Tíminn - 05.11.1976, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Föstudagur 5. nóvember 1976
Tillaga til þingsdlyktunar:
KOSTNAÐARAÆTLU N UM
UPPBYGGINGU ÞJÓÐVEGA alþingi
— gera þarf þjóðvegi vetrarfæra ó næstu 4 - 6 órum
Mó-Reykjavlk — Þaö þarf aö
endurbyggja gamla og niöur-
grafna vegi og koma þeim upp úr
snjónum. Þaö verkefni hlýtur aö
hafa forgang í Islenzkri vegagerö
á næstu árum og gera þarf sér-
stakt átak til þess aö þessum
áfanga veröi náö. Þetta kemur
m.a. fram i greinargerö meö til-
lögu til þingsályktunár, sem Ingi
Tryggvason og sjö aörir þing-
menn hafa lagt fram á Alþingi.
Tillagan er svohljóöandi:
„Alþingi ályktar aö fela rlkis-
stjórninni aö láta gera áætlun um
kostnaö viö uppbyggingu þjóö-
vegakerfisins i hinum snjóþyngri
héruöum landsins meö þaö fyrir
augum aö þjóövegir um byggöir
veröi geröir vetrarfærir á næstu
4-6 árum. Kostnaöur viö þetta
verkefni veröi greiddur af Vega-
sjóði og fjár til þess aflað meö er-
lendum eöa innlendum lántökum,
ef þörf krefur, samkvæmt nánari
ákvöröun Alþingis siöar.”
Uppbygging þjóðvega
i snjóþyngri héruðum
t greinargerö meö tillögunni
segja flutningsmenn:
„Meö flutningi þessarar þings-
álykfejnartillögu er aö þvl stefnt
aö Alþingi lýsi vilja slnum um
framkvæmd ákveöins verkefnis I
samgöngumálum, uppbyggingu
þjóövega I hinum snjóþyngri
landshlutum. Þaö er skoöun
flutningsmanna aö viö liggi
þjóöarsómi, aö sem fyrst veröi
svo frá gengið aö vegir um byggö-
ir landsins og aöalleiöir milli
byggöarlaga veröi færir ökutækj-
um allan ársins hring án þess aö
stórfé þurfi aö verja til snjó-
moksturs. Til aö svo megi veröa
þarf aö hækka vegina og byggja
þá upp með tilliti til vetrarum-
feröar, en þá mun lika undir flest-
um kringumstæöum lltiö kosta aö
halda vegunum opnum I venju-
legri vetrarveðráttu.
Engum dylst, sem um landiö
fer, aö stórvirki hefur veriö unniö
I vegamálum á undanförnum ár-
um. Umhverfis Reykjavik, um
Suöurnes og austur I Arnessýslu
eru komnir vegir meö bundnu
slHlagi, sannkallaö yndi öku-
manna. Annars staöar eru
myndarlega uppbyggöir malar-
vegir, aö vlsu misjafnlega jafnir
eða ójafnir, háöir duttlungum
veöurguöa og veghefla, en lengst-
um færir á vetrum og þarf litlu til
aö kosta aö hreinsa af þeim snjó
eftir hrlöarbylji.
En svo koma aörir vegir jafn-
lágir umhverfi sínu, jafnvel
niöurgrafnir, ef til vill gamlar
kerruslóöir, byggöir af vanefnum
Ferðalög fólks draga úr
tortryggni og fjandskap
— auka þarf ferðafrelsi milli landa
Allt frá strlöslokum hefur veriö
unniö aö þvi bæöi innan Samein-
uöu þjóöanna og annarra alþjóöa-
stofnana, sem tsland er aöili aö,
aö auka feröamannastraum milli
landanna, m.a. til þess aö draga
úr tortryggni og fjandskap, sem
oft byggist á vanþekkingu á hög-
um og sjónarmiöum fólks af ööru
þjóöerni, sagöi Einar Agústsson
utanrlkisráöherra á Alþingi I gær.
Tilefni þessara ummæla utan-
rlkisráöherra var tillaga til
þingsályktunar, sem Magnús
Kjartansson flytur og mælti fyrir
I gær.
I ræöu Magnúsar kom fram, aö
tillagan er flutt vegna þess, aö Is-
lendingum er ekki heimilt aö
ferðast til Bandarlkjanna án
vegabréfsáritunar, en hins vegar
er bandarískum feröamönnum
heimiltaö koma hingaö til lands,
án þess aö hafa vegabréfsáritun.
Nefndi þingmaöurinn siöan
dæmi um erfiðleika og óþægindi,
sem fólk yröi fyrir, þegar þaö
vildi feröast til Bandarlkjanna,
og taldi aö úr þvi Bandarlkja-
menn kreföust vegabréfsáritunar
ættum viö llka aö krefjast þess af
þeim, og sýna þeim á öllum
sviöum svipaöa framkomu og
þeir sýndu okkur.
