Tíminn - 26.11.1976, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 26. nóvember 1976
Miklar umræður um vega-
mál í sameinuðu þingi
MlKl.AK umræöur uröu i
sameinuöu þingi i gær um þings-
álvktunartillögu Ólafs G. Einars-
sonar (S) og Jóns Helgasonar (F)
um lagningu bundins slitlags á
þjóövegi. Tiliaga þeirra ólafs og
Jóns kom fyrst til umræöu i sam-
einuöu þingi á fimmtudag i siö-
ustu viku. en framhaldsuinræöur
lóru fram i gær og voru
margir á inælendaskrá, þegar
forseti frestaöi uinræöum aftur.
Tillaga ÓlafsG. Einarssonar og
Jóns Helgasonar er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela rikis-
stjórninni að undirbúa tillögur til
vegaáætlana þannig, að lagt verði
bundið slitlag á helztu þjóðvegi
landsins, þ.e. hringveginn og
helztu vegakafla út frá honum, og
stefnt að þvi að ljúka þessu verk-
efni á næstu 10-15 árum. Slitlagiö
verði lagtá vegina eins og þeir nú
eru, eftir þvi sem fært er, þ.e. án
sérstakrar endurbyggingar
þeirra. Þeir kaflar veganna, sem
ekki þykir fært að leggja á slitlag
með þessum hætti, skulu endur-
byggðir fyrir það fjármagn úr
Vegasjóði samkvæmt vegaáætl-
un. Unnið skal að framkvæmdum
þessum i öllum landshlutum
hvert ár eftir þvi sem áætlun seg-
ir. Kostnaður við lagningu slit-
lagsins greiðist úr Vegasjóði
samkvæmt vegáætlun, og með
innlendum eða erlendum lántök-
um, ef þörf krefur, og eftir nánari
ákvörðun Alþingis siðar.”
Ól a f u r G .
Einarsson hóf
umræöurnar i
gær. Varði hann
tima sinum til
að svara fyrri
ræðum um mál-
ið. Taldi þing-
maðurinn m.a.,
a ð I n g i
Tryggvason (F)
hefði misskilið tillöguna með þvi
að halda þvi fram, að þessi tillaga
stangaöist á við tillögu, sem hann
(þ.e. Ingi Tr.) og fleiri hefðu flutt
um uppbyggingu þjóðvega i
snjóahéruðum landsins. Sagðist
Ólafur G. styðja tillögu Inga.
Ilalldór E. Sigurðsson sam-
gönguráöherra
tók næstur til
máls. t upphafi
minnti hann á,
að hann hefði
beðið vega-
málastjóra
haustið 1974 um
skýrslu yfir þá
vegi, sem leggja mætti varanlegt
slitlag á, án þess, að leggja þyrfti
i annan kostnað. Vegamálastjóri
hefði skilað skýrslu, sem ráö-
herra kynnti Alþingi á sinum
tima. Siðan þessi skýrsla var gef-
in, hefur fjölgað vegum, þar sem
aðstaða er til að leggja varanlegt
slitlag.
Ráðherrann sagði, að litill
hagnaður væri af þvi aö fresta
lagningu varanlegs slitlags á
vegi, þar sem hægt væri aö koma
þvi við. Hvort tveggja væri, að
dýrt væri aö halda malarvegum
við, sérstaklega, þar sem mikil
umferð værí, auk þess, sem
undirslitlag þessara vega eyddist
og þyrfti að framkvæma kostnað-
arsamar viðgerðir á þeim, ef
drægist að leggja varan legt slitlag.
t ræöu sinni sagði Halldór E.
Sigurðsson samgönguráðherra,
að töluvert fjármagn vantaði tií
vegagerðar hér á landi. Sagöi
hann, að við værum langt á eftir
nágrannaþjóðum okkar á þessu
sviði. Þó yrði að lita á það i þessu
sambandi, að landið væri strjái-
býlt. Taldi ráðherrann það enga
goðgá, að tslendingar tækju er-
lend lán til vegagerðar. Það væri
gjaldeyrissparandi að byggja
góða vegi. Orðrétt sagði ráðherr-
ann:
„Auðvitað gildir það sama hvar
sem er á landinu, að sparnaður er
fyrir bifreiðaeigendur að aka á
bundnu slitlagi, en eftir þvi sem
umferðin eykst, verður þessi
sparnaður þýðingarmeiri þjóð-
hagslega.
