Tíminn - 24.04.1977, Side 8

8
Sunnudagur 24. apríl 1977
hólfaö í tvennt, geymsla og
svefnloft. Biliö var á kvisti lang-
hilssins á sumrin, en of kalt var
þar á vetrum, enda upphitun
engin.
Inn Ur langhUsinu lágu göng
til baöstofu, framhjá bUr- og
eldhUsdyrum. Var fyrst komiö á
„fjalirnar” er langhUsinu
sleppti og létu þær undan fæti.
Þar var afkimi í þykkan torf-
vegginn, góö geymsla fyrir
kartöflur. BUrin voru tvö —
fremra — og innrabUr — og eld-
hUs einnig tvö herbergi — hiö
gamla og nýrra. Voru bUr og
eldhUs mikil torfhUsalengja.
BUr var þiljaö, eldhUs meö
moldargólfi, en veggir þiljaöir.
Moldargólfiö hart og gljáandi.
Stór gömul eldavél. Hangikjöt
hékk jafnan I rjáfri. Seinni árin
var blómagaröur Uti fyrir, sjá
mynd. Innst Ur göngunum lágu
þrjár tröppur upp til boröstofu.
HUn var stór, 24 álnir á lengd, 6
eða 6 1/2 alin á breidd, þiljuö I
hólf og gólf. 1 baöstofunni voru
þrjú herbergi — miöbaöstofa,
suöur- og noröurhús. Voru ofnar
I suöur- og noröurhúsi og mann-
gengt loft yfir. Sofiö var á baö-
stofuloftinu. Allt var málaö
niðri og i svefnherberginu þar
læstir skápar á veggjum.
Gluggar bæöi á neöri og efri hæö
og einnig á þaki, svo birta var
góö. Stórir gluggaskápar aö ut-
an I þykka torfveggina. Var
þetta stór og reisulegur bær á
sinum tima. Til upphitunar var
svöröur (mór) og rekaviöar-
sprek. Til hlunninda er talinn
silungur I Arnarnestjörn, en
mjótt eyði skilur hana frá sjó. I
tjörninni og f sjó á Arskógssandi
og Hrísey hefur fundizt fjöru-
mór. Ber þaö vott um fornt
landsig. Norðan viö bæinn stóö
hjallur, en á þeim slóöum var
bænahús og grafreitur i
kaþólskum siö. Hafa fundizt
beinaleifar, en fúnar mjög.
Oft hefur veriö búiö vel i
Arnarnesi og sóttur þaöan sjór.
Jón Antonsson og Anton sonur
hans smiöuöu marga báta og
jafnvel skip. Höföu báöir lært
skipasmiöi erlendis. Þarna á
Arnarnesnaustum smlöuöu þeir
Arnarnes-Gest hinn nýja.
NU er eingöngu landbúskapur
I Anrarnesi, túnastærö rúmir 30
ha. 011 landareignin ræktanlegt
land, og mýrarnar aö nokkru
framræstar. Hafgolan er oft
hvöss þarna, en fremur snjólétt.
„Þiö þurfiö ekki aö kvarta I
Arnarnesi, þiö hafiö alltaf hey-
þurrk”, sögöu bændur innar I
sókninni, þar sem kyrrara var
og skúrasælla!
námsbærinn” Arnarnes. Beintá
móti t.v. blasir viö Fagriskógur
undir Kötlufjalli (handan víkur-
innar), en niður viö sjóinn til
hægri sér I Rauöuvlk og Hauga-
nes, og lengra burt í Hrlsey Uti á
, firði. Er Utsýn hin fegursta til
byggðar, fjarðar og fjalla. I
Landnámu stendur: „Hámund-
ur heljarskinn miölaöi lönd viö
Orn frænda sinn og bjó hann
í Arnarnesi. I Sturlungu seg-
ir frá GuörUnu Þóröardóttur
I Arnarnesi. HUn var kvenna
vænst og kurteisust og átti þar
bæöi land og bú eftir fööur sinn.
En á ýmsu valt I ástamálum
hennar — og geröist af saga.
A árunum 1892-1903 bjuggu I
Arnarnesi Jón Antonsson og
Guölaug Helga Sveinsdóttir, en
fluttu svo til Hjalteyrar,handan
Assins Jón var dugnaðarmaöur
mikill, útvegsbóndi, sjómaöur
góöur, kunnur báta- og skipa-
smiöur, selaskytta orölögö.
Haföi lært skipasmiöi I Noregi.
Jón mun hafa byggt langhúsiö I
Arnarnesi, en önnur bæjarhus
talin eldri. — Myndina af bæn-
um gerði norskur málari, Thor-
vald Molander aö nafni, aö til-
mælum Unnar Guömundsdóttur
hjúkrunarkonu frá Arnarnesi
sumarið 1931. 1 þessum bæ
bjuggu Guðmundur MagnUsson
og Sesselja Jónsdóttir meö 9
börnum sinum, 1912-1937. Hefur
Svava dóttir þeirra léö myndina
og gefiö upplýsingar um bæinn.
