Tíminn - 25.01.1978, Side 7

Miðvikudagur 25. janúar 1978.
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Heigason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Siðumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð i lausasölu kr. 90.00 Áskriftargjald kr. 1700 á
mánuði. ... . ., ,
Blaðaprenth.f.
Dökkar spár
Hér i blaðinu i gær var sagt frá nýrri spá Þjóð-
hagsstofnunar um verðlagshorfur á árinu 1978.
Samkvæmt spánni mun verðlagshækkun á árinu
verða 39-40% að meðaltali en 35-36% frá upphafi til
loka ársins. Þá hefur Hagstofan áætlað, að hinn 1.
marz næstkomandi hækki laun um 10% vegna visi-
töluákvæða kaupgjaldssamninga. Fyrirsjáanleg er
a.m.k. 6 1/2% verðbótahækkun hinn 1. júni næst-
komandi, en liklegt má telja, að hún geti orðið nær
8%. í ljósi þessa og annarra atriða virðast þvi að
öllu óbreyttu horfur á, að verðlagshækkun á árinu
1978 verði eins og áður sagði 39-40% að meðaltali en
35-36% milli áramóta. Tilsvarandi hækkun launa
yrði samkvæmt þessu yfir 50% að meðaltali og frá
upphafi til loka ársins um 40%, og er þá reiknað
með verðbótum 1. desember 1978, en ekki grunn-
kaupshækkun.
Samkvæmt þessu eru horfur á, að verðbólgan
verði enn meiri á þessu ári en hún varð á siðasta
ári, ef engar ráðstafanir verða gerðar til þess að
draga úr henni. Það má jafnvel gera ráð fyrir, að
hún verði mun meiri en spárnar gefa til kynna, þvi
að reynslan hefur oft orðið sú, að til sögunnar hafa
komið ýmsar hækkanir, sem ekki voru fyrirsjáan-
legar, þegar spáin var gerð. Óvæntar verðlækkanir
hafa hins vegar verð ótiðari.
Það þarf ekki að fara um það mörgum orðum, að
stefnt er i hreint öngþveiti, ef verðbólgan verður
látin æða eins hratt áfram og spárnar gefa til kynna
að verða muni, ef ekkert verður gert til að hamla
gegn henni. Það er útilokað fyrir útflutningsat-
vinnuvegina að taka á sig 50% kauphækkun á þessu
ári, án þess að það verði bætt með gengislækkun eða
öðrum tilsvarandi aðgerðum, sem aðeins bera
árangur um stundar sakir.
Af þessumá vera ljóst, aðráðstafanir tilað hamla
gegn verðbólgunni má ekki draga. Það er jafnt hag-
ur launþegans og atvinnurekandans, eftirlauna-
mannsins og sparifjáreigandans að viðnámið hefj-
ist sem fyrst. Þvi lengur, sem slikar ráðstafanir
dragast, verður örðugra að fást við verðbólguna og
að ná tilætluðum árangri i glimunni við hana.
Kosningalögin
í upphafi þings upplýsti Geir Hallgrimsson for-
sætisráðherra að gefnu tilefni frá Gylfa Þ. Gisla-
syni, að rikisstjórnin myndi beita sér fyrir þvi, að
sett yrði á laggirnar nefnd þingflokkanna, sem at-
hugaði möguleika á þvi að breyta kosningalögunum
fyrir kosningar. Aðallega væri það tvennt, sem slik
nefnd ætti að hafa i huga. Annað væri aukið vald
kjósenda til að hafa bein áhrif á val þingmanna, og
hitt væri jöfnun kosningaréttar, sem gæti falizt i
breyttum aðferðum við úthlutun uppbótarsæta.
Stjórnarflokkarnir hafa þegar tilnefnt fulltrúa
sina i slika nefnd. Framsóknarflokkurinn hefur til-
nefnt þá Jón Helgason og Tómas Árnason, en Sjálf-
stæðisflokkurinn þá Gunnar Thoroddsen og Ingólf
Jónsson.Telja má vist, að nefndin taki rösklega til
starfa eftir að þing er komið saman að nýju, og
kemur þvi sennilega brátt i ljós, hvort þingvilji er
fyrir hendi til breytinga á kosningalögunum, sem
takagddi fyrir kosningar i vor. ^
Þá er þess að geta, að fyrir þinginu liggur frum-
varp frá Jóni Skaftasyni um að kjósendur raði
frambjóðendum um leið og þeir kjósa.
