Tíminn - 29.03.1977, Page 3

Tíminn - 29.03.1977, Page 3
 Þriöjudagur 29. marz 1977. Þessi mynd var tekin af bakhúsunum i Skóiastræti á&ur en slökkvistarf hófst viö Bernhöftstorfu á laugardaginn. tanda að rlögum eldsins ___________________________3 Virðist vera íkveikja segir þjóðminjavörður SJ-Reykjavik. — Þa& viröist mjög liklegt aö um ikveikju hafi veriö að ræöa, sagði Þór Magnússon, þjóöminjavöröur og formaöur húsafriöunar- nefndar, Timanum i gær, um eldsvoðann i Bernhöftstorfu. — Ég veit ekki hvers konar hugarfar sá hefur haft, sem þar hefur verið aö verki. Fundur var haldinn i húsa- friðunarnefnd, sem raunar haföi veriö ákveðinn fyrir brunann.ÞórMagnússon kvaö hafa haft samband viö rann- sóknarlögregluna og áherzla yröi lögö á aö itarleg rannsókn færiframá brunarústunum og reynt yröi að komast fyrir um upptök eldsins. Þdr sagöi brunarústirnar lita óhrjálega út, enda heföi veriö rótað i þeim eftir brun- ann af öryggisástæðum svo ekki væri hætta á aö brak félli ofan á menn. Þór sagði, að sér virtist hægöarleikur að byggja gamla bakariiö upp, enda væri þaö merkilegt hús.Norö urhlið þess stæöi aö mestu uppi. Bakhúsin væru ónýt og heföi þaö engin úrslitaáhrif á á- kvarðanir um endurreisn Bernhöftstorfu, þvi þau heföu hvort eö er þurft að endurnýja aö mestu leyti vegna þess hve illaþau voru farin. Teikningar eru til af húsunum og væri hægt aö endurbyggja þau ann- aö hvort i upphaflegri mynd eöa meö tilliti til framtiðar- notkunar. Stefán örn Stefánsson arki- tekt mun fylgjast meö hreins- un brunarústanna fyrir hönd Þjóðminjasafnsins og veröur nýtilegt timbur hirt, sem gefiö gæti visbendingu um hvernig húsin voru byggö. — Þaövoruuppi hugmyndir meðalstjórnvalda aö reyna aö endurbyggja þessi gömlu hús, sagöi Þór Magnússon þjóö- minjavöröur. — Ég hef rætt við áhrifamenn eftir brunann, en þeir vilja litiö segja og eng- ar ákvarðanir taka aö svo komnu máli, enda eru sumir ráöherranna fjarverandi. var megináherzla lögð á aö reyna aö hefta útbreiðslu elds- ins og þá einkum að verja Gimli, en vindur stóö einmitt I átt aö þvi húsi. Fram undir kl. 2 var tvisýnt hvort tækist að ráöa niöurlögum eldsins, en það tókst aö tokum og var vöröur viö rúst- irnar um kvöldiö og nóttina. Eldur komst 1 þak og kvist á Gimli, en þaö tókst aö vinna bug á honum. Verzlunin og Ibúöar-. húsiö á horni Bankastrætis og Lækjargötu eru nær óskemmd svo og sýningargluggi i húsi Dómus viö Bankastræti. Mikill mannfjöldi streymdi niöur i Lækjargötu og Banka- stræti þegar spuröist um eldinn. gamlar haföi veriö. Eg get vel skiliö þetta, slikt verður ekki metið til fjár. Mér finnst eigi aö byggja upp Bernhöftstorfuna eins og hún varog vinda bráöan bug aö þvi. Viö eigum ekki svo mikiö af gömlum húsum, og við höfum nóg landrými til a& byggja á stórhýsi. — Þaö er gaman aö búa I hús- um sem eiga sér sögu, sagöi Vil- borg ennfremur, —Sagan fær lif ef viö höfum minjar i kringum okkur. — Húsinbrunnu vel. Þetta var þurrt og gamalt timbur og lag- inn maöur hefur kveikt f þeim á snyrtilegan hátt. Þaö var gott veöur og þægileg aðsta&a, ekki of margir á vakt hjá slökkviliö- inu og fáir á ferli I miðbænum, sagöi Erlingur Gislason leikari, sem einnig átti leiö um Banka- strætiö meðan eldur var uppi i gömlu húsunum við Skólastræti og Lækjargötu. — Mér finnst það eigi að endurreisa húsin, sagöi Erling- ur — hins vegar var til skamm- ar aö sjá þau svona niðurnidd eins og þau hafa veriö um langt skeiö. Við ættum aö fara til- Færeyja og sjá hvernig þeir halda viö gömlum húsum. Þeir kunna þaö. Bernhöf ts torf an Verður henni bjargað? stutt hugleiðing um sögu og framtíð Torfunnar Bernhöftstorfan er að brenna tilkynnti útvarpið, og fólkið dreif að og horfði á