Tíminn - 24.04.1977, Page 25

Sunnudagur 24. aprll 1977
25
O Iðnþróun
arhættu, náttiiruverndar, sem
hér er einkum til umræöu og svo
orkumöguleikar. Þegar menn
hafa gert þaö upp viö sig hvaö
þeir vilja i iðnaðarmálum, þá er
aö ráöast i virkjanir i samræmi
við það.
Að sjálfsögðu koma orkumálin
inn i myndina þegar menn reyna
að gera sér grein fyrir þvi hvað af
þeim iðnaði, sem talinn er æski-
legur, geti komizt á fót og gefið
góðar tekjur.
Nú erum við svo lánsamir, Is-
lendingár, að við eigum allmikla
orku ónýtta, bæði vatnsorku og
hitaorku. Allt er þó á reiki um
það, hve mikil nýtanleg orkan er.
Menn mun lengi greina á um
það t.d. hversu mikil landsspjöll
megiverða vegna virkjana, og þá
meta i hvaða skyni á að nota ork-
una. A.m.k. sýnist mér, að þar
muni vega þungt hvort þar er um
brýná nauðsyn landsmanna að
ræða eða t.d. erlenda stóriðju.
Margt sýnist enn óljóst um
framkvæmanlega nýtingu jarð-
hitaorkunnar á háhitasvæðunum
en við vonum að hún reynist mjög
mikil og vel hagnýtanleg. Menn
hafa verið að nefna tölur um nýt-
anlega vatnsórku. Það eru nokk-
ur ár siðan tölur voru fyrst nefnd-
ar i þvi sambandi og þær hafa
gjarnan verið notaðar siðan til
marks um það hve þjóðin ætti
mikla vatnsorku ónotaða. Nú
munu liklega allir sammála um,
að þessar tölur eru alltof háar
miðað við skynsamleg og hófleg
umhverfissjónarmið.
Þessarfyrstu tölur voru byggð-
ar á það mikilli röskun vatnsfalla
og landfórnum, að allir munu
sammála um að endurskoða
verður þær og lækka verulega. Ég
hefi séð og heyrt áhugamenn um
orkunýtingu gizka á, að lækka
þyrfti þær um þriðjung, en ógern-
ingurerað sjálfsögðu enn aðgera
sér grein fyrir útkomunni, þegar
umhverfissjónarmið hafa verið
tekin til greina. Það blasir því
augsýnilega við, að miðað við ný
viðhorf i umhverfismálum og
gifurlega ört vaxandi orkuþörf
landsmanna til annars iðnaðar en
stórið ju og tilalls konar nota —■ þá
verður að endurmeta allar þær
hugmyndir, sem menn kasta
gjarnan á milli sin um það, að
orkulindirokkar séu ótæmandi —
og litla fyrirhyggju þurfi að hafa
um það hvernig af þeim er ausið.
Ekki finnst okkur, sem komin
erum á efri ár og höfum lifað
byltinguna miklu i atvinnu- og
lifnaðarháttum, ótilhlýðilegt að
við athugun þessara mála væri
hugsað eitthvað fram á næstu öld
i orkuspánum, og þá er ekki siður
brýntað reyna að gera sér grein
fyrir þvi, hversu nærri menn vilja
ganga landinu, til þess aö fram-
leiða orkuna' ö’g þá' f hvaða
skyni. Kemur þá einnig til,
hvaða kosti menn telja sæmi-
legt að ætla barnabörnunum
og þeirra börnum t.d. aö hafa
til þess að velja um. Væri það
ekki kaldranalegt að láta þau
standa frammi fyrir þvi aö þurfa
að komast i orkusvelti eða taka
vatnið Ur Gullfossi og setja Þjórs-
árver undir vatn svo aðeins þetta
tvennt sé nefnt — af þvi að afi og
amma eða pabbi og mamma
flýttu sér svo mjög við að nýta og
binda orkuna i stóriðju útlendinga
t.d. — i staö þess að notfæra sér
aðra kosti i atvinnulegu tilliti,
sem þau áttu þó sannarlega völ á.
