Tíminn - 09.03.1977, Blaðsíða 11

jg-a'liiÍliMíl1
Miðvikudagur 9. marz 1977
n
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
r ramkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
viö Lindargötu, simar 18300 — 18306: Skrifstofur i Abai-
stræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — auglýsingá-
' simi 19523.. Verö i lausasölu kr. 60.00. Askriftargjaid kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f..
Heimili og skattar
Eitt umdeildasta atriðið i sambandi við endur-
skoðun tekjuskattslaganna er skattlagning hjóna.
Það er deilt um, hvernig hagaskuli skattlagningu
á tekjum konu, sem vinnur utan heimilisins, og
hvort konu, sem er eingöngu heimavinnandi, skuli
ætlaðar tekjur og skattar hjónanna reiknaðir
samkvæmt þvi. Það er deilt um hvort hjón skuli
samsköttuð eða sérsköttuð. Af öllu þvi, sem að
undanförnu hefur verið ritað og rætt um þessi mál,
má telja það einna athyglisverðast sem kom fram
i grein eftir Árna Benediktsson i Timanum 3. þ.m.
Þar sagði m.a. á þessa leið:
„Hjónaband er félag, sem tveir jafnréttháir ein-
staklingar ganga til, með sameiginlegum réttind-
um og skyldum, þar með sameiginlegum fjárhag,
sem i fæstum tilfellum verður sundurslitinn. Þetta
er mikilvægasti hornsteinn þjóðfélagsins og lög-
gjafarvaldinu ber að hlúa að þvi, en ekki brjóta
það niður.”
Hér er vissulega komið að kjarna málsins.
Heimilið er mikilvægasti homsteinn þjóðfélagsins.
Bregðist heimilin þeim skyldum, sem á þeim
hvila, stenzt þjóðfélagið ekki lengi. öll löggjöf
hvortheldur hún snertir skattamál eða önnur mál,
verður að taka mið af hinu mikilvæga hlutverki
heimilanna. í skattamálum skiptir ekki aðalmáli,
hvort hjón telja fram sameiginlega eða sérstak-
lega, þótt æskilegast sé öllum aðilum að þetta ger-
ist á sem einfaldastan og óbrotnastan hátt. Aðal-
atriðið er, að kostir heimilisins séu ekki þrengdir
óeðlilega með háum sköttum, og þvi sé þannig gert
unnt að fullnægja hlutverki sinu. Þetta verður bezt
gert i sambandi við tekjuskattslögin með þvi að
hafa persónufrádrátt nægilega mikinn. Það á ekki
að skattleggja þær tekjur, sem þykja nauðsynleg-
ar til eðlilegs heimilishalds, til viðbótar þvi, sem
fer i söluskatt og aðra óbeina skatta. Þess vegna
verður frádráttarliðurinn að vera nægilega rúm-
ur. í stjórnartið viðreisnarstjórnarinnar lögðu
Framsóknarflokkurinn og Alþýðubandalagið
mikla áherzlu á þetta með tillöguflutningi um
hækkun persónufrádráttar.
Ef fallizt er á það sjónarmið, að heimilinu skuli
ætlaðar hæfilegar ráðstöfunartekjur veða önnur
atriði skattalaganna mun viðráðanlegri og ein-
faldari i meðferð á eftir. En miklu skiptir, að
skattalög séu sem einföldust og reynt sé að minnka
þá flækju, sem þau eru nú i, en ekki að auka hana.
Og skattalög á að byggja á þeim grundvelli, eins
og öll önnur lög, að heimilið sé mikilvægasti horn-
steinn þjóðfélagsins og búa eigi að þvi i samræmi
við það
Hvalnesskriður
Allir fögnuðu hringveginum á sinum tima en
Austfirðingar þó mest. í siðasta blaði Austra, vek-
ur Jón Kristjánsson athygli á þvi, að enn er slæm-
ur farartálmi áþeirri leið að vetrarlagi, en það er
Lónsheiðin. Kunnugir telja, að leggja megi veg yf-
ir Hvalnesskriður fyrir 50 milljónir króna, veg,
sem aldrei yrði ófær vegna snjóa i venjulegu ár-
ferði. Vegarlagning um Hvalnesskriður myndi
verða mikill ávinningur fyrir Austfirðinga og
raunar landsfólkið allt.
Charles W. Yost:
Skömm er
óhófs ævi
Bandaríkin verða að spara orkuna
BANDARIKJAMENN hafa
rekiö sig illilega á þaö undan-
farin 60 ár hve auövelt er aö
flækjast vlt I styrjaldir á er-
lendri grund, þótt þeir hafi
engu valdiö um upphafiö. Þvi
hefur sú gamla hugmynd um
einangrunarstefnu án ábyrgö-
ar, sem einkenndi afstööu
Bandarikjanna i utanrikis-
málum allt fram aö árásinni á
Pearl Harbour, veriö á undan-
haldi.
A hinn bóginn eru Banda-
rikjamenn fyrst núna aö átta
sig á þvi, aö sú stefna, sem
þeir hafa fylgt allar götur siö-
an 1920 varöandi afskipti af
efnahagsmálum annarra
þjóöa, er aö ganga sér til húö-
ar. Fram til þess hefur stefna
þeirra litazt af þeim tima, er
þeir gátu ævinlega hagrætt
fjármálaviöskiptum sinum viö
aörar þjóöir sjálfum sér skil-
yröislaust i hag. Þessi afstaöa
er nú oröin hættuleg bæöi vel-
ferö og öryggi Bandarikjanna.
