Tíminn - 16.07.1977, Blaðsíða 5

Laugardagur 16. júli 1977
5
á víðavangi
Stjórnar-
samstarfið
Forystugrein Austra nú ný-
lega ber heitið „Stjörnarsam-
starfið”. Þar segir m.a.:
„Það er alkunna og hefur
m.a. oft verið rakið hér I þessu
blaði hvernig stjórnarsam-
starfið bar að. Ekki var þing-
fylgi fyrir fyrrverandi
stjórnarflokka að starfa
saman áfram og ekki tókst að
laða fleiri öfl vinstri manna tii
samstarfs. Það hlaut þvf að
leiða af þessu að Sjálfstæðis-
flokkurinn kæmi til samstarfs
i rfkisstjórn. Þetta skeði á
tima mikilla erfiðleika I efna-
hagslifinu og voru viðskipta-
kjör þá verri en um langt skeið
og aðgerðir til varnar höfðu
dregizt vegna þingrofs og
kosninga. Tillögur Ólafs Jó-
hannessonar um viðnám hlutu
ekki fylgi eins og menn muna
væntanlega.”
Síðar segir um störf rfkis-
stjórnarinnar:
„i landhelgismáiinu hefur
veriö unninn sigur, og eru
yfirráð okkar yfir 200 mflum
tryggð. Þrátt fyrir erfiðleika I
efnahagslffinu hefur verið
haldið uppi fullri atvinnu. Það
verður að teljast höfuðmark-
mið og önnur sjónarmið eru
ekki sæmandi. Atvinnuleysi á
ekki undir neinum kringum-
stæðum að nota sem hag-
stjórnartæki, það er grlmu-
laus Ihaldsstefna. Þrátt fyrir
að okkur landsbyggðarmönn-
um virðist oft miða hægt I
byggðamálum er þó ekki hægt
að segja að snúið hafi verið við
á braut byggðastefnu á siöustu
þremur árum. Byggðasjóður
hefur verið efidur og fyrir
hans tilverknað hefur átt sér
stað veruleg uppbygging og
nægir að benda á frystihúsa-
byggingarnar hér viö sjávar-
siðuna I þvi sambandi.
Byggðasjóður hefur einnig
lánað I vinnslustöðvar land-
búnaðarins, en þar kreppir
skórinn mjög að. Einnig hefur
sjóðurinn stutt iönfyrirtæki á
landsbyggðinni og marghátt-
aða starfsemi aöra. tmug-
ustur manna á þéttbýlis-
svæðinu á starfsemi þessa
sjóðs undirstrikar þýðingu
hans. Tilvera hans er nánast
það eina sem landsbyggðar-
menn hafa til þess að vega upp
á móti margháttuðum öðrum
aðstöðumun.”
Braut sam-
hjálpar og
félagshyggju
Að lokum segir:
„Þrátt fyrir að stjórnar-
samstarfið hafi gengiö framar
vonum eru stjórnarflokkarnir
ólikir og speglast það I óllkri
afstöðu til ýmissa mála sem
upp koma. Upp á siðkastið
hefur verið hafinn upp mikill
söngur I herbúðum Sjálf-
stæðismanna um hvers konar
rikisafskipti og hlutverk hins
opinbera, undir slagorðinu
„báknið burt". Þessir menn
verða að gera hreint fyrir sln-
um dyrum, hvernig þeir hugsa
sér framkvæmd þessarar
stefnu. Á að hverfa af braut
samhjálpar og kippa þjóð-
félaginu áratugi aftur I tim-
ann, eða hver er meiningin?
Kikisreksturinn þarf að bæta
og ef til vill má breyta ein-
hverju af þeim rekstri sem
rikið hefur með höndum og
leita samstarfs um hann við
aðra aöila. Þetta er stórt mál
og I þvl duga ekki hálfkveðnar
vlsur. Framsóknarmenn
munu aldrei ljá þvi liö að
hverfa af braut samhjálpar og
félagshyggju og leiða lög
frumskógarins I gildi á ný,
forréttindi hins sterkasta."