reykinn, sem teygði sig til himins og logana, sem léku um stafna og þil. Minnstu munaði að þrætubókin brynni spjaldanna á milli Slökkviliöinu tókst vel aö hemja eldinn i logninu, aöeins brann móhúsið, sem hvort eö er var komið að falli, og gamla bakariiö, e&a bökunarhúsið, en þaö er þó minnst skemmt Lækjargötumegin — gæti þess vegna enn verið heilt. Ahorfendur að bálinu skiptust I tvær fylkingar. Sumir voru sorgmæddir yfir þvi aö missa yndi sitt, Torfuna, aðrir sög&u, aö nær heföi verið aö læsa slökkviliöiö inni. Bernhöftstorfan Bernhöftstorfan er oft skil- greind sem húsaröðin frá Bankastræti aö Amtmannsstig. Sumir telja þó gamla bakariiö hina einu sönnu Torfu, þótt önn- ur hús séu lfka merkileg og gömul, t.d. Amtmannsstigur 1, sem er frá 1828 — nema turninn, sem er frá 1905. Gimli er lika frá byggingafræðilegu sjónarmiði merkilegt hús, en þaö var reist áriö 1904 (1905?). Knud Zimsen geröi járnbent loft yfir eitt herbergi I Gimli, en þaö var yfir miöstöövarklefa og. er liklega eitt fyrsta járnbenta, steypta loftiö, sem hér á landi var gert. Þá var þakplatan á Gimli lika steypt, síðan malbik- uö og stráö steinsalla yfir. Er það fyrsta þakiö, sem gert er úr steinsteypu hér á landi. Gimli er hlaöiö úr steypusteinum frá verksmiðjunni „Mjölni” og fleiri nýjungar voru i smiöi þess. Bankastræti 2 var fyrrum Ibúöarhús, brauðgerðarhús og geymsluhús, þar á meöal var mógeymslan, stóð viö Skóla- stræti, en þar var lengi reið- hjólaverkstæðiö óöinn. Þessi hluti torfunnar var frá upphafi byggingasamstæ&a um lokaöan húsagarö, sem mun hafa verið litiö breytt frá upp- haflegri gerð. Ibúöarhúsiö aö Bankastræti 2 var reist áriö 1834. Ariö 1861 var byggt stórt geymsluhús viö suöurenda húsagarösins og áriö 1885 var reist sölubúð viö noröurenda hússins og er þar enn verzlað. Húsin munu öll hafa verið klædd bikaöri reisifjöl og eru talin heilleg dæmi um dönsku húsin I Reykjavik, sem ein- kenndu bæinn fram á miöja seinustu öld, og skáru sig svo mjög úr torfbæjum innlendra manna. Það var hinn kunni danski kaupmaður, Knudtzson, sem reisti þennan hluta torfunnar, en hann seldi siðan Bernhöft, bakara. Knudtzson byggöi fleiri hús á Islandi. Hver er framtíð Torf unn- ar? Ltklega er of snemmt aö segja fyrir um framtiö Bernhöftstorf- unnar. Torfusamtökin hafa ekki sagt sitt siöasta orö i málinu. í stuttu viötali viö útvarpiö sagöi Guörún Jónsdóttir arkitekt aö hún teldi að þaö ætti aö byggja húsin upp. Til eru uppdrættir af þessum húsum, unnir af arki- tektum og nemum I húsageröar- list, upplýsti þjóöminjavöröur, og er spurningin þá væntanlega sú, hvort þaö sé ekki hrein föls- un — eöa hvort viö getum þaö ekki. Viö varöveitum merkilegar bækur á mikrófilmum. Þannig er lika hægt að varöveita hús geyma þau i skjalaskápum, eöa teikningar þeirra og lýsingar. Þaö er lika varðveizla. Ýmsar þjóöir, t.d. Pólverjar, undir forystu Kadlubowskys húsameistara, hafa endurreist gamla borgarhluta, og var farið eftir uppdráttum, ljósmyndum og samtölum við sjónarvotta og gamla ibúa húsanna. Þetta hef- ur þótt takast vel hjá Pólverj- um. Islendingum hefur ekki farn- azt eins vel, og er hinn mislukk- aöi „sögualdarbær” bezt til vitnis um þaö. Þessi Bonanza sveitabær er gott dæmi um þaö, hvaö viö ekki eigum aö gera, þvi hugmynda- flug ófaglæröra i húsagerö hefur ekkert meö sagnfræöilega upprifjun aö gera, og er aöeins fjáraustur. Þaö er öröugt aö sjá nú, hver framtiö Bernhöftstorfunnar verður. Um fjóra möguleika viröistað ræöa, aö hún veröi rif- in, veröi kúlunni að bráö, aö hún veröi endurbyggð, aö hún veröi geymd i teikningum — e&a aö reynt veröi aö kveikja I henni aftur. Jónas Gu&mundsson

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.