera um 14,8%. 1 landinu
hafa verið teknar upp fimm ára
áætlanir bæði i landbúnaði og
iðnaði og til að standa við þessar
áætlanir hefur viða verið leitað
aðstoðar bæði fjárhagslegrar
og tæknilegrar.
Eftir kosningarnar i landinu
1965, hefur verið eins flokks
kerfi i Tanzaniu, og er Tanu,
flokkui forsetans Juliusar
Nyerere, og samsvarandi flokk-
ur á Zanzibar sem nefnist Aspz.
A þingi Tanzaniu sitja 204
fulltrúar kjörnir til 5 ára i senn.
Höfuðborg landsins er Dar es
Salaam með um 360 þús. ibúa.
Aðrar borgir eru Tanga með 80
þús., Mwanza með 43,5 þús.
Tabora með 30 þús., Arusha
með 50 þús. Iringa með 30 þús.,
og Moshi með 35 þús.
Myntin er tanzaniu shillingar
og er einn shillingur um 0.67
sænskar krónur. Um 20%
þjóðarinnar er læs og skrifandi
og hefst skólaskylda við 7 ára
aldur, kennslunni er skipt niður
á þrjú skólastig. 4ra ára nám á
hverju stigi. Heilsugæsla er með
betra móti miðað við það, sem
þekkist i öðrum þróunarlönd-
um, þó munu vera um 30 þús.
ibúar um hvern lækni ílandinu.
Kenya
Kenya er eitt þeirra þriggja
svæða, sem áður nefndust
Brezka Austur-Afrika. Landið
varð sjálfstætt lýðveldi þann 12.
des. 1963 og gerðist þá aðili að
brezka samveldinu.
Um landið liggur miðbaug-
urinn, en aðeins sunnan hans ris
hæsta fjall landsins, eldfjallið
Kenya, með jökulkrýnda tinda,
en af þvi fjalli dregur landið
nafn sitt.
Landið liggur út að Indlands-
hafi að suðaustan og stærsta
stöðuvatni Afriku, Viktoriuvatni
(68 þús ferkm.) suðvestan. Að
öðru leyti liggja landamæri
Kenya að fimm þjóðlöndum,
Tanzaniuað sunnan, Uganda að
vestan, Súdan og Eþiópiu að
norðan og Sómaliu að austan.
Austur-Afrika er hálendasti
hluti Afriku, undirstöðubergið
er forngrýti, sem liggur i mikl-
um fellingum.
Ibúar landsins eru um 11
milljónir á landsvæði, sem er
549.668 ferkm. eða um 15.3 ibúar
á hvern ferkm. Afrikumenn eru
um 10.7 milljónir og búa dreift
um landið, flestir eru af bantu-
kynstofni, einnig eru þarna
hamitar (Sómaliumenn og Gall-
ar). Nilo-hamitar og Nilotar.
Fjölmennasti þjóðflokkurinn er
Kikuyumenn rúmar 2 milljónir
og eru þeir Bantunegrar, næst-
fjölmennastir eru Loumenn um
1,5 milljónir og eru þeir Nilótar.
Aðrir þjóðflokkar sem eru yfir 1
milljón eru Luhya og Kamba,
sem eru Bantunegrar og
Kalinjin,sem eru Nilo-Hamitar.
Þá eru i landinu um 140 þúsund
Asiumenn og hefur þeim fækkað
mjög siðan landið fékk sjálf-
stæði. Þeir búa flestír i borgum
landsins og stunda verzlun.
Arabar eru um 28 þúsund og búa
flestir i borgunum á austur-
ströndinni og hefur þeim eitt-
hvað fækkað, en ekkert á við
Asiumennina. Evrópumenn eru
um 40 þúsund og búa þeir i borg-
um og á hálendissvæðum lands-
ins, en þeim hefur fækkað um 10
þúsund frá þvi að landið fékk
sjálfstæði.