Þetta er kjarni málsins,
Framsóknarmenn eru fúsir til
þess að ræða með hverjum
hættibæta má rikisreksturinn,
auka nýtni og ráödeild i störf-
um opinberra aðilja. Fram-
sóknarmenn vilja einnig að
rikisvaldið haldi sig innan
eðlilegra takmarka og reyni
ekki að teygja sig yfir slfellt
fleiri svið þar sem æskilegast
og eðlilegast er að einstakling-
arnir og félög þeirra sjái um.
Framsóknarmenn eru ekki
siður fúsir til þess að standa
að aðgeröum i þvi skyni að
auka sjálfstæði og öryggi ein-
staklingsins andspænis rikis-
bákni, samtakabákni, fjöl-
miðlabákni og stofnanabákni.
En framsóknarmenn taka
ekki þátt I því að hverfa af
braut velferðar, samhjálpar
og samvinnu I þjóöfélaginu, og
þeir telja engum vafa undir
orpið að rikisvaldiö hefur
mjög mikilvægum hlutverk-
um að gegna I þjóðfélaginu,
jafnt á sviði efnahagsmála
sem félags- og menningar-
mála.
JS
DC-8 vélarnar
í sprunguleit
HV-Reykjavik. — Þetta er ekki
innköllun, sem um er að ræða, þvl
verksmiðjurnar leggja með þessu
enga kvöð á flugfélög. Hins vegar
mælast þær til þess, að við næstu
skoðun hverrar flugvélar fyrir
sig, veröi ákveðinn staöur á væng
þeirra jafnframt skoðaður með
röntgentækjum, með tilliti til þess
hvort sprungur kunni að vera til
staðar, sagöi Helga Ingólfsdóttir,
hjá kynningardeild Flugleiða, i
viðtali við Timann i gær.
Eins og komið hefur fram i
fréttum létu framleiðendur
Douglas DC-8 véla Flugleiða ný-
lega frá sér ganga tilmæli um að
athugað yrði hvort málmþreyta
fyndist i vængjum véla af gerð-
inni DC-8 63, sem Loftleiðir nota,
svo og, að sjálfsögðu, vélar þeirr-
ar geröar, sem önnur flugfélög
hafa.
— Þetta veröur að sjálfsögðu
gert hjá okkur, sagði Helga enn-
fremur i gær, þvi þótt likurnar til
þess að málmþreyta finnist muni
hverfandi litlar, þá er öryggis-
atriði fólgið i þessu. Ein DC-8 63
vél okkar er nú i skoöun og hinar
eru áætlaöar I skoöun innan
skamms, þannig aö sú siðasta fer
11. ágúst. Þetta aukaatriöi þýðir
að skoöunin tekur þrjá daga i stað
tveggja.
Þarna er um að ræöa svonefnd-
ar fimmtán hundruð klukku-
stunda skoðanir, það er skoöanir
sem vélarnar fara I, eftir hverja
fimmtán' hundruö flugtima.
Þetta mun ekki valda neinni
röskun á flugi okkar, enda ekki
um nema einn dag að ræöa.
Stofnfundur 21. ágúst-
nefndar haldinn í dag
GSal-Reykjavik. —
Undanfarnar vikur
hefur hópur fólks
starfað að undirbúningi
aðgerða i tilefni þess að
21. ágúst 1968 réðust
hersveitir Varsjár-
bandalagsins inn i
Tekkóslóvakiu. Var
mynduð sérstök nefnd —
21 v ágúst-nefnd 1977 —
manna úr öllum póli-
tiskum flokkum og
þeirra sem hvergi eru i
flokksröðum.
Stofnfundur 21. ágústs-nefndar-
innar 1977 verður haldinn i dag.
laugardag, kl. 14 i félagssal
prentara að Hverfisgötu 21,
Reykjavik. Kjörorð stofnfundar-
ins er: Herir Sovétrikjanna burt
úr Tékkóslovakiu. Samstaða með
baráttu alþýðunnar I Tékkóslóva-
kiu. Barátta gegn allri heims-
valdastefnu — gegn báðum risa-
veldunum, Sovétrikjunum og
Bandarikjunum.