1 ræöu utanrikisráöherra kom
fram, aö Bandarikin hafa ekki af
ýmsum ástæöum veriö reiöubúin
Einar
Agústsson
Magnús
Kjartansson
til aö gera gagnkvæma samninga
um afnám vegabréfsáritana, og
töldu m.a. aö sllkt mundi gera
þeim erfitt um vik, aö hafa stjórn
á straumi innflytjenda til lands-
ins.,.Þrátt fyrir þessa afstööu
Bandarlkjanna lögöu mörg, ég
held að óhætt sé aö segja flest,
rlki Vestur-Evrópu svo og mörg
önnur rlki mikla áherzlu á, aö
laöa til sln bandarlska ferða-
menn, og breyttu þannig þessum
reglum þó aö Bandarlkin væru
ekki fús til þess, aö hafa
fullkomna gagnkvæmni."'
Þaö var á árinu 1947, aö þrjú
Norðurlandanna Danmörk,
Noregur og Svíþjóö ákváöu, aö
fella einhliöa niöur áritunar-
skyldu fyrir bandariska feröa-
menn miöaö viö, aö hámarksdvöl
færi ekki fram úr 3 mánuðum.
Finnland fylgdi I fótspor þessara
þjóöa 1958, og þegar tsland felldi
niöur þessa skyldu áriö 1962 höföu
flestar þjóöir Vestur-Evrópu
löngu áöur gengiö þannig frá
málum hjá sér.
Þá kom fram I ræöu utanrlkis-
ráöherra, aö þaö væri ekki ein-
göngu gagnvart Bandarikjunum,
sem nokkuö hallar á á þessu sviði.
Einnig gat hann þess, aö Banda-
rlkjamenn hafa ekki enn gert
samninga við neina Evrópuþjóö
um gagnkvæmt afnám vega-
bréfsáritunar.
Aö lokum sagöi utanrikisráö-
herra, aö hann teldi sjálfsagt, ab
utanrlkismálanefnd kanni þetta
mál, m.a. meö tilliti til niöurstöðu
Helsinkiráöstefnunnar og fram-
halds hennar I Belgrad á næsta
ári. Aö mlnum dómi er eölilegt aö
koma á gagnkvæmu feröafrelsi
milli landa, hvort sem I hlut eiga
Bandarlki Noröur-Ameriku eöa
einhver önnur rlki.
Miklar umræður uröu um máliö
og sögöu þingmenn ýmsar sögur
af sinum feröum erlendis og
þeirri reynslu, sem þeir heföu
oröiöfyrir. Vildu sumir þingmenn
beita bandarikjamenn þvingun-
um til aö þeir taki upp meira
feröafrelsi, en aðrir töldu væn-
legra til árangurs aö hafa áfram
fullt feröafrelsi hér á landi og
berjast síöan fyrir samsvarandi
ferðafrelsi tslendingum til handa
I öörum löndum.
Ingi Tryggvason
I upphafi, óhæfir til aö gegna hlut-
verki sinu i nútlmaþjóöfélagi,
fara á kaf I fyrstu snjóum og
verður ekki haldið opnum nema
meö ærnum tilkostnaði. Þessa
vegi þarf aö endurbyggja, koma
þeim upp úr snjónum, og þetta
þarf aðgera strax. Þetta verkefni
hlýtur aö hafa forgang i islenskri
vegagerð, þessi fullnæging frum-
þarfa I samgöngumálum. Hér er
þó aöeins lagt tii aö áætlun sé
gerð um framkvæmd þessa
verks, kostnaðaráætlun og fjár-
öflun. Miðaö sé viö aö ljúka verk-
inu á næstu 4-6 árum. Þaö er trú
Raforkumól
Austurlandi
Tómas Arnason (F) hefur
lagt fram fyrirspurn til
iðnaðarráðherra um raforku-
mál á Austurlandi. Fyrir-
spurnin er I fjórum liðum og er
á þessa leið:
1. Hvenær verður hægt aö
taka ákvöröun um virkjun
Bessastaöaár og hvaöa
stærö virkjunar mundi
verða hagstæöust?
2. Hefur rlkisstjórnin tekiö
ákvörðun um lagningu há-
spennulínu frá Kröfluvirkj-
un til Austurlands?
3. Hvernig ætla Rafmagns-
veitur rlkisins aö tryggja
Austurlandi nægjanlegt raf-
magn I vetur?
4. Hvaö llöur framkvæmd
þingsályktunar um rann-
sókn á byggingu Fljótsdals-
virkjunar?
flutningsmanna aö áfram veröi
unnið myndarlega aö uppbygg-
ingu þjóövegakerfisins, en sér-
stakt átak þurfi til þess aö um-
ræddum áfanga veröi náö innan
skamms.”
Viðvörun frd Rannsóknarstöð
Hjartaverndar:
25 þús. karlmenn d
Reykjavíkursvæðinu
þyngjast um 100 tonn
d hverjum vetri
F.I. Reykjavlk. — Könnun okk-
ar Nikulásar Sigfússonar,
hjartalæknis á um 17 þús. körl-
um og konum á Reykjavikur-
svæöinu er ekki fulllokið, en
niðurstöðurnar eru nú þegar
uggvænlegar, sagði Sigurður
Samúelsson prófessor á fundi
með fréttamönnum i gær.
