Tíminn - 17.11.1976, Qupperneq 8

Steingrímur Hermannsson:
Framkvæmd skattaiaga
8
Steingrimur Hermannsson
flutti nýlega framsögu fyrir
þingsályktunartillögu sinni um
rannsókn á framkvæmd skatta-
laga. Tillagan er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela rfkis-
stjórninni aö láta fara fram
rannsókn á framkvæmd
skattalaga i hinum ýmsu
skattaumdæmum landsins. Að
lokinni þeirri rannsókn verði.ef
ástæða þykir til, scttar reglur,
sem stuðii að samræmingu i
framkvæmd skattaiaga, svo og
um skyldur skattstjóra, bæði
gagnvart rikisvaidinu og skatt-
greiðendum. Verki þessu skai
iokið fyrir álagningu skattaárið
1977 og niðurstöður birtar”.
Steingrimur gat þess, aö siö-
ustu mánuöi heföu orðið miklar
umræöur um skattaálagningu.
Lagöi hann áherzlu á aö gera
þyrfti ýmsar breytingar, sem
tryggðu m.a. aö allir Islendingar
tækju eðlilegan þátt i rekstrar-
kostnaöi sveitarfélaga og þjóö-
félagsins almennt. Hins vegar
lagöi Steingrimur áherzlu á, aö
framkvæmd skattalaga væri ekki
siður mikilvæg, eins og komið
heföi fram hjá ýmsum aðilum,
m.a. hjá forsætisráðherra i
stefnuræöu hans, og i svari fjár-
málaráöherra við fyrirspurn á
Alþingi nýlega. Þá hafði fjár-
málaráðherra eftirfarandi eftir
rikisskattstjóra:
,,öll framkvæmd viö álagningu
tekjuskatts og eignaskatts er i
höndum skattstjóra sbr.
ákvæöi i 37. gr. skattalaga og á
þeirra ábyrgð. Rikisskattstjóri
hefur enga heimild til afskipta
af þvi, hvernig hver skattstjóri
um sig skipuleggur og vinnur
verkefnið. Það getur þvi verið
misjafnt milli skattstjóra
hversu itarlega farið er I ein-
stök atriöi og hve mörg og þá
hvaða atriði eru afgreidd við
útkomu skattskrár og hver á
sfðara stigi úrvinnslu”.
Steingrimurvaktiathygli á þvi,
að samkvæmt 42. gr. skattalaga
ber rikisskattstjóra þó skylda til
að beita sér fyrir vissri samræm-
ingu á framkvæmd, enda hefur
hann leitazt við að gera það meö
árlegum fundum, o.fl. Einnig skv.
45. gr. skattalaga ber fjármála-
ráðherra aö hafa eftirlit með þvi,
að skattstjórar, rikisskattstjóri
og rikisskattanefnd ræki skyldur
sinar.
Steingrimur kvað unnt að nefna
fjölmörg dæmi um furðulega
framkvæmd skattaálagningar.
Til dæmis hafi þegar i umræöu á
Alþingi verið visað til harðorðrar
samþykktar Búnaðarsambands
Strandamanna um tekjuskatts-
álagningu á starfsemi þess, sem
mun vera einstæð. Hins vegar
TÍMINN
kvaðst Steingrimur frekar vilja
styðjast við tölur, sem hann hefði
fengið frá rikisskattstjóra, um
kærur vegna tekjuskattaálagn-
ingar og breytingar á tekjuskött-
um, sem gæfu til kynna mjög
breytilegt ástand þessara mála i
skattumdæmum landsins. Upp-
lýsingar þessar fylgja hér með i
töfhi.
Þessar upplýsingar sýna, aö
kærur eru langsamlega flestar i
Vestfjarðakjördæmi miðað viö
ibúafjölda, eða 55 fyrir hverja
1000 ibúa. Þar verður lækkun
skatta einnig mest, eða kr. 3,8
milljónir fyrir hverja 1000 ibúa.
Kærur i Reykjavik og Reykjanesi
eru um 40 fyrir hverja þúsund
ibúa, á Suðurlandi og Vest-
mannaeyjum samtals 31,6 fyrir
hverja 1000 ibúa.
Breytingar á tekjusköttum eru
hins vegar næstmestar á Suður-
landi og Vestmannaeyjum, sam-
tals lækkun um 1,7 milljón krónur
fyrir hverja 1000 ibúa, þar næst
koma Reykjanes, Vesturland og
Austurland með kr. 1,5-1,6 millj.
fyrirhverja 1000 ibúa, og minna i
öðrum kjördæmum. Fyrir landið
allt verður meðaltalslækkun kr.
1,0 milljón fyrir hverja 1000 ibúa.