BREYTINGAR A
VAXTAKERFINU
Hér fer á eftir fréttatilkynning
Seðlabanka tslands sem út var
gefin I gær um breytingar á
vaxtakerfi íslenzkra banka:
A þessu og siðasta ári hafa
verið gerðar nokkrar breyting-
ar á gildandi vöxtum hér á
landi, aðallega I tvennum til-
gangi. í fyrsta lagi hefur ávöxt-
un sparifjár verið bætt verulega
með upptöku hinna svokölluðu
vaxtaaukareikninga, en hins
vegar hafa veriö gerðar ýmsar
innbyrðis breytingar á vöxtum i
því skyni að jafna þau lánskjör,
sem einstakir atvinnuvegir eiga
við að búa hjá innlánsstofnun-
um.
Með vaxtaaukareikningun-
um, sem teknir voru upp i mai
1976, var að þvi stefnt að bæta
ávöxtun sparifjár og hamla
gegn þeirri rýrnun fjármagns-
myndunar innan bankakerfis-
ins, sem verðbólga undanfar-
inna ára hefur haft I för meö
sér. Var þessum nýju reikning-
um vel tekið, og eru nú rúmlega
20% af sparifé innlánsstofnana
á þeim, og Ijóst er, að þeir hafa
átt meginþátt i þvi að stefna
þróun sparifjármyndunarinnar
aftur til betri vegar. Varö
aukning spariinnlána á sl. ári
36%, og I fyrsta skipti siðan 1972
jókst sparifé að raungildi.
Vonir um áframhald þessarar
þróunar hafa hingað til fyrst og
fremst verið bundnar áfram-
haldandi hægfara minnkun
verðbólgu. Nú er hins vegar
hætt við, að verðbólgan muni
fara vaxandi á næstu mánuðúm
og stefna hag sparifjáreigenda
og fjárhagsgetu bankakerfisins
á ný i tvisýnu. Að mati banka-
stjórnar Seðlabankans er nauð-
synlegt, að brugðizt sé viö þess-
ari þróun með breytingum á
ávöxtunarkjörum innlánsstofn-
ana, þar sem öflug, frjáls spari-
fjármyndun er ein mikilvæg-
asta forsenda jafnvægis I
þjóðarbúskapnum. Ella er hætt
við, aö sá árangur, sem náðst
hefur á þessu og siðasta ári,
renni út i sandinn. Einnig verð-
ur að gæta þess, að hagsmunir
sparifjáreigenda verði ekki
bornir fyrir borð, og þeir látnir
gjalda verðbólguþróunar, sem
þeir hafa sizt allra borið ábyrgö
á.
Bankastjórn Seðlabankans
telur þvi nauðsynlegt, að þegar
verði gerðar ráöstafanir til þess
aö bæta ávöxtun sparifjármeð
hliösjón af núverandi verð-
bólgustigi. Vegna þeirrar
óvissu, sem rikjandi er varð-
andi framvindu verðlags næsta
hálft annað ár og fastari visi-
tölubindingu launa og verðlags
en verið hefur, er einnig orðin
brýn þörf á þvi að gefa spari-
fjáreigendum meiri tryggingu
fyrir ávöxtun innstæðna sinna
fram I timann.
Bankastjórn Seðlabankans
hefur nú, að höfðu samráöi við
bankaráð, ákveðið breytingar á
vaxtakerfinu með það fyrir aug-
um aö ná framangreindum
markmiðum. Þessar breytingar
eru þriþættar.
1 fyrsta lagi veröur stefnt aö
þvi að veita innstæðueigendum
verulega tryggingu gegn áhrif-
um aukinnar verðbólgu i fram-
tiðinni, en það verður gert með
þvi að taka inn I vextina ákveð-
inn veröbótaþátt, er verði breytt
reglulega til hækkunar eða
lækkunar með hliösjón af verö-
lagsþróuninni.
t öðru lagi verða heildarvextir
af vaxtaaukainnlánum hækkað-
ir um 4%, svo að þessi innlán
bera nú 26% vexti. Á móti þess-
ari hækkun kemur 1/2% — 1%
hækkun almennra útlánsvaxta.
t þriðja lagi eru jöfnuð til fulls
þau lánskjör, er einstakir at-
vinnuvegir njóta að þvi er varð-
ar birgða- og rekstrarlán, sem
endurkaupanieg eru að Seðla-
bankanum.
Verður nú vikið nánar að ein-
stökum þáttum hins endurskoö-
aða vaxtakerfis, en það mun
taka gildi 1. ágúst n.k., en form-
leg tilkynning um þaö mun
væntanlega birtast I Lögbirt-
ingablaði hinn 20. þ.m.
