Fréttablaðið - 22.07.2006, Síða 17
LAUGARDAGUR 22. júlí 2006 17
Íslenskir neytendur hafa um langt
skeið búið við að matvara hefur
verið ofurskattlögð og stjórnvöld
fylgt einhverri mestu haftastefnu á
Vesturlöndum á innflutning á
búvöru. Það væri því fagnaðarefni
ef stjórnvöld nýttu nýjar tillögur
matvörunefndar til að lækka tolla
og gjöld svo innkaupakarfa heimil-
anna mætti lækka. Það væru ein-
hver stærstu skref sem stigin hafa
verið til að bæta hag heimilanna allt
frá því að Bónus var stofnað árið
1989. Í grein sem ég skrifaði í
Fréttablaðið fyrr á árinu taldi ég að
skipun nefndarinnar yrði gæfuspor
í þá átt að lækka matvöruverð meira
en nokkru sinni fyrr. Svo virðist
vera að koma á daginn.
Tillögur nefndarinnar gera í
fyrsta lagi ráð fyrir einföldun í
skattlagningu, í öðru lagi minni
skattlagningu og þriðja lagi auknu
frelsi í innflutningi á matvöru. Með
því að framkvæma tillögur nefnd-
arinnar geta stjórnvöld slegið tvær
flugur í einu höggi; dregið úr undir-
liggjandi verðbólgu og bætt hag
heimilanna verulega.
Niðurstaða nefndarinnar er í
samræmi við niðurstöðu sem kom
fram í lok síðasta árs í skýrslu sam-
keppniseftirlits á Norðurlöndunum
um verð á matvöru. Ein helsta nið-
urstaða þeirrar skýrslu var sú að
tollar og gjöld væru meginástæðan
fyrir háu matvöruverði hér á landi.
Á það hafa reyndar fleiri bent hin
síðustu ár, enda hér á landi einhver
mestu og hæstu opinberu gjöld á
matvöru og aðra nauðsynjavöru í
Evrópu. Auk þess hamla innflutn-
ingshöft eðlilegu vörustreymi til
landsins. Stjórnvöld hafa haft öll
spilin á hendi en hafa valið að við-
halda ofurskattlagningu og hafta-
stefnu. Fyrir boðbera viðskipta-
frelsis og hóflegrar skattlagningar
kann því að vera sárt að horfast í
augu við þessa staðreynd.
Þáttur stjórnvalda
Matvöruverslun á Íslandi hefur náð
stórkostlegum árangri á undan-
förnum árum. Frá upphafi ársins
2000 til júníbyrjunar í ár hefur vísi-
tala neysluverðs, sem Hagstofan
mælir í hverjum mánuði, hækkað
um 34%. Á sama tíma hefur vísitala
matar- og drykkjarvöru aðeins
hækkað um 16%, innan við helming
af því sem vísitala neysluverðs
hefur hækkað. Á þessu tímabili
hefur áfengi og tóbak hækkað um
35%. Því er ljóst að smásöluverslun
ríkisins hefur heldur aukið verð-
bólgu á þessu tímabili á meðan mat-
varan hefur dregið verulega úr
verðbólgu á Íslandi. Það er forvitni-
legt að bera þessar tölur saman,
ekki síst þegar gagnrýni á smásölu-
verslun með matvöru hefur að
mestu leyti komið frá stjórnvöld-
um, sem einnig stunda umfangs-
mikinn smásölurekstur. Auk þess
er rétt að benda á að hlutur matvöru
í ráðstöfunartekjum fer stöðugt
lækkandi og er nú um 14% af ráð-
stöfunartekjum, en var yfir 24% við
stofnun Bónuss.
