Tíminn - 30.10.1976, Síða 6

6
TÍMINN
Laugardagur 30. október 1976
Af 2. tónleikum
Sinfóníuhljómsveitar
íslands
Efnisskrá:
Samuel Barber: Adagio fyrir
strengjasveit Sergi Rachmanin-
off: Pianókonsert nr. 3 i d-moll
óp. 30. Pjotr Tsjækovski:
Sinfónía nr. 4 i f-moll óp. 36.
Tónleikar þessir voru haldnir
21. október i Háskólabiói undir
stjórn Paul D. Freeman frá
Bandarikjunum. Freeman kom
hér i fyrra og stjórnaöi Sinfóniu-
hljómsveitinni i upphafskonsert
Listahátióar 1976, og luku gagn-
rýnendur þá lofsoröi á frammi-
stööu hans. Freeman læröi
hljómsveitarstjórn hjá Pierre
Monteaux, og er frægöarferill
hans markaöur stórum tölum:
Hann hefur stjórnaö 22 hljóm-
sveitum i 10 Evrópulöndum og
18 af 30 þekktustu hljómsveitum
Bandarikjanna (en hann er
fastur stjórnandi hljómsveitar-
innar i Detroit).
1 upphafi tónleikanna lék
hljómsveitin „Adagio fyrir
strengjasveit” tií minningar um
Einar B. Waage, aöalbassaleik-
ara hennar, sem látizt haföi
skömmu áöur. Éinar haföi
leikiö með hljómsveitinni allt
frá stofnun hennar, og verið frá
unglingsaldri einn af máttar-
stólpum islenzks tónlistarlifs,
eins og segir i tónleikaskránni.
betta Mahleriska verk Barbers
var samiö upp úr strengja
kvartett, og er einna þekktast af
tónlist skáldsins.
Uppskerutíð?
Einu sinni sá ég þess spurt i
lesandabréfi timarits nokkurs i
Bandarikjunum, hvort ástæöan
fyrir þvi að Bandarikjamenn
séu gáfaöri en annaö fólk gæti
verið sú aö... Svona fásinna
kemur mörlöndum á óvart, sem
vonlegt er, þvi þeir vita mæta
vel hverjir eru gáfaöastir. En
nú hafa Bandarikjamenn leikið
þaö fyrstir þjóöa aö taka öll
Nóbelsverðlaunin, og jafnframt
skolar upp á vorar fjarlægu
strendur lykilfólki þessara sin-
fóniutónleika, stjórnandanum
og einleikaranum (auk þess
sem Barber (f. 1910) er banda-
riskur). Bandarikjamenn hafa
allar aöstæöur til þess að ná
árangri i visindum og listum:
mikla peninga, mikið mennta-
kerfi, marga gyöinga, og lifandi
og ólgusamt þjóðfélag. Um
ágæti bandariskra visinda og
tækni efast fáir, en hitt sætir
furöu hve seint Islendingar (og
Sviar) ætla aö átta sig á þeirri
dæmalausu grósku, sem er i
bókmenntum þar — enda geröi
Flosi Ólafsson fáheyrðan hlut og
góðan, þegar hann þýddi Bjarg-
vættinn (sic!) i grasinu. Af
tónlistarmálum þar vestra er
margt aö frétta: þar eru a.m.k.
5 jafnbeztu sinfóniuhljómsveitir
heims, þar eru mörg tónskáld
og sum góö, og tónlistar-
menntun meö ágætum, eins og
m.a. má marka af kunnáttu
þeirra Islendinga, sem þar hafa
numið hljóöfæraleik og tón-
skáldskap. Frelsarinn benti á
það, að menn uppskeri svo sem
þeir sá, 'og þaö er hald vort, að
nú fari i hönd sú tiö, er meira
fréttist af listrænum afrekum
Bandarikjamanna en veriö
hefur.