Þegar til kemur sjást vand-
kvæði á ýmsu, sem menn hafa
gertráð fyrir. t upphafi greinar-
gerðar Orkustofnunar um
Blönduvirkjun, sem lögð var
fram á fundi á Blönduósi 25. april
.1975, segir svo: „Ýmsir valkostir
'hafa verið athugaöir, en i fyrstu
beindust áætlanir aö þvi að virkja
árnar saman (þ.e. Vatnsdalsá og
Blöndu) niður i Vatnsdal. Með til-
liti til umhverfisverndar hefur nú
verið horfið frá þeim áformum”.
Þetta er mjög athyglisvert og
gefur ástæðu til að staldraö sé viö
og ihugað hvað i þessum fáu orð-
um felst.
Skynsamlegt er sem sé að gera
ráö fyrir þvi sem betur fer, aö
menn hiki við fleira en að steypa
Blöndu ofan i Vatnsdalinn — af
þvi, sem mönnum hefur dottið i
hug að til mála kæmi i virkjunar-
framkvæmdum og tekiö inn i hug-
leiðingar og dæmi. Er það t.d.
raunsætt, að gera ráð fyrir aö
fylla vatni ýmsar mestu lægðir á
hálendinu á stórum landssvæð-
um, en þar er gróöurinn og dýra-
lifið mest, eða flytja stórfljót milli
byggðarlaga o.s.frv.? Ég held
ekki. Areiðanlega hafa menn ekki
enn getað áttað sig á hvað af þess
háttar gæti leitt i landsspjöllum
t.d. ágangi vatns, veðurfars-
breytingum o.fl. Hér er þvi brýnt
að fara með gát. Og f hvaða skyni
ætti að færa slikar fórnir, um-
turna landinu með þviliku móti?
Til þess að koma upp orkufrekum
iðnaði Utlendinga? Ekki geri ég
ráð fyrir að landsmenn vilji það i
raun og veru.
En þá er lika vissara að kryf ja
þessi mál til mergjar i tæka tið og
taka þá með i reikninginn, að
okkur ber skylda til að koma
barnabörnum okkar eða þeirra
börnum ekki i þá klipu, að þau
telji sig tilneydd að vinna stór-
skemmdir á landinu, til þess að
afla sér orku i lifsnauðsyn.
Úttekt á vatna-
ogjarð-
hitasvæðum
Rétt er að rifja enn upp að verið
er að reyna að velta þessum mál-
um fyrir sér — og efna til nauð-
synlegrar samvinnu náttúru-
verndarráðs og orku- og iðnaðar-
málastjórnar um þessi efni. Er
það gert i framhaldi af ályktun-
um Náttúruverndarþings um
brýna nauðsyn á úttekt á þessum
málum þar sem öll þessi sjónar-
mið komi til.
Hefi ég getið um ályktunina um
iðnaðarmálog þykir mér hlýða að
rifja hér einnig upp svofellda
ályktun sama Náttúruverndar-
þings um úttekt á vatna- og jarð-
hitasvæðum landsins:
„Náttúruverndarþing 1975 telur
nauðsynlegt að gerð sé úttekt á
vatna- og jarðhitasvæðum lands-
ins. Verði einnig gerð heildar-
áætlun um friðun þeirra fossa,
hvera, vatna- og jarðhitasvæða,
sem réttmætt þykir að vernda.
Telur þingið að til álita komi að
greina verndarsvæði i tvo flokka:
1. Svæði, sem rétt sé að friða var-
anlega og
2. svæði, sem sæta skuli tima-
bundinni friðun, þar til endan-
leg ákvörðun hafi verið um það
tekin, hvernig með þau skuli
fara.
Þingið felur Náttúruverndar-
ráði að hafa forgöngu um þessi
mál, og leita um það samvinnu
við þá aðila er hlut eiga að máli”.