Reynslan hefir sýnt, að sparn-
aöur viö að aka á varanlegu slit-
lagierum 20% miðað við akstur á
malarslitlagi. Samsvarar þá'ð um
6,40 kr. á ekinn km fyrfr venju-
lega fólksbifreið, sé miðað við
kostnað, sem bila- og vélanefnd
reiknar út, og er ekki ofreiknað.
Þetta samsvarar þvi, að á vegi,
enn sem 1000 bilar fara um á dag,
myndi bífreiðaeigendum samtals
sparast yfir 2 millj. kr. á ári á
hverjum km þessa vegar, ef á
hann væri lagt slitiag. Hér er þvi
um svo mikið hagsmunamál að
ræða, að ekki verðurhjá þvi kom-
izt að gefa þvi gaum.” ,
Það kom fram i ræðu sam-
gönguráðherra, að hann væri
einnig mjög hlynntur tillögu
þeirri, sem Ingi Tryggvason og
fleiri flytja um upphækkun yega,
og minnti á þær framkvæmdir,
sem unnar hefðu verið i þvi sam-
bandi á Holtavörðuheiði og viðar.
Jón Helgason i>T~%
tók næstur til
máls. Sagðist
hann vilja leið-
rétta þann mis-
skilning, sem
fram hefði
komið, - þegar
þessi
þingsályktun-
artillaga var
fyrst rædd, að ef hún yrði sam-
þykkt þýddi það, að dregið yrði úr
öörum vegaframkvæmdum.
Sagði Jón, að hann og meðflutn-
ingsmaður hans, hefðu einmitt
lagt áherzlu á hið gagnstæða i
framsöguræðum sinum. Sagði
hann, að andmælendur tillögunn-
ar hefðu sýnilega ekki kynnt sér
hana nægilega vel. í henni væri
gert rað fyrir uppbyggingu meiri:
hluta þeirra vega, sem um væri
talað itillögu Inga Tryggvasonar.
Ingi Tryggvason (F) tók næst-
ur til máls.
Leiðrétti hann
ummæli Ólafs
G. Einarssonar.
Sagðist Ingi
aldrei hafa
sagt, að þessi
tillaga stangað-
ist á við sina til-
lögu. Hins veg-
arhefði hann sagt, að þessar tvær
þingsályktunartillögur um vega-
mál gengju nokkuö sin i hvora
áttina.
Ingi Tryggvason sagði, að skoö-
un sin væri óbreytt á þvi, að með-
an jafnmargir byggju viö jafnlé-
legar aöstæður i vegamálum og
raun bæri vitni, bæri fyrst að
rétta hlut þeirra. Það væri i sjálfu
sér ekki óeðlilegt að láta vega-
framkvæmdir, þar sem mikill
umferðarþungi væri, ganga fyrir,
en þar með væri ekki sagt, að
ganga þyrfti fullkomlega frá slik-
um framkvæmdum meðan aðrir
byggju við mjög ófullkomnar að-
stæður. Sagði þingmaðurinn, að
oft væri talað um aðstöðumun i
þjóðfélaginu. Sá aðstöðumun-
ur kæmi viða fram, m.a. i mis-
munandi aðgangi að þjóðvega-
kerfinu.
Páll Féturs-
son (F) tók
næstur til máls.
Sagði hann, að
þessar umræð-
ur væru að
mörgu leyti
gagnlegar, en
þó væri timan-
um eflaust
betur variö með
þvi að setja ný vegalög og af-
greiða vegaáætlun. Þingmaður-
inn sagði, að sumir virtust álita,
að allur vandi myndi leysast með
lagningu varanlegs slitlags á
vegi.Sfztværi hann á móti þvi, að
varanlegt slitlag væri lagt, en
sagöist vilja benda á, að snjó-
mokstur á Hellisheiði (þar sem
vara nlegt slitlag hefur verið lagt)
iiefði kostað 12 milljónir kr. á sið-
asta ári, en það væri sama upp-
hæð og kostað hefði að möka
Holtavörðuheiði og Oxnadalsheiöi
til samans.
