Tíminn - 17.09.1977, Blaðsíða 1

GISTING
MORGUNVERÐUR
SÍMI 2 88 66
f
V
Fyrir
vörubíla »
Sturtu-
grindur
Sturtu
dælur
Sturtu-
drit
Nýstárleg og stórbrotin hugmynd sett fram í Jökli:
Beislun Grímsvatna reifuð
Húsavík um rækjuveiOar i
öxarfiröi, og skiptingu veiöi og
vinnsluleyfa, en þá var þaö til-
laga Hafrannsóknastofnunar-
innaraö veiöa mætti 1000 tonn á
átta bátum. Á fundi þessum,
sagöi Kristján,samþykktum viö
helmingaskipti á þessum kvóta,
þar sem viö höföum enga mögu-
leika á aö veiöa allan þann afla
þá. En viö tókum þaö skyrt
fram, að viö teldum okkur eiga
forgangsrétt til nytingar
miöanna, en á meðan viö vær-
um þess ekki umkomnir, bæri
aö sjálfsögöu að veita öörum
hlutdeild þar i. Þessari skoöun
okkar var ekki mótmælt á fundi
þessum, og skildu menn sáttir.
Rækjuveiðar hófust siöan
þann 1. október.
Ýmislegt stuðlaöi aö þvl, aö
Kópaskersbátar uröu seinir til
veiöanna, og vegna þess aö
bátarnir máttu þá ekki veiða
meira en 6 tonn á viku, gátu þeir
ekki unniö upp þann afla sem
þeir uröu af fyrstu vikurnar.
Siðan kom þaö fyrir hvað eftir
annað aö veiöar voru stöövaöar
vegna seiöagangna á rækju-
miðunum, og þegar líöa tók á
tlmabiliö, taldi ráöuneytið aö
Kópaskersbátum tækist aldrei
að veiöa upp i aflakvótann sinn,
ogheimilaöi þvl fleiri bátum frá
Húsavlk aö stunda rækjuveiöar
á öxarfiröi, þvert ofan i ráö-
leggingar Hafrannsóknastofn-
unarinnar. Niöurstaöan um vor-
iö varö svo sú, aö Kópaskers-
bátar höfðu veitt 330 tonn en
Húsvikingar nær 700, og auk
þess flutt hluta þess magns til
Framhald á bls. 19.
— orkuver við Miðfell, fljótandi
jarðgufuver i Grimsvötnum,
ferðamenn fluttir á sleðum
á jökulinn
ið hér aö framan. Hér á ég viö
þann möguleika aö likja eftir þvi
ástandi, sem ég tel hafa veriö i
Grimsvötnum fyrstu árin eftir
1938, það er að segja aö óslitiö
rennsli hafi veriö út úr vötnunum,
þar sem bræösla frá hlýju vatni
hafi haft við Isaöhnigi I vatnsrás-
ina.
Færanlegur hræriútbún-
aður.
Ef stefnt væri að þvi aö halda
vatnsborði Grimsvatna I segjum
1380 m y .s., tel ég aö 20 rúmmetr-
ar sekúndu af 4. gr heitu vatni
ættu aö geta haldiö útrásinni op-
inni. Kúnstin væri aö varna rás-
inni aö vikka svo, að vatnsboröiö
lækkaöi mikiö niöur fyrir þaö,
sem æskilegt væri, og á hinn bóg-
inn aö þrengjast svo, aö vatns-
boröiö hækkaöi úr hófi. Þessu
mætti ná meö þvi aö láta 4 gr.
heittvatn renna óhindraö I útrás-
ina, þegar hún ætti að vikka, en
hræra I vatninu viö útrásina,
þegar ætti aö þrengja hana, svo
að vatniö væri ekki lagskipt eftir
hita heldur blandaöist leysinga-
vatni. Köldblanda færi þá I Utrás-
ina og bræösla yröi minni en aö-
sigiö. Til þess aö gera þetta
mögulegt þyrfti aö finna útrásina
meö jöklaþykktarmælitækjum,
bora þar niöur gegnum 400 m
þykkan jökulinn, og setja þar niö-
ur hræriútbúnaöinn. Þarsem jök-
ullinn skriður yröi að færa búnaö-
inn i nýja holu meö fárra ára
millibili.
tsgöng frá botni Skeið-
árdals að Miðfelli.
Kostnaöur viö framkvæmd
ofangreindrar hugmyndar kynni
aö vera meiri en vert væri aö
greiöa fyrir friö á Skeiöarár-
sandi.Hugsanlegterþó aö standa
undir þessumkostnaðimeö þvi aö
nýta hluta fallsins Ur 1380 m y.s.
af 20 rúmm/s vatns. Bezta aö-
staöa til slikrar nýtingar virðist
vera 1000 m fall I 3 km jarögöng-
um gegnum Miöfell niöur I Mors-
árdal. noröan aö Miöfelli gengur
jökulhryggur i' 1200 m y.s. og
landtakan viö Miöfell viröist i
bezta lagi, en koma þyrfti vatninu
aö Miöfelli. Hugsa ég mér, aö
vatniö veröi leitt i isgöngum frá
botni Skeiöárdals aö Miöfelli.
Mun ég nú gera nokkra grein
fyrir legu þessara ganga.
Þaö er ekki ljóst, hvernig vatn-
iö frá Utfalli Grimsvatna kemst
niöur I ofanveröan Sieiöarárdal.
þaö gæti runniöi einni rás eöa svo
mörgum, aö jaröaöi viö himnu-
rennsli, og það gæti auöveldlega
veriö óstööugt og breytzt fram og
aftur milli þessara rennslismáta.
