Tíminn - 17.09.1977, Blaðsíða 8

8

Laugardagur 17. september 1977
TVÆR BÆKUR,
EÐA
ÞRJÁR
UM SPÁN
• • >
Ornólfur Amason
lýsir Spáni
CBSTA BRAVA
XALLOBCA
COSTA BLANCA
IBIZA
Spánarf erðir eru
nýjasta uppákoma
islenzku þjóðarinnar,
sömu ættar og innskots-
borðin og teppi út í horn.
Þær hafa hagnýtt gildi,
eru partur af metnaði
einstaklinga, og eru allt
að því almenningseign.
Á haustin byrja menn
að spara fyrir næstu
sólarlandaferðinni, og
f erðaskrif stof umenn
gera stóra samninga við
flugfélög og eigendur
gististaða.
Þeir selja rjómaís á
vetrum.
Að selja sólina
Þrátt fyrir talsverða útgáfu á
upplýsingaritum um Spán, hafa
þó tiltölulega fáar bækur verið
gefnai um ferðalög til Spánar
oí, um þetta stóra sólsviöna
land, sem hefur á siðari ára-
tugum oröið að einskonar orku-
stöð fyrir millistétt Vestur-
Evrópurikja.
Þangað fara menn til þess að
gleyma hinum gráu dögum
hversdagsleikans, gleyma
kerfinu og sér sjálfum undir sól-
hvitum himni.
Þótt tslendingar leiti skiljan
lega fyrst og fremst sólarinnar,
og ferðaiðnaðurinn hér selji
fyrst og fremst sólskin, þá er
bað á svolitlum misskilningi
byggt Frakkar fara til Spánar
Italir fara til Spánar, Austur-
rikismenn, Svisslendingar og
Þjóöverjar. Samt búa þeir við
stööugt sólskin, þegar sæmilega
árar i þá veru eins og t.d. i
fyrra, þegar úrkoma var litil
sem engin og sólsviönar varir
jarðarinnar skrælnuðu. Nei,
þetta fólk leitar ekki fyrst og
fremst aö sól. Þaö leitar aö nýju
umhverfi, nýjum takti og lifs-
stil, sem er frábrugðinn túninu
heima.
Kynni Islendinga af Spáni eru
ömul. A öldinni sem leið
yrjuðu kaupmenn að selja
Spánverjum fisk.
Danskir kaupmenn fylltu
skútur af hvítum fiski, sem
hafði veriö saltaður og sól-
þurrkaður um voriö.
Spánverjar greiddu i gulli.
Kaupmenn keyptu þá oft appel-
sinur i skip sin og létu þau sigla
til Kaupmannahafnar, þar sem
farmurinn var seldur, og vörur
landsins og nauðsynjar voru
siðan lestaðar til Islands i
Kaupmannahöfn. Oft fóru
kaupmenn landveginn til
Hafnar, með gull sitt i beltum.
Þeir notuðu léttivagna og eim-
lestir eftir að þær komu til
sögunnar.
Þetta voru Spánarferðir. En
þrátt fyrir margar slikar ferðir
um aldalanga fisksölu, hélt
Spánn áfram að vera óþekkt
land meö fáar linur i landa
fræðinni.
Bætt úr brýnni þörf
Nú hefur dálitið verið bætt úr
þessu. Bókaútgáfan Búkolla
hefur sent frá sér tvær bækur
eftir örnólf Arnason. Þær heita
COSTA DEL SOL, ANDALUSIA
(1976) og COSTA BRAVA,
MALLORCA, IBISA, COSTA
BLANCA (1977)
Ennfremur bók um
Kanarieyjar, en hana hef ég
ekki séð.
Bækur Ornólfs Arnasonar eru
uppsláttarbækur til þess að
styðjast viö á ferðalögum. Stutt
ágrip er af sögu landsins og
landafræði þess. Siöan er greint
frá sögu þeirra héraöa, sem
fjallaö er um i bókinni, og svo
loks sagt frá einstökum bæjum,
gullfossum og geysum.
Þá er stór kafli um ferða-
fræöi, þar sem fjallaö er um
munað ferðamannsins og
nauðsynjar: um tryggingar,
sóttvarnir, klæðnað, gististaði,
peninga, og svo framvegis.
Þá er I bókinni dálitið oröa-
safn, sem hægt er að gripa til, ef
allt annað þrýtur.
Þaö er mikill fengur i svona
bókum fyrir þá sem vilja
feröast með opin augun. Lands-
lag væri litils virði, ef það héti
ekki neitt. Ofurlitil saga af
manni og viöburðum glæðir
land, muni og minjar nýjum lit i
islenzkum augum.
Um bækur örnólfs Arnasonar
gildir svipað lögmál og um
aðrar ferðahandbækur.