Páll Pétursson sagðist hafa
orðið fyrir vonbrigðum með af-
stöðu samgönguráðherra, sem
sýnilega legði meiri áherzlu á
lagningu slitlags en uppbyggingu
vega. Sagöist þingmaðurinn held-
ur vilja fá færa vegi yfir Holta-
vörðuheiði og fyrir Hrútafjörð en
slitlag á nokkra vegaspotta.
Karvel
Pálmason
(SFV ) tók sið-
astur til máls.
Sagðist hann
heldur kjósa, ef
ekki væri hægt
að vinna að
báðum málun-
um samtimis,
uppbyggingu og
hækkun vega.
Þegar hér var komið, frestaði
forseti umræðum. Voru þá nokkr-
ir á mælendaskrá.
alþingi
Kosninga-
aldur
lækkaður
niður í
18 ár?
I gær mælti
Eyjólfur Sig-
urðsson,
varaþingm.,
fyrir þingsá-
lyktunartillögu,
sem hann og
fleiri Alþýðu-
flokksþingmenn flytja, um 18 ára
kosningaaldur. Er tillagan svo
hljóðandi:
Alþingi ályktar, að gerð sé at-
hugun á þvi, hvort ekki sé tima-
bært og æskilegt að taka upp 18
ára kosningaaldur á Islandi, og
að jafnframt verði endurskoðað-
ar til samræmis við það aðrar
aldurstakmarkanir laga á rétt-
indum ungs fólks.
Athuganir þessar skal gera 9
manna nefnd, kosin af Alþingi.
Nefndin kýs sér sjálf formann.
1 greinargerð með tillögunni
kemur m.a. fram, að þingmenn
Alþýðuflokksins hafa tvivegis áð-
ur ílutt tillögu um sama efni, 1965
og 1974. Kemur fram, að 1965 var
leitað umsagnar ýmissa aðila um
þetta mál. t greinargeröinni segir
m.a.:
Framangreind þingsályktunar-
tillaga þingmanna Alþýðuflokks-
ins frá 1965 var tekin til umræðu
og afgreiðslu á þvi þingi. Var
henni visað til athugunar hjá alls-
herjarneínd sameinaðs Alþingis
og leitaði nefndin m.a. álits eftir-
talinna aðila: Sambands ungra
sjálfstæðismanna. Sambands
ungra framsóknarmanna, Sam-
bands ungra jafnaðarmanna,
Æskulýðsfylkingarinnar, ts-
lenzkra ungtemplara og Sam-
bands bindindisfélaga i skólum.
Tveir þeirra siðasttöldu voru til-
lögunni andvigir, en hinir um-
sagnaraðilarnir — öll stjórnmála-
samtök ungs fólks i landinu —
lýstu sig fylgjandi henni.
ALÞÝÐUBANDALAGSMENN VILJA
TAKMARKA EIGNARRÉTT BÆNDA
Þinginenn Alþýðubandalags-
ins, undir forystu Ragnars Arn-
alds. Iiafa lagt fram á Alþingi
frumvarp uin breytingu á stjórn-
arskrá lýðveldisins tslands 1944,
sein kveður á um eignaskerðingu
bænda. Er hcr um aö ræöa frum-
varp, sem gengur m jög i sömu átt
og tillögur Alþýðuflokksmanna
um sama mál.
Frumvarp Alþýðubandalags-
manna er svohljóðandi:
„Viö 67. gr. bætast þrjár nýjar
málsgreinar, svo hljóðandi:
öll verðmæti i sjó og á sjávar-
botni innan efnahagslögsögu, svo
ogalmenningar, afréttir ogönnur
óbyggð lönd utan heimalanda,
teljast sameign þjóöarinnar allr-
ar, einnig námur i jörðu, orka i
rennandi vatni og jarðhiti neðan
við 100 m dýpi.