Steingrimur ræddi siðan nokk-
uð um söluskattinn. Hann kvað
erfiðara að fá tölulegar staö-
reyndir um kærur og leiðrétting-
ar á söluskatti, þvi þær berast inn
allt árið. Hins vegar kvaö hann
fjölmörg dæmi um furðulega
álagningu söluskatts, t.d. I Vest-
fjarðakjördæmi. Nefndi hann sér-
staklega, að nú i ár hefði sölu-
skattur 5 ár aftur i timann verið
lagður á ýmiss konar hlunnindi,
sem þó hefðu ávallt verið talin
fram án þess að söluskatts væri
krafizt. Af þessum sama tekju-
stofni væri þvi búið að greiða
tekjuskatta, og nú ætti að inn-
IVliövikudagur 17. nóvember 1976
Steingrimur Hermannsson.
heimta hluta af honum i sölu-
skatt. Svipaða sögu mætti segja
um greiðasölu, sem ávallt hefði
verið talin fram, og söluskattur
greiddur af hráefni i innkaupi.
Þess væru nú dæmi, að skyndi-
lega væri krafizt söluskatts af öll-
um rekstrinum nokkur ár aftur i
timann.
Steingrimur varpaði fram
þeirri spurningu, hvort mistökin
gætu talizt hjá þeim, sem telur
rétt fram, fremur en starfsmanni
skattsins, sem ekki gerir viðvart
um söluskattsskyldu strax.
Steingrimur taldi liklegt, aö
herða þyrftiákvæði 42. gr. skatta-
laga um skyldu rikisskattstjóra
og heimild til þess aö stuöla að
samræmingu i framkvæmd
skattalaga, og jafnvel 45. gr. um
eftirlit fjármálaráðherra. Einnig
taldi hann liklegt, að efla þyrfti
skattstofurnar sjálfar til þess að
þær gætu betur sinnt'þvi hlutverki
sinu að leiðbeina skattgreiðend-
um að vissu marki.
Hann lagði áherzlu á, að skatt-
stjórar og starfsmenn skattstofu
ættu ekki aö vera eins konar toll-
heimtumenn rikisins eingöngu,
heldur jafnframt starfsmenn al-
þjóðar, sem hefðu það hlutskipti
að skipta þeirri byrði, sem allir
landsmenn eiga að bera af rekstri
þjóðarbúsins, sem sanngjarnast.
Hann lagöi áherzlu á, að sann-
gjörn framkvæmd skattalaga
væri viljiallra og kvaöst vona, að
tiilagan fengi skjóta afgreiðslu og
rannsóknin framkvæmd án tafar,
þannig að staöreyndir gætu legið
fyrir fyrir álagningu skatta áriö
1977.
TEKJUSKATTAR
Kærur og breytingar skattaárið 1975
Skattumdæmi
KÆRUR BREYTINGAR A TEKJUSKÖTTUM — Millj. kr.
Fjöldi pr.lOOOfbúa Einstaklingar Félög Samtals pr. lOOOíbúa
Reykjavik 3407 40,3 4- 35,5 4- 15,0 4- 50,5 4- 0,6
Reykjanes 1818 39,9 T 58,3 4- 7,6 4- 65,9 4- 1,5
Vesturland 306 21,9 4- 14,6 T 6,5 4- 21,1 -í- 1,5
Vestfiröir 550 55 4- 13,0 4- 25,1 4- 38,1 4- 3,8
Norðuriand vestra 180 18 4- 5,7 + 0,6 4- 5,1 + 0,5
Norðurland leystra 318 13,3 4- 7,6 + 10,5 + 2,9 + 0,12
Austuriand 4- 17,2 T 1,6 4- 18,8 4- 1,6
Suðurtand + 7,0 4- 7,4 4- 0,4
Vestmannaeyjar -r 19,6 4- 11,2 4- 30,8
Suðurland og Vestm.eyjar 595 31,6 4- 12,6 4- 18,6 4- 31,2 4- 1,7
LANDIÐ ALLT 4- 164,5 + 63,4 4- 227,9 4- 1,0
Sami kjördagur fyrir alþingis-
og sveitarstjórnarkosningar?
Jón Skaftason flytur þingsólyktunartillögu þess efnis
Jón Skaftason hefur lagt fram
þingsályktunartiliögu, sem felur
það i sér, að rikisstjórnin láti at-
huga, hvort ekki sé æskilegt, að
reglulegar kosningar til Alþingis
og sveitarstjórna fari fram sam-
timis. t greinargerð segir flutn-
ingsmaður:
„Kjörtimabil til Alþingis og
sveitarstjórna er venjulegast 4
ár.
Skv. 57. gr. laga nr. 52 frá 14.
ágúst 1959, sbr. lög 22/1971, eiga
almennar, reglulegar alþingis-
kosningar að fara fram siöasta
sunnudag i júnimánuði. Hafi
þingrof átt sér stað getur kjör-
dagur þó verið annar.
Skv. 17. gr. laga nr. 58 frá 29.
marz 1961 eiga almennar sveitar-
stjórnarkosningar i bæjum og
þeim hreppum, þar sem fullir 3/4
hlutar Ibúanna eru búsettir i
kauptúni, að fara fram siðasta
sunnudag i maimánuði, sem ekki
ber upp á hvitasunnudag.