Meginbreytingin er I þvi fólg-
in, að allir innláns- og útláns-
vextir, nema af innstæðum i
tékkareikningum, munu skipt-
ast I tvo þætti, grunnvexti og
veröbótaþátt vaxta. Verður
verðbótaþættinum breytt reglu-
lega, svo aö vextirnir I heild
verði hreyfanlegir með tillititil
breytilegs verðbólgustigs, en
grunnvöxtum veröi ekki breytt
nema sérstakt tilefni sé til.
Grunnvextir I hinu nýja kerfi
hafa verið ákveðnir þannig, að
þeir eru i flestum tilvikum um
það bil helmingi lægri en núgild-
andi vextir og lægri en vextir
hafa verið siðan 1960. Grunn-
vextir af almennum sparifjár-
reikningum veröa 5%, en til við-
bótar þeim kemur sfðan verð-
bótaþáttur vaxta, er nemur I
upphafi 8%, sem svarar til um
30% af núverandi verðbólgu-
stigi. Heildarvextir af almennu
sparifé munu þvi ekki breytast
að sinni. Hins vegar mun Seöla-
bankinn fyrst um sinn endur-
skoða veröbótaþáttinn aö jafn-
aði ekki sjaldnar en á þriggja
mánaða fresti með hliðsjón af
verðlagsþróuninni, og veröur i
upphafi miðað við, aö hann
hækki um nálægt 60% af þvi,
sem verðbólgan kann að verða
umfram 26% á ársgrundvelli.
Aherzla skal lögð á það, að
hverju sinni verður um að ræða
sérstaka vaxtaákvörðun Seðla-
bankans, þar sem hliðsjón verð-
ur höfð af verölagsbreytingum
samkvæmt visitölu framfærslu-
kostnaðar. Veröbótaþátturinn
verður þvi ekki fast bundinn við
auglýsta visitölu samkvæmt
ákveönum reiknireglum.
Samkvæmt hinum nýju regl-
um hækkar heildarávöxtun
vaxtaaukainnlána úr 22% i 26%,
en þar af verða 18% grunnvextir
og 8% verðbótaþáttur. Grunn-
vextir vixla verða 9 1/4% og
verðbótaþáttur 8% eða alls 17
1/4%. Af vaxtaaukaútlánum
reiknast 19% grunnvextir og 8%
verðbótaþáttur eða alls 27%.
Samkvæmt hinum nýju regl-
um bera öll endurseljanleg
birgðalán og rekstrarlán at-
vinnuveganna framvegis sömu
vexti. Eru grunnvextir þeirra
3% og verðbótaþáttur 8% eða
alls 11% á ári. Nú eru þessir
vextir mjög breytilegir, eða allt
frá 8% upp i 15%. Grunnvextir
svokallaðra útgerðarlána verða
6% og verðbótaþáttur vaxta 8%
eða alls 14% á ári.
Bent skal á það, að dráttar-
vextir hækka úr 2 1/2% á mán-
uði eða fyrir brot úr mánuði I
3%. Einnig skal vakin athygli á
þvi, að nú eru felld niður sérstök
ákvæðium skuldabréfalán, sem
veitt eru til skemmri tima en
tveggja ára og skuldabréf, sem
gefin voru út fyrir 1. mai 1973.
A eftirfarandi töflu eru sýndir
helztu inn- og útlánsvextir fyrir
og eftir framangreindar
breytingar.
Vextir eftir breytinguna Núgildandi vextir
Grunnvextir Verðbótaþáttur Heildarvextir
á ári I % vaxta á ári 1% á ári 1% á ári í%
Almennar bækur 5 8 13 13
6 mán. bækur 61/2 8 141/2 141/2
1 árs bækur 8 8 16 16
10 ára bækur 8 8 16 16
Vaxtaaukareikn. 18 8 26 22
Veltiinnlán 3 3 3
Vixilvextir 91/4. 8 17 1/4 16 3/4
Hlr. yfirdr.vextir 6 8 14 14
Hlr. viðskiptagj. 5 5 4
Skuldabréf a 11 8 19 18
Skuldabréf b Endurs. birgða- 12 8 20 19
og rekstrarlán 3 8 11 8-15
Útgerðarlán 6 8 14 13
Vaxtaaukalán 19 8 27 221/2