Uppröðun og efnisval skiptir
öllu máli. Svona bækur eru yfir-
leitt ekki skrifaðar aöeins einu
sinni,einsog aörar bækur,
heldur veröa þær að þróast
gegnum margar útgáfur, þar
sem þær aðlagast viðfangs-
efninu. Sumir þættir slikra
verka veröa úreltir á fáum
árum, en aörir kaflar halda sinu
fulla gildi, öldum saman.
rrj .............
Kirkjan I San Jose er meðal
mynda i bókunum, en þær eru
prýddar hóflegum fjölda vel
valdra mynda.
Ég minni á þetta, vegna þess
aö hér á landi hika bóksalar
ekki við að seija fólki gamlar
ferðabækur og svo gömul vega-
kort, að maður þyrfti hestvagna
til þess að komast þar um.
T.d. varö undirrituðum það á
um daginn aö kaupa bók-
ina DANMARK RUNDT Útgáf
an reyndist svo ekki nothæf þvi
hún var frá 1971. Kristjánsborg-
arhöll var að visu á sinum stað,
og Himmelbjerget lika, en hætt
er við að þeir á Mols-Linen A/S
hefðu rekið upp stór augu, ef
reynt heföi verið að borga þeim
eftir prislistum þessarar guln-
uðu ferðabókar.
1 sömu bókabúö keypti ég
fyrir fáum dögum vegakort af
Frakklandi, og þaö reyndist
vera frá árinu 1962, eða fyrir
þann tima er vegagerð hófst
fyrir alvöru I Frakklandi.
Hraðbrautanet Frakklands er
alls ekki á þessu korti.
Þar eru sveitavegir, en nóg
um það.
örnólfur Arnason skipuleggur
bók sina þannig að hún á að geta
haldiö sinu gildi nokkur ár
a.m.k.
Ferðatimi lesta er ekki þarna,
og lítið er um prisa. Það er sagt
að læknishjálp og sjúkrahús-
kostnaður sé hár á Spáni og
þjórfé sé partur af launum
starfsmanna.
Staðarlýsingar eru áhuga-
verðar, en stundum er höndun-
um kastað til textans og mikið
fullyrt:
Staðarlýsingar gætu oft
verið betri.
„Svipast um i borginni.
Hjarta borgarinnar er torgið
Plaza de Cataluna. Uppfrá þvi
gengur glæsilegasta breiögata
Barcelona, Paseo de Gracia.
Þar er útvarpsstöðin, bankar,
skrifstofur flugfélaga og flestar
finustu búðir bæjarins. Skammt
ofan við torgið sker gatan Gran
Via (sem á opinberu máli nefn-
ist „Avenida de José Antoniu
Primo de Rivera” eftir stofn-
anda Falangistaflokksins)
Paseo de Gravia i 90 gráðu
horni. Við hvorn enda Gran Via
er nautahringur, en i miðju,
skammt frá Plaza de Cataluna,
er elzta bygging háskólans.
Paseo de Gravia endar við
Diagonal (sem á opinberu máli
nefnist „Avenida del
Generalisimo Franco”) Þau
gatnamót heita Sigurtorg, enda
er þar minnismerki um sigur
Francos i borgarastyrjöldinni
yfir sterkustu andstæðingum
sinum, Barcelonabúum, i janú-
ar 1939. Diagonal er lengsta
gata borgarinnar, 15 kilometra
löng breiðgata sem sker borgina
frá suðri til norðurs.
Frá Plaza de Cataluna niður
að höfninni liggur eitthvert
skemmtilegasta aðalstræti sem
nokkur borg heims getur státaö
af, „Ramblas”. 1 miðjunni eru
breiðar „eyjar” milli akbraut-
anna tveggja. Eftir þeim spáss-
éra borgarbúar og gestir allan
liðlangan daginn, eða setjast viö
borð i skugga risastórra trjáa
og panta sér kaffi eða svala
drykk. Hver „Rambla” hefur
sitt sérstaka nafn, og þar er
ák,veðin tegund af varningi á
boðstólum á „eynni”. Þarna er
t.d. á einni smáfuglar, kaninur
og mýs i búrum, á annarri
blómamarkaðir og á þeirri
þriðju bækur, timarit og hljóm-
plötur. Meðfram götunni standa
svo vöruhús, gistihús, veitinga-
og kaffihús, leikhús, óperan
o.s.frv.”
Þarna mætti rita miklu betri
texta.