Það er vel þekkt hérlendis að
kosningaundirbúningur fyrir al-
þingis- og sveitarstjórnarkosn-
ingar er kostnaðarsamur og
timafrekur. Siðustu vikurnar
fyrir kosningarnar eru starfs-
menn flokkanna og embættis-
menn, sem sjá eiga um kosn-
ingarnar, algjörlega bundnir
kosningastarfinu. Kosninga-
undirbúningsins gætir og um allt
þjóðfélagið.
Venjulegast er ekki kosið sama
ár til Alþingis og sveitarstjórna.
Rándýr kosningaundirbúningur
fer þvi fram bæði fyrir alþingis-
og sveitarstjórnarkosningar. Frá
þjóöfélagslegu sjónarmiði verður
að telja þetta óheppilegt og að
áliti flm. þessarar tillögu ónauð-
synlegt. Réttur kjósandans til að
neyta atkvæðisréttar sins ætti á
engan hátt að skerðast við þá
breytingu, að kjördagur fyrir
reglulegar alþingiskosningar og
sveitarstjórnarkosningar verði sá
sami og að þær fari fram sam-
timis.
Með tillöguflutningi þessum er
lagt til, að Alþingi feli rikisstjórn-
inni aö athuga breytingu i þessa
áttina.
Flm. er kunnugt um, að árið
1970 var i Sviþjóð tekið í lög þaö
ákvæði að kjósa samtimis til
þjóðþings (riksdagen), lands-
þinga (landsting) og sveitar- og
bæjarstjórna (kommun). Þessi
skipan gekk i gildi um leið og
einnar deildar kerfi var komið á i
þjóöþinginu. Kjördagur þar er
þriðji sunnudagur i september
þriöja hvert ár. Aður höfðu gilt
svipuð ákvæði og hér, þ.e. að
kjörttmabilið var fjögur ár og
kosningar annars vegar til þjóð-
þingsins og hins vegar til lands-
þinga og sveitar- og bæjarstjórna
Skaftason.
alþingi
voru aðskiidar og fóru ekki fram
á sama ári.
Það er fullrar athygli vert fyrir
Islendinga — frá tæknilegu
sjónarmiði séð — að athuga,
hvernig sænskir kjósendur fara
að þvi að kjósa. Ég nefni nokkur
atriði:
1. Þar sem I raun er um þrennar
ólikar kosningar að ræða, eru
kjörseðlarnir i mismunandi
litum Til aðgreiningar. þ.e.
gulir (riksdag), bláir (lands-
ting) og hvitir (kommun).
2. Hér er þvl svo farið, að kjós-
andinn fær við kosningu af-
hentan kjörseðil með nöfnum
frambjóðenda allra flokka, og
honum er siöan ætlað að krossa
við bókstaf þess lista, sem hann
styður. 1 Sviþjóð eru á hinn
bóginn gefnir út sér kjörseðlar
fyrir hvern þeirra flokka, sem i
framboði eru, og sjá flokkarnir
um að senda þá til kjósenda
fyrir kosningar. Hver kjósandi
fær þvi i hendur a.m.k. 15 kjör-
seðla (5 flokkar x 3 kosningar)
og fleiri þar sem fleiri flokkar
en núverandi þingflokkar bjóöa
fram. Auk þess geta þeir kjós-
endur, sem þess óska, fengið
eyðukjörseðla á kjörstað. Hafi
kjósandi — einhverra hluta
vegna — ekki fengið i hendur
kjörseðla þess flokks, sem hann
óskarað kjósa, þá er vaninn sá,
að fulltrúar flokkanna standa
utan við kjörstað allan kosn-
ingadaginn og deila út kjör-
seðlum. Þar að auki liggja
kjörseðlar frammi á kjörstað.
3.1 kjörstað fær kjósandinn bara i
hendur þrjú umslög (eitt fyrir
hvern þeirra kjörseðla, sem
hann tekur með sér i kjörklef-
ann). Siðan fer hann inn i
sjálfan kjörklefann og stingur
niður i umslagið kjörseöli þess
flokks, sem hann óskar að
kjósa. Að siðustu afhendir hann
umslögin þrjú og um leið er
merkt við á kjörskrá að við-
komandi hafi kosið. A um-
slagahornunum eru smágöt,
þannig að hægt er að sjá lit
kjörseðlanna og fylgjast með
þvi, að hver kjósandi hafi að-
eins kosið einu sinni i hverjum
kosningum, svo og að sjá til
þess, að hver kjörseöill lendi i
réttum kjörkassa, þ.e. gulur i
þjóðþingskjörkassanum
o.s.frv. Að sjálfsögöu gerir
þetta kjósandanum kleift að
greiöa mismunandi flokkum
atkvæði i kosningunum
þremur, þannig að hann getur
t.d. kosið miðflokkinn til þings,
jafnaðarmenn til landsþings og
kommúnista til sveitar-
stjórnarstarfa.”