19 ^ *

------------------- ' ■ ----
Spartak Beglov, APN:
l/
íhlutun Carters um
mál Vestur-Evrópu
Hann reynir að útiloka kommúnista
Arthur Goldberg og Yuri Vorontsov, a&alfulltriiar Banda-
rfkjanna og Sovétrikjanna é Belgradfundinum.
i rússneskum fjölmiölum er
nú mikiö rætt um þá yfirlýs-
ingu Bandarikjastjórnar, að
hún liti alvarlegum augum,
ef kommúnistar fá fulltrúa i
rikisst jórnum i Vest-
ur-Evrópu. Eftirfarandi
grein er nokkurt sýnishorn
þess, hvernig rússneskir
fjölmiðlar ræða nú um þetta
mál.
KOMMÚNISTAR og aðrir
vinstri flokkar ættu ekki að fá
að taka þátt i rikisstjórnum i
Vestur-Evrópu. Nú vitum viö,
að þetta er hin opinbera Cart-
erkenning. Það, sem áður var
sagt að tjaldabaki i Washingt-
on og á lægri nótunum, er nú
birt sem opinber yfirlýsing
bandariska utanrikisráöu-
neytisins i sambandi viö
stjórnmálaþróunina á ltalfu.
A siðustu vikum og mánuð-
um hafa komið skýrt i ljós
helztu aðferðirnar, sem notaö-
ar eru við framkvæmd þessar-
ar kenningar I hinum ýmsu
löndum og við ýmsar aðstæö-
ur.
Pólitiskum aðferöum er
beitt, eins og ljóst er i Frakk-
landi I formi beinnar og ó-
beinnar ihlutunar I kosninga-
baráttuna. Sú staðreynd, að
Carter forseti taldi nauðsyn-
legt að gefa Mitterand leið-
toga sósialista, gaum, er hann
staldraði við i Paris I hraöferö
sinni um heiminn, sýnir aö
bandarisk stjórnvöld hafa allt
i einu tekið jákvæða afstöðu til
þess flokks. Hin ytri merki um
athygli eru litt dulbúin aövör-
un. Flestir alþjóölegir frétta-
skýrendur eru þessarar skoð-
unar. Stjórnvöld I Washington
hafa gefið i skyn að þau styöji
allt sem getur stuölað að
sundurþykki vinstri flokk-
anna.
I Portúgal hefur efnahags-
legum þrýstingi verið beitt á
hvað augljósastan hátt. Til
þess að koma fótunum undir
stjórn Soaresar og knýja hana
til hægri stefnu i staö vinstri
var beitt áhrifum Efnahags-
bandalagsins og siöan beinum
áhrifum fulltrúa Wall Street
— Alþjóða gjaldeyrissjóösins.
Skilmálarnir fyrir lánveitingu
til Portúgal sýna ótvírætt
hvers konar efnahagsstefna
það er, sem fellur hinum al-
þjóðlegu bankastjórum I geð:
Áreiðanlega ekki sú stefna aö
skeröa völd stórfyrirtækja og
landeigenda i Portúgal.
í STJORNMALALIFI ttallu
eru sérstaklega áberandi und-
irróðursaöferðir þar sem beitt
er tilstyrk leyniþjónustunnar.
Það er bezt aö leyfa innlendu
vitni að hafa oröið. Nýveriö
fullyrti timaritið Giorni, að
þrem deildum bandarisku
leyniþjónustunnar sem bæki-
stöövar hafa I Natóherstöðv-
um i ftaliu hefði veriö gefin sú
fyrirskipun að koma, hvað
sem þaö kostaði, i veg fyrir að
áfótkæmistá ítaliu ,,viss teg-
und lýðræðisþjóðfélags”. Gi-
orni bendir á það að I aögerð-
unum taki þátt þúsundir út-
sendara upplýsingaþjónustu
bandariska utanrikisráöu-
neytisins, leyniþjónustu hers-
ins og gagnnjósnaþjónustunn-
ar.
Blaðið telur, aö Italska
leyniþjónustan reki svipaða
starfsemi I landinu. Það er op-
inbertleyndarmál segirtlma-
rit aö frá 1949, er Italla gekk I
Nató, hefur italska leyniþjón-
ustan einkum verið notuð til
eftirlits með vinstri sinnuðum
samtökum i landinu, sérstak-
lega Italska kommúnista-
flokknum. Timaritið segir, að
leyniþjónusta italska varnar-
málaráðuneytisins (SID), sem
hefur með höndum starfsemi
leyniþjónustu og gagnnjósna-
þjónustu i landinu, standi I
mjög leynilegum tengslum við
Nató. Þessi samtök hafa það
hlutverk aö „koma i veg fyrir
þaö að vinstri öflin komist til
valda, hvaö sem þaö kostar,
þar með taldar ofbeldisaö-
gerðir og beiting áhrifa á
stofnanir rikisins.”