Og annað sýni er svona:
„Næturlífiö"
Ef gengið er miður Ramblas
framhjá óperunni Liceo, er i
götunum á hægri hönd Barrio
Chino, „kinahverfið”. Þetta er
gleðihverfi borgarinnar, eitt
makalausasta sinnar tegundar i
Evrópu, einkum vegna þess aö
þarna koma saman bókstaflega
allir, sem eru að skemmta sér
það kvöldiö I borginni, bæði háir
og lágir. A börum, dansstööum
og næturklúbbum reka saman
axlir sinar venjulegir borgarbú-
ar, stúdentar, drykkjuræflar,
hertogar, hórur, ameriskir sjó-
liðar, sigaunskir vasaþjófar, Is-
lenzkir ferðamenn og arabiskir
oliufurstar. Þótt þessi margliti
söfnuður hafi etið máltiö sina á
mismunandi stöðum og hún hafi
verið allt frá sniktri samloku
uppi froskafætur með kampa-
vini, þá hænist allt þetta liö að
sömu næturstofnunum.
Hið eiginlega „kinahverfi” er
þrihyrningur milli gatnanna
Calle del Hospital, Calie de San
Pabloog Calle la Cadena. Þar
bjóða gleðikonur af öllum
stærðum og gerðum og ýmsum
litarjáttum blfðu sina á börum
og götuhornum. Þær eiga inn-
hlaup meö viðskiptavini sina i
svokallaöar „mublur” i nær-
liggjandi húsum. „Mublurnar”
. eru gistihús, sem ekki sinna
fyrirskipunum yfirvalda að
skoða vegabréf gistivinanna og
ganga úr skugga um að pör hafi
verið löglega gefin saman i
hjónaband. Vændi er að visu
bannað með lögum, en sagt er
að ýmsir áhrifamiklir borgarar
eigi of mikilla hagsmuna að
gæta i rekstri „mublanna” og
baranna i „kinahverfinu” til
þess að llklegt sé að hverfið
verði „hreinsað á næstunni”.
• Skipulag þessara bóka er
hinsvegar með ágætum og þær
eiga að koma að haldi þeim sem
vilja ferðast um Spán með opin
augun.
Jónas Guðmundsson.
Þangöflun Þörungavinnslunnar í sumar á
ríflega þriðjungi verðsins frá í fyrra
þrátt fyrir það höfðu duglegir og lagnir
þangskurðarmenn góðar tekjur
við þangskurðinn
Athugasemdir frá umsjónarmönnum rikisins með
rekstri Þörungavinnslunnar á Reykhólum
I Timanum 15. september er
aðalfrétt á forsiöu um Þörunga-
vinnsluna á Reykhólum undir
fyrirsögninni:
„Hallalaus rekstur undir
stjórn heimamanna”.
Þar sem við undirritaðir
höfum verið tilnefndir sem sér-
stakir fulltrúar hlutaöeigandi
ráðherra til að hafa umsjón með
þeim rekstri, sem fréttin fjallar
um, viljum viö koma á framfæri
athugasemdum til aö koma i
veg fyrir misskilning, sem hún
gæti valdið.
Það er rétt, sem i fréttinni
greinir, aö tekjur af rekstri
verksmiðjunnar fyrir júli og
ágústmunu, þegar framleiðslan
hefur verið seld, verða talsvert
hærri en bein rekstrargjöld
þennan sama tiam. Þessi af-
koma er riflega eins og til var
ætlazt, þegar i þennan rekstur
var ráðizt.
Hins vegar er villandi að bera
þessa afkomu saman við tap
verksmiðjunnar á árinu 1976,
sc-m var hátt á annað hundrað
milljónir króna. I rekstrargjöld
sumarsins vantar undirbúning
að rekstri, frágang að vertiö
lokinni, laun fastra manna á
dauöa timanum, alla vexti og
afskriftir, til að þessi afkoma
geti oröið sambærileg. Slikur
saman burður hefur hins vegar
litinn tilgang.
Meginatriði málsins er, að
þangöflun I sumar hefur tekizt á
riflega þriðjungi þess verðs,
sem var reynsla siðustu ver-
tiöar. Þrátt fyrir það hafa dug-
legir og lagnir þangskurðar-
menn haft góöar tekjur við
þangskuröinn.
Markmið rekstrar verk-
smiðju Þörungavinnslunnar h.f.
i sumar var fyrst og fremst að
sannreyna, að þessi aðferð við
þangöflun I ákvæðisvinnu fengi
staðizt. Þetta skyldi gert með
þeim hætti, að ekki bætti á
skuldir verksmiðjunnar meira
en áfallandi vöxtum.
Sýnt er, að þessu markmiði
verður náð, og þennig fást verð-
mætar upplýsingar, sem legiö
geta til grundvallar ákvörö-
unum um framtið verksmiðj-
unnar. Hins vegar er ennþá I
venjulegum rekstrarlegum
skilningi stórtap á þessum
rekstri, sem ekki verður eytt
nema til komi frekari endur-
skipulagning á rekstrinum,
lenging starfstima verksmiöj-
unnar og hófsemi i kröfum á
hendur henni.
Reykjavik, 15. september 1977
Páll Flygenring, ráðuneytis-
stjóri i iönaðarráðuneyti
Jón Sigurðsson, ráöu-
neytisstjóri i fjármálaráöu-
neyti.