1 borgum landsins búa aðeins
um 8% ibúanna þó að þær séu
taldar vera um 34 (með 2000
ibúa eða fleiri). Nairobi, ibúar
um 1/2 millj., er nú höfuðborg
landsins og sú fjölmennasta i
Kenya. Hún reis upphaflega i
kringum höfuðstöðvar járn-
brautarinnar á Athisléttunni og
varð bráðlega miðstöð atvinnu-
vega og samgangna, verzlunar
og iðnaðar. Mombasa er næst-
fjölmennasta borg Kenya og
stendur hún á eyju við strönd-
ina.
Um 77% landsins eru þurrar
gróðurlitlar sléttur byggðar að-
Framhald á 2 3 siðu.
ísland og
þróunar-
löndin
2. grein
Framkvæmdastjórn Sambands ungra Framsóknarmanna:
Utanríkissfefna íslands markist af þjóð
legri reisn og efnahagslegu sjálfstæði
Utanrikisrnál voru rædd á
fundi Frarnkværndastjórnar
SUF fyrir skörnrnu. Einar
Agústsson utanrikisráöherra
korn á fundinn og svaraði fjöl-
rnörgurn spurningurn stjórnar-
rnanna. 1 lok fundarins var svo-
hljóðandi ályktun sarnþykkt.
„Frarnkværndastjórn Sarn-
bands ungra Frarnsóknar-
rnanna leggur áherzlu á, að ut-
anrikisstefna tslands rnerkist af
þjóðlegri reisn og efnahagslegu
sjálfstæði.
Ætið verði tryggt, að íslend-
ingar ráði rnálurn sinurn sjálfir.
Glati þjóöin trúnni á að hún hafi
óskoraöan rétt á öllurn sinurn
rnálurn, er stutt i að hún glati
sjálfstæðinu.
Einarðlega skal unnið að full-
urn yfirráðurn Islendinga yfir
öllurn auðlindurn i hafinu i
kringurn landið.
Islendingurn ber að halda fast
við fullveldi sitt og sérstakrar
varúðar skal gætt, svo að við
verðurn ekki of háðir einni
ákveðinni stórþjóð.
SUF vill þó alls ekki að þjóðin
taki upp einangrunarstefnu,
heldur verði höfð sarnvinna við
aðrar þjóðir. Þvi er SUF fylgj-
andi þátttöku tslands I alþjóða-
sarnvinnu, sern sarnrýrnist
frarnangreindurn rnarkrniðurn.
Sérstaklega skal stefnt að
aukinni sarnvinnu við þróun-
arlönd og srnáþjóðir. Þar er
rnesturn skilning á sérstöðu
þjóðarinnar að mæta. 1 sam-
rærni við þaö er nauðsyn aö
stórauka frarnlag til þriðja
heirnsins. Ekki er eðlilegt að Is-
land þiggi rneiri aðstoð en það
lætur af hendi eins og nú er.
Island hefur engin sendiráð i
Asiu og Afriku. Ur þvi þarf að
bæta.
Frarnkværndastjórn SUF er
andvig þvi, að hér sé erlendur
her og vill að hann hverfi sern
skjótast af landinu. Þangað til
að þvi kernur, skal dregið úr
áhrifurn hersins á islenzkt efna-
hags- og þjóðlif. Stjórnvöld stór-
....... *
auki eftirlit rneð áhrifurn her-
setunnar og gæti þess ætið að is-
lenzk lög nái yfir alla rnenn og
starfserni sern i íslenzkri lög-
sögu er.
Frarnkværndastjórn SUF.
litur á það sern langtirnarnark-
mið, aö ný skipan verði tekin
upp i öryggisrnálurn i okkar
heirnshluta þannig að hernaðar-
bandalög verði leyst upp. Þetta
verður aðeins gert rneð sarn-
rærndurn fjölþjóða aðgerðurn. 1
stað hernaðarbandalaga verði
kornið á fót hlutlausurn eftirlits-
stöðvurn, t.d. á vegurn Sarnein-
uðu þjóðanna. Vel gæti kornið til
athugunar, að á Islandi yrði slík
stöð, sern hefði þann tilgang að
fylgjast rneð öllurn hernaðar-
urnsvifurn urnhverfis landið.
Allir aðilar hefðu fullan aðgang
að þeirn upplýsingurn, sern
þessi stöð aflaði.