Nærtækasta dæmiö er auö-
vitaö orkumálin. Þrátt fyrir
margitrekaöar aövaranir og
sífellt versnandi ástand uröu
Bandarikjamenn þrumu
lostnir þegar oliukreppan
skall á áriö 1973. Þrátt fyrir
þessa ógnvekjandi aövörun
var brugöizt slælega viö og
þjóöin tók von bráöar upp
forna siöi og ástundaöi sitt
ljúfa sóunarlif.
ENN HAFA Bandarikjamenn
veriö varaöir harkalega viö,
ekki af erlendum aöilum i
þetta sinn, heldur af náttúru-
öflunum: Vegna kulda I
austurríkjunum og þurrka i
vesturrikjunum gengur nu
mjög á dýrmætar orkubirgöir.
Sjálfsagt komast Bandarikja-
menn yfir þessi vandræöi rétt
eins og oliukreppuna áöur, án
teljandi skaöa. Þó er þaö svo,
aö þeir orkugjafar, sem mest
eru nýttir i landinu, nefnilega
olia og gas, þverra óöfluga
innanlands, og veröa æ dýr-
mætari erlendis. Þaö veröur
enginn varanlegur afturbati
aö þessu sinni, ef Bandarikin
halda áfram skefjalausri mis-
notkun þessara þverrandi
orkulinda, og skeyta þvi
hvergi aö þróa hættulausa og
nýtanlega orkugjafa i þeirra
staö.
Schlesinger, fyrrv. varnarmálaráöherra, sem Carter hefur
skipaö sem yfirmann orkumála i Bandarikjunum. Schlesinger
veröur fyrsti maöurinn, sem gegnir sliku starfi
Auöveldast er aö ásaka
OPEC-löndin og stóöu oliufé-
lögin um aö fjórfalda oliu-
veröið, hagræða mörkuöum og
safna til sin gifurlegum gróöa.
Vafalaust má setja út á fram-
feröi þeirra, en þaö er ekki
kjarni málsins. Flestir sér-
fræöingar eru sammála um
þaö aö oliu- og gasverð hafi
verið langt undir lágmarki
undanfarin 30 ár, þ.e. fram til
1974, og aö þetta óraunhæfa
verðlag sé aðalorsökin fyrir
óhófsvenjum Bandarikja-
manna.
Vestur-Þjóöverjar og Sviar,
sem búa viö mjög áþekk lifs-
kjör og Bandarikjamenn, nota
40-50 af hundraði minni orku á
mann en Bandarikjamenn.
Þeir nýta betur almennings-
farartæki, aka minni biium og
færa sér I nyt i mun rikari
mæli gufu og rafmagn bæöi til
iönaðar og heimilisnota.
Bandarikjamenn ættu aö
vera færir um aö haga sér á
svipaðan hátt. A tiltölulega
skömmum tima (3-4 árum)
gætu þeir dregiö til muna úr
þeirri hættu, sem er þvi sam-
fara aö reiöa sig á innflutta
orkugjafa og hagstætt veður-
Eitt fyrsta embættisverk Carters sem forseta var aó
hvetja þjóöina til orkusparnaöar vegna kuldanna I vetur.
far,eins og rikt hefur um ára-
tugi fram til þessa. En sllkt er
einungis mögulegt ef almenn-
ingur getur breytt þeim
neyzluvenjum sinum, sem eru
undirrót vandans. Má þar
fyrst nefna til benzinsveigina
tröllauknu, sem illu heilli
komust aftur i tizku á siöasta
ári. Þá er þaö ekki siöur
alvarlegt hversu iönaöarfyrir-
tækin sóa gufu, rafmagni og
varmaorku, en heitt vatn og
loftkæling er misnotuö á
heimilum og vinnustöðum.
ÞESSU er hægt að breyta án
þess aö verulega séu skert
raunveruleg lifskjör þjóöar-
innar. Sviar og Vestur-Þjóö-
verjar njóta alveg sambæri-
legra þæginda og Bandarlkja-
menn. Engu aö siöur veröa
hinir siöastnefndu aö breyta i
stórum dráttum gildismati
sinu og lifsvenjum.
Engu er erfiöara aö breyta
en mannlegu eöli, þvi miöur.
Bandarikjamenn eyöa gifur-
legu og vaxandi fjármagni i
heilsugæzlu. Aöalorsakir
sjúkrahúsvistar og dauösfalla
eru krabbi, hjartasjúkdómar
og slys. Miklar auglýsinga-
herferöir eru farnar gegn
meginorsökum þessara mein-
semda, en þær teljast reyking-
ar.mengunafiönaöi og bllum,
ofát og kolvetnarik fæöa,
hreyfingarleysi, of hraöur
akstur, oftast undir áhrifum
áfengis. Engu aö siöur vilja
Bandarikjamenn fremur þola
þessa meinvætti, og borga gif-
urlegar upphæðir vegna þess
tjóns sem þeir valda, en aö
láta af ósiöum sinum.
En hvernig snúast menn nú
viö i vor, þegar þessi kaldi
vetur veröur um garö geng-
inn, og landið vefst blóm-
skrúöi? Skyldu þeir gleyma
oliukreppunni enn á ný, og
taka upp sinar fyrri venjur?
Halda þeir áfram aö flyt ja inn
rúman helming þeirrar ollu
sem notuö er? Þvi miöur er
allt þetta liklegt.
En fyrr eöa siöar mun al-
vara lifsins mæta þjóöinni.
Bandarikjamenn munu neyð-
ast til aö klóra i bakkann meö
þvi að beita alls konar neyöar-
ráðstöfunum, sem vafalaust
draga úr lifsþægindunum, til
þess aö bæta fyrir þá gffurlegu
sóun sem þjóðin hefur ástund-
að.
(H.Þ.þýddi)
Þ.Þ.