Kvenleg túlkun
Píanókonsert Rachmaninoffs
er ægilega langur og „hefur ætið
þótt eitt erfiðasta verkefni
pianóleikara”, eins og skráin
segir. Hann var frumfluttur i
New York árið 1909, og saminn i
tilefni af fyrstu tónleikaför
Rachmaninoffs til Bandarikj-
anna, en skáldiö lék einleiks-
hlutverkið sjálft. Rússar eru
sagðir hafa mikið dálæti á hinu
stórbrotna: löngum og erfiðum
skáldsögum og tónverkum,
stórum lúðrasveitum og
miklum hersýningum (svo eitt-
hvað sé nefnt), en tónlistar-
gagnrýnandi Timans hefur
minna þol og þótti nóg komiö þá
konsertnum lauk. Einleikarinn,
Barbara Nissman, framdi af-
reksverk viö pianóiö og lék
afarvel, en það þótti undir-
rituðum merkilegast sem
pianisti sagði á eftir, áð leikur
hennar hefði veriö sérlega
kvenlegur. Og liklega er þetta
alveg rétt — i tónlist sem og
annars staðar i hinni æöri til-
veru er kynskipting.
Taugaveiklun i trénu
Siöast á efnisskránni var 4.
sinfónia Tsjækovskis sem er,
eins og tónleikaskráin segir
„verk mikilla örlaga, mikilla
tilfinninga, mikils sigurs,
meistaralega smiðaö”, enda
hafi tónskáldiö sannað meö
henni, að hann væri óumdeilan-
lega mikið sinfóniskt skáld.
Verkið var frumflutt i St.
Pétursborg árið 1878, vinir tón-
skáldsins og kollegar fögnuöu
henni flestir, en gagnrýnendur
tónlist
minntust varla á hana nema
þá til að telja hana hversdags-
lega. Tónskáldið Tanejef
skrifaði Tsjækovski bréf þar
sem hann taldi fyrsta kaflann
alltof langan, var sáttur viö
Andantino-kaflann, fannst
Scherzóið minna um of á ballet-
tónlist, og þótti lokaþátturinn
slæmur.
í flutríingi Sinfóniuhljóm-
sveitarinnar nú, skeöi það, sem
sjaldgæft má teljast, aö streng-
irnir voru mun betri en
blásararnir, og i fyrsta og
öðrum þætti gætti einhverrar
undarlegrar taugaveiklunar hjá
tréblásurunum, sem olli
tætingslegu yfirbragði á við-
kvæmum stöðum.
Annars rikti mikil stemning á
tónleikunum, ef marka má við-
tökur áheyrenda, sem fögnuðu
með dæmafáum ákafa bæði ein-
leikara og stjórnanda. Þess
hefur áður verið getið á þessum
siðum, og skýring gefin á, að
hljómleikagestir fagni sérlega
innilega, þegar löngum verkum
lýkur. Og án þess að sérstaklega
sé út af þvi lagt, hlýtur það að
viðurkennast, að 1. kaflinn er i
allra lengsta lagi, eins og
Tanejef benti á.
27.1 l.Sigurður Steinþórsson
Dagur iðnaðarins
JK Egilsstöðum.— Dagur iðnað-
arins var haldinn á Egilsátöðum i
gær. Dagskráin hófst með þvi, að
dreginn var að húni við Vala-
skjálf fáni islenzkrar iðnkynning-
ar, og skólabörn frá Egilsstöðum,
Eiðum og Hallormsstað komu til
þess að skoða iðnsýningu, sem
haldin er i félagsheimilinu Vala-
skjálf. Einnig heimsóttu skóla-
börnin iðnfyrirtæki á staðnum.
Iðnaðarráðherra, Gunnar
Thoroddsen, kom til Egilsstaða á
hádegi á fimmtudag ásamt ýms-
um forystumönnum iðnaðarins i
landinu, og skoðuðu gestirnir
fyrirtæki á Egilsstöðum i gær
fyrir hádegi. Þeir snæddu hádeg-
isverð i Valaskjálf i boði Egils-
staðahrepps ásamt heimamönn-
um. Eftir hádegi var iðnsýningin
skoðuð, og luku gestir upp einum
munni um það, að hún væri at-
hyglisverð, og vakti margt af þvi,
sem fyrir augu bar, óskipta at-
hygli, enda var fjölbreytni sýn-
ingarinnar meiri en menn áttu
von á.