Það, að bandariski am-
bassadorinn, Richard.Gardn-
er, var nýverið kallaður til
Washington til „viðræðna”, er
þvi aðeins yfirboröshluti
borgarlsjaka hinna fjölþættu
pólitisku áhrifa, sem beitt er
gegn Italiu handan yfir hafið.
Hernaöarlegum áhrifum er
beitt með hjálp Nató, og meö
þvl að hamra I sifellu á „sov-
ézkri ógnun” sem hefur það
hlutverk að hæða þjóðir Vest-
ur-Evrópu svo mjög, aö pólit-
iskur vilji þeirra lamist ger-
samlega.
ÞESS ER vænzt að eftirfar-
andi spurning stjórnvalda I
Washington muni hafa sömu
sálfræöilegu áhrif: „Hvernig
er unnt að samræma þátttöku
kommúnistaráöherra I Nató-
fundum þeirri staöreynd aö
heimspeki þeirra og pólitls k-
ar skoöanir eru i algerri and-
stöðu við hugsjónir og mark-
mið Atlantshafsbandalags-
ins?”
Vestur-Evrópubúar gætu
svarað þessari spurningu með
þeirrispurningu hvort Nató og
skipting Evrópu i andstæð
hernaðarbandalög sé af hálfu
bandarlskra stjórnvalda ætlað
aðvaratil eilffðar? Sovétrikin
og önnur aöildarlönd Varsjár-
bandalagsins hafa ávallt veriö
þvi fylgjandi að hernaðar-
bandalögin verði leyst upp og
að komið verði á þvi skipulagi
i Evrópu,sem gerði það kleift
aö binda endi á andstööuna,
sem þar er nú rikjandi.
Hinir bandarisku verndarar
hafa þannig afhjúpað sig al-
geriega. Þaö er ekki nein dul-
arfull „sovézk ógnun” heldur
áhugi á stööugum hugsjóna-
legum og pólitiskum þrýstingi
á Vestur-Evrópu sem býr að
baki þeirri stefnu þeirra að
viðhalda „Atlantshafstengsl-
unum”.
Þaö er ekki aö ástæðulausu
að mörgum koma nú til hugar
hin óheillavænlegu fordæmi
frá Guatemala og Chile. Sam-
ræmist þetta allt þeim skuld
bindingum, sem Bandarikin
hafa undirritað, einkanlega I
Helsinki, sem banna hvers
konar ihlutun um málef ni ann-
arra i Evrópu? Ég vitna hér
orðrétt til spurningar, sem
Parisarblaðið Le Monde bar
fram. Þorri almennings I höf-
uðborgum Vestur-Evrópu
spyr hennar einnig af rök-
studdri ástæðu.
Kreppa auövaldsskipulags-
ins, sem sérstaklega er áber-
andi I löndum eins og Italiu, er
óumdeilanleg staöreynd.
Vinnandi fólk,sem ber hita og
þunga dagsins þekkir vel af
eigin reynslu, hver er þess
megnugur að verja hagsmuni
þess og hvaöa pólitiskur val-
kostur getur leitt þjóðirnar út
úr þeirri blindgötu sem þær
eru nú staddar I.
Svo virðist san „mannrétt-
indabaráttumennirnir” I
Washington séu ekki reiðu-
búnir til þess að láta Vest-
ur-Evrópubúum það einum
eftir að ákveða hvernig þeir
eigi að greiða atkvæði. Þetta
gamla form ósjálfstæðis léns-
skipulagsins er bakhhðin á
hinni „nýju stefnu” stjórn-
valda i Washington.
Þannig hefur enn sannazt
réttmæti þeirra oröa, sem Le-
onid Bresnjéf mælti á ráð-
stefnu kommúnista- og verka-
mannaflokka I Berlin i júni
1976: „Svoviröist sem heims-
valdasinnaöir stjórnmála-
menn.sem tala svo mikiö um
lýöræöi og frelsiséu þvi aðeins
fúsir til að leyfa það að völd
þeirra sjálfra séu ekki I
hættu.”
(Þýtt APN
Þ.Þ.