A vegum Náttúruverndarráðs
er verið, samkvæmt þessari
ályktun, að vinna nokkra undir-
búningsvinnu að úttekt á vatna-
og jarðhitasvæðum og ætlunin er
að hún verði fyrsta skrefið í þessu
þýðingarmikla máli. Hefur Nátt-
úruverndaríáð einnig unnið að
þvi að við málið verði fengizt i
samstarfsnefndinni um orkumál,
sem ég hefi sagt hér frá og það á
hlut að ásamt iðnaðarráöuneyt-
inu, sem hefur orkumálin.
Allterþetta mikið verkefni. Að
móta iðnaðar- og orkumálastefnu
þjóðarinnar með tilliti til um-
hverfisverndar — með tilliti til
þess að fara vel með landið og
fórna ekki sumu þvi, sem
verðmætast er og gefur lifinu
mikið gildi, fyrir það sem menn
að líttathuguðu máliálita mikils-
vert en skiptir miklu minna máli
fyrir heilbrigt, farsælt og
skemmtilegt lif þegar nánar er að
gætt.
Flönum umfram allt ekki að
neinu, og sjálfsagt ættum við aö
gera ráðstafanir til þess að þessi
vandasömu og margþættu mál-
efni verði tekin fastari tökum i
samhengi en ennþá hefur heppn-
azt.
Skiptir þá miklu að hleypi-
dómalaus umræða fari fram um
þau sem viðast, svo að almenn-
ingsálit nái að myndast, byggt á
þeim. Ennfremur að áhugamenn
um iðnvæðingu, orkumál og um-
hverfisvernd hafi sem mest
sambandsin f milliog beri saman
bækur sinar, og loks að þeir, sem
til þess eru settir að hafa með
höndum stjórn og forustu I þess-
um málum, treysti samstarf sitt.
Viðfangsefnið er að móta og
framkvæma kröftuga framfara-
stefnu I iðnaðarmálum, sem reist
er á þeirri sannfæringut aö við
höfum ráð á þvi að búa i ómeng-
uðu umhverfi og að eiga áfram ó-
spjölluð dýrmæt náttúruverð-
mæti.
VOLKSWAGEN
VESTUR-ÞYSK
GÆÐAFRAMLEtÐSLA
LT SENDIBILLINN FRA VOLKSWAGEN
Fáanlegur í ýmsum gerðum, — t.d. full
yfirbyggður, sem pallblll, — eða grind
með ökumannshúsi tilbúinn til yfirbygg-
ingarað ósk yðar.
Volkswagen LT hefir margt sameiginlegt
með vörubíl. Kraftmikla vél fram í, og
mikið rými aftur í, allt frá 7.85 rúmm.
upp í 10.4 rúmm. i sendibilnum, og frá 6
til 7.5 ferm. á pallbílnum
LT Volkswagen gegnir hlutverki vöru- og
sendibils, þannig að ef sendibíll er of
litill, en vörubill af stór — þá er senni-
lega LT frá Volkswagen einmitt sá bill,
sem hentar yður.
Fáanlegur með bensín- eða dieselvél.
Viðgerðir- og varahlutaþjónusta.

HEKLAhf
Laugavegi 170—172 — Sími 21240
ÓDÝRAR LÓÐIR
Til sölu þrjár samliggjandi rað-
húsalóðir i nýju hverfi við Heiða-
brún Hveragerði.
Stórkostlegt tækifæri fyrir ungt
fólk.
Þér getið byrjað strax i dag að
byggja, þvi allar teikningar eru til-
búnar og öll gjöld greidd.
Innifalið i kaupverði er:
Gatnageröargjöld
Lóðagjöld
Byggingaleyfisgjöld
Hoiræsagjöld
Arkitektateikningar inögul. A og B
Rafmagnsteikningar og
verkfræðiteikningar yfir
Holræsi, járnabindingar, hita,
vatn og þakútfærslu.
Gott verð og góðir skilmálar. Upplýsingar i sima 82980 i dag og næstu
daga.