Tíminn - 24.04.1977, Blaðsíða 15

Sunnudagur 24. aprll 1977
Mtmms
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Auglýs-
ingastjóri: Steingrlmur Glslason. Ritstjórnarskrifstolur I
Edduhúsinu viö Lindargötu, slmar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aðalstræti 7, slmi 26500 — afgreiðsluslmi 12323 —
auglýsingaslmi 19523. Verð Ilausasölu kr. 60.00. Askriftar-
gjald kr. 1.100.00 á mánuði.
Blaðaprenth.f.
Forusta Magnúsar
Þjóðviljinn hefur að undanförnu þyrlað upp
miklu moldviðri i sambandi við hina fyrirhuguðu
Grundartangaverksmiðju. Megninu af þvi er
bersýnilega þyrlað upp til að draga athygli frá
þeirri staðreynd, að það var iðnaðarmálaráðherra
Alþýðubandalagsins Magnús Kjartansson, sem
hafði á sinum tima forustu um þetta mál og mótaði
þá stefnu, sem núv. rikisstjórn hefur siðan fylgt.
Ef vinstri stjórnin hefði farið með völd áfram,
hefði málið vafalitið verið samþykkt á þinginu
1974, eins og Magnús Kjartansson var búinn að
gefa til kynna i orðsendingu til UnionCarbide
Formlega var Alþýðubandalagið ekki búið þá að
lýsa fylgi sinu við málið, en augljóst er að Magnús
Kjartansson hefði ekki gefið Union Carbide
umrædda yfirlýsingu, ef hann hefði ekki verið bú-
inn að kynna sér hug þingbræðra sinna i Alþýðu-
bandalaginu og talið sig eiga visan stuðning þeirra
flestra eða allra.
Eins og áður hefur verið rakið, hafði verið i höf-
uðatriðum gengið frá samningi við Union Carbide
vorið 1974 og hugðist þáv. iðnaðarmálaráðherra að
leggja frumvarp fyrir þingið um staðfestingu á
honum. Þetta reyndist hins vegar ekki gerlegt,
sökum upplausnarástands, sem þá rikti i þinginu.
Magnús Kjartansson fór þvi þá leið, að gefa Union
Carbide skriflegt fyrirheit um, að málið yrði tekið
upp á haustþinginu 1974 og lýsti jafnframt fylgi
sinu við það. Núverandi rikisstjórn tók svo upp
þráðinn, þar sem hann féll niður við fráför vinstri
stjórnarinnar og gekk frá endanlegum samningi
við Union Carbide, sem var samþykktur á Alþingi
vorið 1975. Að ýmsu leyti var hann hagkvæmari en
samningsuppkastið, sem lá fyrir vorið 1974. Nú
var Alþýðubandalagið hins vegar komið i
stjórnarandstöðu og snerist þvi á móti málinu.
Einkum var það byggt á imugust á Union Carbide.
Það hefði þvi átt að vera Alþýðubandalaginu fagn-
aðarefni, þegar Union Carbide skarst úr leik, og
norskt fyrirtæki kom i staðinn. Það er samningur-
inn við þetta norska fyrirtæki, sem nú er til með-
ferðar i þinginu. Að tilhlutan iðnaðarnefndar neðri
deildar gerði Þjóðhagsstofnun mjög itarlega út-
tekt á honum i samanburði við fyrri samninga og
var niðurstaða hennar á þessa leið:
„Helztu niðurstöður þessara athugasemda eru
þær, að i samanburði við fyrri samninga séu áætl-
anir um stofnun og rekstur fyrirtækisins mun
traustari en áður. Á þetta einkum við um stofn-
kostnaðar- og rekstrarkostnaðaráætlanir, um
sölu- og markaðsmál og fjáröflun til byggingar
verksmiðjunnar. Hins vegar sýna núverandi áætl-
anir minni arðsemi en þær fyrri, enda sennilega
mun varkárari en þær áætlanir, sem gerðar voru i
samvinnu við Union Carbide. Mest áhættavirðist
bundin forsendum um þróun markaðsverðs, þótt
hún sé almennt talin verða svipuð þvi, sem þessar
áætlanir gera ráð fyrir,”
Það er ljóst af þessu, að hinn nýi samningur er
sizt áhættusamari en hinn fyrri, enda full ástæða
til aðætla, að norska fyrirtækið sé betri samnings-
aðili en Union Carbide. Samkomulag hefur náðst
um mengunarráðstafanir, sem heilbrigðiseftirlitið
telur vel fullnægjandi. Alþýðubandalagið getur þvi
ekki með neinu góðu móti réttlætt fráhvarf sitt frá
afstöðu Magnúsar Kjartanssonar vorið 1974. Það
er eingöngu sprottið af þvi, að nú er flokkurinn i
stjórnarandstöðu. Hefði Alþýðubandalagið verið
áfram i stjórn, hefði ekki staðið á fylgi þess við
Grundartangaverksmiðjuna. Þ.Þ.

ERLENT YFIRLIT
Stalsett er röskur
og vel máli farinn
En verður hann farsæll foringi?
Gunnar Stalsett
ávinningur að tefla fram ung-
um og nýjum manni, sem væri
ekki sizt vænlegur til að afla
flokkinum fylgis meðal borg-
arbiia, en enn hefði Miðflokk-
urinn of mikiö þann stimpil, aö
hann væri eingöngu bænda-
flokkur, eins og hann var upp-
haflega. Stalsett er nú aöalfor-
ingi flokksins I Oslo og vænt-
anlegur frambjóðandi hans
þar. Fylgismenn Bortens
töldu hins vegar, að hann nyti
svo mikils almenns álits I
flokknum, að ekki yröi auö-
veldara aö sameinast um ann-
an mann. Þá myndi hann fær-
astur um að halda fast á mál-
um flokksins, ef til viöræöna
kæmi um myndun stjórnar
með Hægri flokknum og
Kristilega flokknum. Af
þessari slöarnefndu ástæðu
fylkti vinstri armurinn sér um
Borten.