Guömundur haföi gengiö I
Mööruvallaskóla. Var lengi
oddviti, sóknar- og sýslu-
nefndarmaöur o.fl. Stundaöi
bæöi sjó og land. Oft voru 15-20
manns í heimili. Má nefna þar
til Pál, bróöur Sesselju og fjöl-
skyldu hans. Aöalheiöur, dóttir
Sesselju og Guömundar og maö-
ur hennar Guðmundur Arnason
smiöur, bjuggu í Arnarnesi
1937-1968, og byggðu steinhús
(eöa mUrhúðaö hús) einlyft, I
staö gamla bæjarins. A
myndinniséraöeins Ifjós lengst
t.v. og þar næst litla skemmu.
Um breiöu vængjahuröadyrnar
á gafli langhússins, var gengiö I
stórt smlöahús og geymslu.
Þarna smíðaöi Jón Antonsson
marga báta, og dró siöan út i
hestarétt fyrir utan. Bæjar-
dyrnar horföu mót vestri og var
þrjár tröppur upp aö ganga i
langhúsið, er var úr höggnu
timbri, en viðir og þiljur I öörum
hlutum bæjarins aöallega úr
rekaviöi. Út frá breiöum bæjar-
dyrum lágu 5 dyr, 2 t.v. og 3 t.h.
Voru stofa og gestaherbergi á
vinstri hönd, en til hægri verk-
stæöi og stigahús meö dyrum til
lofts og kjallara. Uppi á lofti var
Hlaöir I Hörgárdal (1913)
Ingólfur Davíðsson: 171
Byggtogb í gamla da^ Ulð 3^
Skammt vestan viö þjóðveg-
inn frá Hörgárbrú, gegnt
Mööruvöllum I Hörgárdal um 4
km frá Akureyri, stendur bær-
inn Hlaöir.Nafniö lætur kunnug-
lega 1 eyrum. Hlaðir voru jarls-
setur í Noregi á söguöld, og
gengu miklar sögur af Hákoni
Hlaöajarli. En ólöf á Hlööum,
Steindór Steindórsson frá Hlöö-
um, o. fl. hafa gert Islenzka
garöinn frægan. Málverkiö af
bænum geröi Kristln Jónsdóttir
listmálari frá Arnarnesi I júnl
1913. Er myndin I eigu Stefáns
Halldórssonar búfræöikandi-
dats, bónda og hreppstjóra á
Hlöðum. Bærinn gamli var
þrjár lengjur. Framhúsiö, timb-
urhús meö torfþaki, sést I for-
grunni. Til vinstri sér I torf-
byggingu meö strompum, þaö
er reykeldhúsiö — og var búr 1
framhaldi af þvi. Viö hliöina á
eldhúsinu sér I stafn f jóssins, en
I hinum enda þeirrar lengju var
baðstofan. Lengst til vinstri er
fjárhús og hlaöa. í litla húsinu
meö svarta þakinu og þremur
gluggum á stafni, lengst til
hægri, bjuggu lengi Ólöf Sigurð-
ardóttir skáldkona og maöur
hennar Halldór Guömundsson,
smiöur sveitarinnar. Alkunn er
ýmis kvæöi og ferskeytlur ólaf-
ar frá Hlööum, einnig ritgeröin
„Minningar frá bernskuheimili
mlnu”, er birtist I Eimreiöinni
1906. Halldór bóndi hennar, rit-
aöi tvær sögur I Eimreiöina áriö
1901.
Þegar Kristln málaöi mynd-
ina af Hlööum, bjuggu þar
Stefán Stefánsson og Margrét
Þórðardóttir (1885-1924). A
heimili þeirra ólst upp Steindór
Steindórsson grasafræöingur og
kennir sig jafnan viö þann bæ.
Segir ólöfu hafa vakiö áhuga
sinn á blómum. Húsiö á Hlööum
mun hafa veriö rifiö á árunum
1961-1963. Gamalt íbúöarhús
lengi notaö til geymslu. Nú
stendur þarna steinsteypt ibúö-
arhús, en Utihús flest úr timbri
og járni. Túniö oröiö stórt, kúa-
og fjárbú. Nú búa á Hlööum
Stefán Halldórsson, er fyrr var
nefndur, og Anna Jónsdóttir,
góöu búi, og eiga tólf börn, mörg
enn heima. Þau hófu búskap
1952. Halldór Stefánsson og
Guörún Sigurðardóttir, foreldr-
ar Stefáns, bjuggu á Hlöðum
1924-1935.
Höldum héöan út Galmar-
ströndina (Mööruvallasókn-
ina), veginn milli fjalls og
Bakkaásanna. Vestan I þeim
noröarlega, skammt frá Arnar-
nesvik og Tjörn, stendur „land-
Arnarnes viö Eyjafjörö (1931)