Það er ekki úr vegi að rifja upp
aðkomu Davíðs Oddssonar, fyrrver-
andi forsætisráðherra, að umræð-
unni um matvöruverð á árunum
2001-2002. Hann réðst af miklu off-
orsi og heift að fyrirtækinu Baugi,
nú Högum og gekk m.a. svo langt að
hann taldi rétt að brjóta upp fyrir-
tækið. Í ljósi þess sem að framan
greinir er ljóst að það varð að kenna
einhverjum um. Ekki gat hann
kennt sjálfum sér um sem æðsta
manni ríkisstjórnarinnar í tolla- og
skattamálum. Enda augljóslega
þungbært að hafa ekkert fram-
kvæmt af stefnumálum Sjálfstæð-
isflokksins í þessum málaflokki í
sinni löngu valdatíð. Ekkert.
Árangur verslunarinnar
Höfundar forystugreina Blaðsins
og Fréttablaðsins hafa nú bent á
hversu illa forsætisráðherra komst
að orði þegar hann sagði að verslun-
in gæti ekki staðið undir tillögum
matvörunefndarninar og myndi
væntanlega taka alla lækkunina í
eigin vasa. Ráðherrann treystir
versluninni til að innheimta skatta
og gjöld en ekki til að lækka mat-
vöruverð. Hvernig getur það stað-
ist? Munu tillögur matvörunefndar
stöðvast vegna þeirrar hugmynda-
fræði? Ekki verður lengur hægt að
skella skuldinni á verslun og þjón-
ustu í landinu. Hún stendur fylli-
lega undir þeim kröfum sem til
hennar eru gerðar.
Í næstu viku koma fulltrúar Ice-
land-verslunarkeðjunnar til Íslands
til að kynna sér þann ótrúlega
árangur sem náðst hefur við að
lækka rekstrarkostnað í matvöru-
verslun á Íslandi. Það sannar að
íslensk verslun er rekin á mjög hag-
stæðan hátt og samkeppni er mikil.
Menn reka upp stór augu þegar
þeim er sagt að Bónus kanni verð á
3.000 vörutegundum hjá samkeppnis-
aðilum daglega til að vera viss um
að bjóða betra verð. Það þekkist
ekki í Evrópu en er gott dæmi um
samkeppnina sem ríkir hér á landi.
Ljóst er að matvöruverð mun
lækka umtalsvert ef tillögur nefnd-
arinnar ná fram að ganga. Það er
eitthvert stærsta skref sem stigið
hefur verið til að bæta lífskjör
almennings hér á landi hin síðustu
ár. Stofnun Hagkaups og Bónuss
voru mestu kjarabætur Íslendinga
fram að þessu og nú er komið að
stjórnvöldum að létta undir rekstri
heimilanna í landinu.
Lægra matvöruverð
UMRÆÐAN
MATVÖRUVERÐ
JÓN ÁSGEIR JÓHANNESSON
FORSTJÓRI BAUGS GROUP HF.
Hér á landi eru einhver mestu
og hæstu opinberu gjöld á
matvöru og aðra nauðsynja-
vöru í Evrópu.
�������������������� �������
����������������������� ��������
� ����������������
��� ����� ��������������������������� ���������������� �������������� ��������������� ��� ��� ���������� �
�������������������������� ���� ���� ��������� �������������������� ����
��������������� ����������������
������������������������������
���� �������������������������� ��� ��� ����� ����� �������������� ���������� ��
������� ������������������� ����������������������������������������� ������ � �
��������������� ����������������
������������������������������
���� �������������������������� ��� ��� ����� ����������������� �� ���� ����
���������� ����
��������� ������� �
������������������ �����
���� ������� ��� ����
��� ������������ ��� �
��� ���������������
�����������
������������������������
���� ��� ������
�����������������
�� ������������� ��������
� � ���������� � ���
����� � ����� ������������������
����������������� �����
������������ ��������������
��������� ������� �
������������������ �����
���� ������� ��� ����
��� ������������ ��� �
��� ���������������
�����������
������������������������
���� ��� ������
�����������������
�� ������������� ��������
� � ���������� � ���
����� � ����� ������������������
����������������� �����
������������ ��������������
����� ��������
� � ���� ����������������
���� ��
���� ���
��������������
�������
����������
����
�����
����
�����������
������������
������
����������
��������������
��������������