En hvernig sem þessu er háttaö,
þá hlýtur vatniö aö leita botns
Skeiöarárdals og vera nokkurn
veginn sameinaö við 500 m hæö-
arli'nu I botni hans (sjá 7. mynd i
grein Helga Björnssonar I Jökli 24
ár). Yfirborð jökulsins yfir þess-
um botni er I 1460 m hæö, svo aö
isþykktin er 960 m. Issúla af þess-
ari hæö væri jafnþung 864 m hárri
vatnssúlu, sem næöi uppl 1360 m
y.s. Um 4 km eru á milli hæöar-
llnanna 1 1460m og 1360 . Ef boruö
Framhald á bls. 19.
Þetta er hiö umdeilda veiöidýr, sem I senn er verömætt og veitir fólki mikla vinnu.
SJ-Reykjavfk. „Koma mættii veg
fyrir Grlmsvatnahlaup meö þvl
aö hafa óslitiö rennsli tir þeim
meö bræöslu frá hlýju vatni, sem
hafi viö isaöhnigi I vatnsrásina.
Þessa hugmynd setur Eggert V.
Briem, sem undanfariö hefur
starfaö sem gestur viö Raunvls-
indastöfnun Háskólans fram i
grein, sem hann nefnir Hugleiö-
ingar um Grimsvötn, og birtist I
nýjasta hefti Jökuls (26. ár, Rvik
1976). Eggert V. Briem telur þó
kostnaö viö framkvæmd hug-
myndar sinnar kunna aö veröa
meiri en vert væri aö greiöa fyrir
frið á Skeiöarársandi. kemur
hann þvi fram meö hugmynd um
aö standa undir þessum kostnaöi
með því að reisa orkuver viö
Miöfeil fyrir ofan Morsárdal i ör-
æfum sem gæfi svipaö orkumagn
og Sigölduvirkjun.
Höfundur telur einnig athug-
andi aö reka Miðfellsorkuverið i
sambandi viö jarövarmaorkuver
I Grimsvötnum. Ekki yröi fært að
flytja orkuna frá jarövarmaver-
inu meö háspennilínum, þvl
möstrin myndu berast af leiö á
skrifjöklinum. Eggert kann ein-
falt svar viö þvi. Háspennukapal
mætti leggja i umferöargöng i
Isnum, og fengist þannig I leiöinni
næg kæling á kapalinn, ef hann
lægi á Isnum. Þá setur Eggert V.
Briem fram hugmynd um aö
sleöalest flytti fólk frá Skafta-
fellsþjóögaröinum hvernig sem
viöraöi upp á hájökul og til baka.
Skiöafólk gæti leikiö sér þar á öll-
um árstímum, og forvitnir feröa-
langar gætu sér jarögufuorkuver
á floti niöri I jökli.
1 grein Eggerts V. Briem segir
m.a.:
,,Nú skal vikaö aö möguleikum
á aö koma I veg fyrir Grlms-
vatnahlaup. Þaö mætti gera á
margan hátt, en hér veröur
aöeinslýstþeirri aöferö, sem mér
viröist hagkvæmust i ljósi þeirra
hugleiöinga, sem fram hafa kom-
KEJ-Reykjavlk. Eins og áöur
hefur veriö greint frá I Tlman-
um, eru Kópaskersbúar mjög
óánægöir meö þann úrskurö
Matthiasar Biarnasonar
sjá varútvegsráöherra aö skipta
rækjukvótanum I öxarfiröi á
milli Húsvikinga og Kópaskers-
búa, i staö þess aö halda þá
reglu sem gildir annars staöar á
landinu, aö heimamenn sitja
einir aö nýting rækjumiöanna.
Til aö leggja áherzlu á þetta
sjónarmiö og kynna máistað
sinn hafa ibúar I öxarfiröi sent
þrjá fulltrúa sina hingaö til
Reykjavikur, þá Björn Guö-
mundsson, oddvita Keldunes-
hrepps, Friörik Jónsson, odd-
vita Presthólahrepps, og
Kristján Armannsson,
framkvæmdastjóra rækju-
vinnslunnar á Kópaskeri, og
heldu þeir I gærdag fund meö
blaðamönnum um máliö.
A fundinum rakti Kristján
Armannsson fyrst sögu málsins
allt frá þvl rækjuveiðar hófust i
öxarfiröi áriö 1975 og fram á
þennan dag. Sagöi Kristján, aö
fyrsta áriö sem veiöar voru
stundaöar þarna, hafi ekkert
skipulag verib á veiðunum.eng-
ar aflatakmarkanir né tak-
markanir á bátafjölda eöa
hvaðan þeir komu. Fyrir einu
ári, áöur en veiöarnar hófust
annað árið, boðaði sjávarút-
vegsráöuneytið til fundar á
Þríburar á
Akureyri
Tvítug kona á Akureyri, Sig-
rún Þorláksdóttir, eignaöist
nú i vikunni þrjá drengi. Þeir
fæddust allir á átta mínútum.
Faöir þriburanna heitir Gylfi
Gunnarsson.
Ekki kom þessi þriburafæð-
ing foreldrunum á óvart, þvl
að þeirhöföu vitað siöustu vik-
urnar, hvers var að vænta.
Veröur fljótandi jarögufuorkuver reist inniá Vatnajökli? Myndin er af ketilsigi norövestur af Grlms-
vötnum, tekin i marz á þessu ári. — Ljósmynd: Bessi Aöaisteinsson.
Viðhorf Kópaskersbúa til rækjuveiðanna:
VIÐURKENND REGLA
ER BROTIN Á OKKUR