Llkur þóttu benda til, aö
Borten myndi bera sigur af
hólmi, ef kosið yröi milli hans
og Stalsett á landsfundinum.
Afstaða Bortens mun hins
vegar alltaf hafa verið sú, að
hann gæfi ekki kost á sér,
nema full samstaöa næöist um
kosningu hans. I uppstilling-
arnefndinni, sem fundurinn
kaus, skiptust hins vegar at-
kvæði jafnt milli þeirra Bort-
ens og Stalsetts. Borten lýsti
þá yfir því, aö hann gæfi ekki
kost á sér. Niðurstaðan varð
þvi sú, aö Stalsett varö eini op-
inberi frambjóðandinn og var
hann því kjörinn formaöur
næstum einróma.
GUNNAR STALSETT er
fæddur I Noröur-Noregi 1935.
Hann lauk guðfræðiprófi 1961.
A árunum 1962-1964 starfaöi
hann sem æskulýösprestur, en
gerðist síðan kennari I guö-
fræði við trúboösskólann I
Stavanger. 1 febrúar 1970 varð
hann framkvæmdastjóri hjá
Mellomkirkelig Rad, sem sér
um þátttöku norsku kirkjunn-
ar I kirkjulegu starfi út á viö.
Vegna þess starfs sins hefur
hann tekið þátt I ýmsum al-
þjóölegum kirkjufundum og
flutt erindi trúarlegs efnis
vlða um heim. Slöan hann
fluttist til Oslo 1970 hefur hann
tekið mikinn þátt i starfi Miö-
flokksins þar og er m.a. full-
trúi hans i borgarstjórninni.
Þá er hann formaður I flokks-
félagi Miðflokksins I Osló og
hefur verið ákveöinn fram-
bjóðandi hans þar I þingkosn-
ingunum I haust. Hann mun
skipa annaö sætiö á sameigin-
legum lista Kristilega flokks-
ins, Miðflokksins og nýja
þjóöarflokksins, sem Helge
Seip stofnaði fyrir siðustu
kosningar. Talið er tryggt, að
Stalsett nái kosningu.
Stalsett er góður ræðumaö-
ur og mikill starfsmaður.
Hann hefur verið eindreginn
fylgismaöur Varviks og stutt
mjög þá stefnu hans, að Mið-
flokkurinn eigi að taka þátt I
stjórnarsamstarfi svonefndra
borgaralegu flokka ef þeir fái
meirihluta á þingi. En þótt
Stalsett sé ungur og röskur, er
eftirað sjá, hvort honum tekst
að sameina Miðflokkinn um
merki sitt. Flokkurinn hefur
verið frekar i öldudal að
undanförnu, en leiðtogar hans
hafa gert sér vonir um, að það
breyttist eftir landsfundinn.
Þ.Þ.
FYRIR rúmri viku, lauk
landsfundi norska Miðflokks-
ins, en fundarins hafði verið
beðið meö talsveröri eftir-
væntingu sökum þess, að þar
átti aö kjósa flokknum nýjan
formann. Undanfarin ár hefur
Dagfinn Varvik, stjórnmála-
ritstjóri Nationen, aðalmál-
gagns flokksins, veriö formaö-
ur flokksins, en hann hafði lýst
yfir þvi fyrir alllöngu, aö hann
myndi ekki taka við endur-
kosningu. Mun það m.a. hafa
stafað af deilu innan flokksins
um þaö, hvort flokkurinn ætti
aö taka þátt I rikisstjórn með
Hægri flokknum og Kristilega
flokknum, ef þessir flokkar
fengu meirihluta i þingkosn-
ingunum, sem eiga aö fara
fram I september næstkom-
andi. Varvik hafði beitt sér
eindregið fyrir slikri sam-
vinnu, enda átt sæti I sllkri
rikisstjórn um skeið sem utan-
rikisráðherra. Stefna hans
hafði orðiö ofan á i flokknum,
en þetta hafði hins vegar kost-
að svo miklar deilur, að Var-
vik taldi sig ekki rétta mann-
inn til að gegna formennsk-
unni áfram. Betra væri að nýr
maöur kæmi, sem flokkurinn
ætti auöveldara meö að sam-
einast um. Sá maöur var hins
vegar ekki auðfundinn. Fljót-
lega beindist þó athyglin aö
Gunnari Stalsett, sem þótti
vænlegur til röskrar forustu
og er enn tiltölulega ungur,
eða 42 ára. Vinstri armurinn I
flokknum átti hins vegar frek-
ar erfitt meö aö sætta sig viö
hann og haföi fylkt sér um Per
Borten, fyrrv. forsætisráö-
herra og fyrrv. leiötoga
flokksins, sem haföi haft á orði
að draga sig alveg i hlé.
Borten svaraði þvi eiginlega
hvorki neitandi eöa játandi,
hvort hann myndi gefa kost á
sér til formennsku og hélt þvi
eiginlega alveg opnu fram að
landsfundinum. Þetta varö til
þess, aö miklu meiri athygli
beindist að fundinum en ella,
þvi að menn áttu von á aö þar
gætu gerzt söguleg tiðindi.
ÞAÐ KOM glöggt i ljós fyrir
landsfundinn, aö skoöanir
voru verulega skiptar um þá
Stalsett og Borten. Þeir, sem
studdu Stalsett, héldu þvi
fram, að það væri verulegur
Per Borten