Eignarrétti á Islenskum
náttúruauðæfum, landi og land-
grunni skal að öðru leyti skipaö
meö lögum. Tryggja ber lands-
mönnum öllum rétt til eðlilegrar
umgengni og útivistar i landinu.
Við eignarnám á landi, i þéttbýli
sem dreifbýli, skal almennt ekki
taka tillit til veröhækkunar, sem
stafar af uppbyggingu þéttbýlis-
svæða i næsta nágrenni, opinber-
um framkvæmdum eða öðrum
ytri aðstæðum heldur ber að miða
mat við verðmæti hliðstæðra
eigna, þar sem þess háttar ástaA-
ur hafa óveruleg áhrif til verð-
hækkunar.
Með þeim takmörkunum, sem
hér greinir skal við það miða, að
bændur haldi eignarrétti á jörð-
um sinum, beitirétti i óbyggðum
og öðrum þeim hlunnindum I
heimalöndum og utan þeirra sem
fylgt hafa islenzkum búskapar-
háttum á liðnum öldum.”
1 greinargerð með frumvarpinu
segir m.a.:
„Brýnt er orðið að taka af öll
tvimæli um eignarrétt á náttúru
auðæfum og landi og marka
skýra stefnu i þvi máli. Hér er
miðað við þá grundvallarreglu:
að eignir sem enginn hefur sann-
anlega átt fram að þessu og eru
þess eðlis að þær þurfa að nýtast
af þjóðarheildinni, verði i
stjórnarskrá lýðveldisins lýst
sameign þjóðarinnar allrar:
að mörkin milli einkaeignar og
sameignar þjóðarinnar verði á-
kveðin með löggjöf, þar sem
hagsmuna þéttbýlisbúa sé fylli-
lega gætt, og þeim sé tryggður
réttur til eðlilegrar umgengni og
útivistar i landinu og til lands
undir húsbyggingar á sanngjörnu
verði:
að staða bænda sé ekki skert og
þeir haldi þeim hlunnindum, sem
fylgt hafa Islenzkum búskapar-
háttum á liðnum öldum.”
Ráðherrar höfðu
fjarvistarleyfi
I upphafi fundar i sameinuðu
þingi i gær kvaðst Asgeir Bjarna-
son, forseti sameinaðs þings,
vilja leiðrétta þann misskilning,
að ekki hefðu fleiri ráðherrar en
Ólafur Jóhannesson tilkynnt um
íjarvistir á fundi s.l. þriðjudag.
Hiö rétta væri, aö Halláór É. Sig-
urðsson hefði tilkynnt fjarvistir
vegna erindagjörða erlendis.
Sömuleiðis hefði Gunnar Thor-
oddsen iðnaðarráðherra verið á
fundi erlendis, en ráðuneytinu
láðst að tilkynna sér um það.
íslensku námsmennirnir í Danmörku:
Ætluðu sér aldrei að fara
heim með Tý
Gsal-Reykjavik. — Námsmenn
í Arósum hafa sent Timanum
afrit af bréfi, sem stllaö er til
dómsmálaráðherra og ríkis-
stjórnar fslands, þar sem þeir
gera grein fyrir því, hvers
vegna þeir þáöu ekki boð
dómsmálaráðherra aö koma
heim meö varðskipinu Tý —
en um slíkt höfðu námsmenn-
irnir beðið. Segja námsmenn-
irnir f bréfinu, aö þetta boð sé
„fyrst og fremst ögrun I garö
námsmanna, sein staöfestir
enn fjandskap rikisvaldsins
gagnvart þeim”.
Segjast námsmennirnir
hafna þessu „uppgjafartilboði
ríkisstjórnarinnar” eins og
það er orðað.
1 þessu bréfi kemur m.a.
.fram, að hin eindregna ósk
þeirra um það, að fá leyfi til
þess að flytjast heim til ts-
lands með varðskipinu, hafi
aðeins verið oröin tóm — þeir
hafi aldrei ætlað að þiggja
boðið. I bréfinu segir orörétt:
„Jákvætt svar yrði hins vegar
skoðað sem yfirlýsing um al-
gert viljaleysi rikisstjórnar-
innar til að gera námsmönn-
um fjárhagslega kleift að
stunda nám”.