Við komumst sem sagt að
þeirri niöurstööu, hélt Sigurður
áfram, aö ýmsir „áhættuþætt-
ir”, sem tengjast hjarta- og
æöasjúkdómum eru hér á landi I
hámarki. Ef viö tökum til dæm-
Persónukjör með valkostum til að
tryggja aðstöðu minnihlutahópa
eru tillögur samstarfsnefndar SUF, SUS og SUJ
MÓ-Reykjavik — Siöan I desem-
ber sl. hefur verið starfandi
samstarfsnefnd um skipan kjör-
dæma og kosningalaga hér á
landi. Nefndin er skipuð fulltrú-
um frá Sambandi ungra fram-
sóknarmanna, Sambandi ungra
jafnaðarmanna og Sambandi
ungra sjálfstæðismanna. Nefnd
þessi hefur komið sér saman um
nokkra þætti, sem áherzlu ber
aö leggja á við breytingu á skip-
an þessara mála. Tiliögur þess-
ar hafa nú verið sendar stjórn-
um viðkomandi sambanda, og
veröa þær þar ræddar og
ákvörðun slðan tekin um hvert
veröur framhald þessa máls.
Meðal þess, sem fram kemur i
tillögum nefndarinnar, er aö
taka veröi upp persónulegra
kjör alþingismanna en nú er. 1
þvl sambandi er sérstaklega
bent á það kerfi sem Irar o.fl.
nota.
1 þvl kerfi er gert ráð fyrir að
framboð veröi einstaklings-
bundiö og hver kjósandi, sem
hefur eitt atkvæöi, geti gefiö
valkosti sina til kynna meö þvi
að tölusetja frambjóðendur.
Talning fer fram i lotum, en
fyrst er fundið þaö lágmark,
sem þarf til að ná kjöri.
Þá leggur samstarfsnefndin
til að, aö baki hvers þingmanns
veröi sem næst 2.000 til 2.600
kjósendur og þingmannafjöldi
vaxi þvi meö fjölgun Ibúanna.
Þá er gert ráö fyrir aö I hverju
kjördæmi verði 7 til 8 þingmenn.
Bent er á hugsanlega kjör-
dæmaskiptingu, en sagt er aö sá
kostur sé aöeins einn margra.
Þá er lagt til að uppbótarþing-
sæti veröi alveg felld niöur, en
talið að meö þvi aö hafa kjör-
dæmi jafnstór og lagt er til veröi
aðstaöa minnihlutahópa tryggö.
Þá er lögö á þaö áherzla, aö
landfræðileg stærð kjördæmis
og landfræðilegir minnihluta-
hópar — innan stórra heilda —
horfa allt ööru vlsi við þeirri
skipan kosningalaga, sem hér
er gerð tillaga um, en þeirrar
skipunar, sem nú er hér á landi.
Persónukjör meö valkostum,
sem hér er gert ráö fyrir, tryggi
miklu betur aöstööu slikra
minnihlutahópa en þaö lokaöa
listaframboð, sem nú tiðkast..
is háþrýsting, þá fannst hann
meðal 26.6% karla og 20.8%
kvenna á sama aldri og eru
þessar tölur miklu hærri en ger-
ist annars staðar I heiminum.
Hækkuö blóðfita finnst hjá um
fjóröung Islenzkra karla, og slá
þeir þar öll heimsmet, nema ef
vera skyldi met Austur-Finna á
þessu sviöi. Hvaö likamsþung-
ann snertir, þá eru Islenzkir
karlmennaö meðaltali um 10 kg
yfir kjörþyngd. Þyngdin er þó
breytileg eftir árstiöum. Mest
er hún á veturna en þá hlaða
menn á sig 4 aukakilóum.
Kolesterol blóösins breytist
einnig á svipaðan hátt, og er um
|30 mg hærra I febr. — marz en
jsiösumars.
I Þegar litiö er á þessar tölur
„áhættuþáttanna” skal engan
undra þótt dánartiöni af völdum
hjarta- og æöasjúkdóma
tvöfaldaöist frá ’50 til ’70. Og I
heild er hér á landi helmingi
meiri dánartiðni vegna hjarta-
og æöasjúkdóma heldur en allra
tegunda krabbameinssjúkdóma
til samans.
Þetta geigvænlega ástand á
sér margar orsakir. Ofneyzla
dýrafitu, mikil innivera og lltil
hreyfing, og slöast en ekki sizt
vanþekking á manneldi yfir-
leitt.
1 þessu sambandi má alls ekki
rýra hlut opinberra aöila. Viö
Islendingar eigum heimtingu á
stofnunum, sem mótaö gætu
stefnuna i fæöuvali á visinda-
legan hátt og stuðluðu þannig að
auknu heilbrigöi meðal þjóöar-
innar. Megum viö ekki vera eft-
irbátar nágrannaþjóðanna
mikið lengur sagöi prófessor
Sigurður að lokum.