Um 25 iðnfyrirtæki á staðnum
eru með bása á sýningunni. Kl. 14
i gær hófst fundur um iðnaðar-
mál, og var margt manna þar
samankomiö. Fundurinn hófst á
ávarpi iðnaðarráðherra, Gunnars
Thoroddsen. Hann lýsti yfir á-
nægju sinni með iðnsýninguna á
Egilsstöðum, sem sýndi vaxandi
þátt iðnaðarins i atvinnulifinu á
staðnum. Lét hann i ljós þá ósk,
að sýningin mætti verða til þess
að efla þann iðnað, sem hér hefur
þróazt, þrátt fyrir erfiðar aðstæð-
ur. Ráðherra minntist á orkumál-
in, og sagði að stefnt yrði að lagn-
ingu háspennulinu frá Kröflu á
næsta ári og rannsóknum á virkj-
un Bessastaðaár yrði haldið á-
fram.
Ráðherra sagði, að banni Raf-
magnsveitna rikisins á veitingu
húshitunarleyfa á Austurlandi
myndi verða aflétt. Þá léthann og
i ljós þá skoðun, að aukin fyrir-
greiðsla á húsnæðismálum frá
hendi hins opinbera og sveitarfé-
laga þyrfti að eiga sér stað i sam-
bandi viö uppbyggingu iðnaðar
með þeim hætti, að þessir aðilar
byggðu iðnaðarhúsnæði.
Þá töluðu framsögumenn.
Fyrstur talaði Erling Garðar
Jónasson, oddviti Egilsstaða-
hrepps. Hann rakti fornan iðnað
og verkkunnáttu hér á Héraði og
lét i ljós þá skoðun, að aldagömul
verkkunnátta komi fram i vönd-
uðu handbragði á iðnaðarvöru
hér. Hann ræddi möguleika iðn-
aðar á Fljótsdalshéraði og lét i
ljós þá skoðun, að hann þyrfti
fyrst og fremst að byggjast á
þeim hráefnum, sem hér eru fyrir
hendi til lands og sjávar. Mennt-
un iðnaðarmanna væri einnig
mjög mikilvægt atriði fyrir þróun
iðnaðar hér, eins og annars staö-
ar.
Björn Bjarnason, formaður
Landssambands iðnverkafólks,
talaði næstur framsögumanna.
Hann ræddi vantrú á gildi iðnað-
arins á fyrstu dögum hans og sú
vantrú væri fyrir hendi enn i dag.
Hins vegar veki viðurkenning
valdhafa nú á gildi iðnaðarins,
a.m.k. i orði, vonir um batnandi
hag þessarar atvinnugreinar.
Björn minntistá þátt stóriðju i at-
vinnulifinu, og sagði hann, að
nauðsyn bæri til að renna undir
iönaðinn fleiri stoðum, og stóriðja
væri sjálfsögð, ef farið væri að
með gát og sá iðnaður væri i sátt
við umftverfi sitt.
Miklar umræður urðu á fundin-
um, og luku menn upp einum
munni um það, að iðnaðinn bæri
að efla og jafnræði væri með hon-
um og öðrum atvinnugreinum,
fjárhagslega. I frjálsu umræðun-
um kom einnig fram hjá ráð-
herra, að leitað hefur verið eftir
þvi af hálfu iðnaðarráðuneytisins
við fjármálaráðuneytið, að fella
niður söluskatt af einingarhúsum,
sem unnið er við á verkstæðum,
en ekki er greiddur söluskattur af
húsum, sem reist eru á bygging-
arstað. Einnig kom fram, að rætt
hefur veriö við Seðlabankann um
breytt fyrirkomulag á útborgun
húsnæðisstjórnarlána, þannig að
útborgunum verði fjölgað frá þvi
sem nú er.
Iðnaðarráðuneytið hafði boð i
Valaskjálf klukkan fimm i gær og
voru þá heiðraðir þeir iðnaðar-
menn á staðnum, sem lengst hafa
unnið i þessari atvinnugrein. Iðn-
aðarráðherra og aðrir gestir
héldu til Reykjavikur i gærkvöld,
en iðnsýningin verður opin i dag,
laugardag, kl. 13-19 og sunnudag
á sama tima.
Hvammstangi
Benzinafgreiðslu- og söluskáli oliufélag-
anna á Hvammstanga er til leigu.
Umsóknir sendist til Oliufélagsins Skelj-
ungs h.f., Suðurlandsbraut 4, Reykjavik,
sem jafnframt veitir frekari upplýsingar
varðandi fyrirhugaða starfsemi.