Tíminn - 27.01.1978, Blaðsíða 12

Leiðbeiningar um útreil
útsvars og fleiri opinbei
Leifibeiningar þessar um út-
reikning þeirra opinberu gjalda
sem birtast i skatt- og útsvars-
skrá, svo og um ákvörðun ónýtts
persónuafsláttar og barnabóta,
eru fyrst og fremst mifiafiar viö
launþega, þó svo afi framteljend-
ur mefi sjálfstæfian atvinnu-
rekstur geti haft þar nokkur not
af.
Þvf aöeins koma þessar leifi-
beiningar afi notum aö framtelj-
andi hafi fyllt út framtal sitt fyrir
árifi 1978 og lagt saman alla lifii
þess.
Meö leifibeiningunum er eyfiu-
blafi sem framteljandi getur
skrifafi þær upphæfiir á sem um
er aö ræöa viö útreikning hvers
gjalds. Til hagræöis fyrir fram-
teljendur fylgir texti leiöbeining-
anna stafliöum eyöublaösins.
Jafnframt fylgja tvö dæmi um
útreikning á opinberum gjöldum
á eyöublaöinu og eru tekin sem
dæmi barniaus hjón i Reykjavik
sem búa I eigin ibúfi og einstætt
foreidri meö þrjú börn, yngri en
16 ára, 31. des. 1977. Einstæöa
foreldriö á ekki ibúfi.
Meö dæmunum fylgja nokkrar
tölulegar skýringar:
A. Tekju-
skattur eða
ónýttur per-
sónuaf sláttur
1. Hreinar tekjur til skatts eru
mismunur tekjukafla framtals-
ins, III, á bls. 2 og beggja frá-
dráttarkaflanna, IV, og V, á 2.
bls. framtalsins.
2. Ef framteljandi telur sig eiga
rétt til ivilnunar skv. 52. gr.
skattalaganna (sjá nánar i
Leiöbeiningum um útfyllingu
skattframtals 1978) skal hann
draga þá upphæö frá hreinum
tekjum. (Skattstjóri úrskuröar
fjárhæö ivilnunar.)
3. Skattgjaldstekjur eru annaö-
hvort sama upphæö og hreinar
tekjur til skatts (þ.e. i heilum
hundruöum) eöa hreinar tekjur
til skatts aö frádreginni ivilnun
skv. 52. gr. Skattgjaldstekjur
eru þvi þær tekjur sem skattur
er reiknatur af.
4. Þegar skattgjaldstekjur hafa
veriö reiknaöar út skal reikna
skatt af þeim á eftirfarandi
hátt:
a) Hjá einstaklingum og hjón-
um telji þau fram hvort i sinu
lagi:
Af fyrstu 1.310.700 kr. skatt-
gjaldstekjum reiknast 20%
skattur.
Af næstu 524.300 kr. reiknast
30% skattur.
Af þvi sem umfram er reikn-
ast 40% skattur.
b) Hjá hjónum sem samsköttuö
eru og hjá sambýlisfólki sem
átt hefur barn saman og ósk-
aö hefur eftir aö sameina
skattgjaldstekjur sinar og
skattgjaldseign:
cAf fyrstu 1.835.000 kr. skatt-
gjaldstekjum reiknast 20%
skattur.
Af næstu 786.500 kr. reiknast
30% skattur.
Af þvi sem umfram er reikn-
ast 40% skattur.
Færiö siöan reiknaöan skatt i
samtalsreit.
Færiö inn viöeigandi persónu-
afslátt en persónuafsláttur
er:
a) 206.610 kr. fyrir einstakl-
ing og hjón sem telja fram
hvort I sinu lagi.
b) 308.850 kr. fyrir hjón sem
samsköttuö eru, einstætt
foreldri meö barn, yngra
en 16 ára á heimili og á
framfæri 31. des. 1977, og
sambýlisfólk sem átt hefur
barn saman og óskar eftir
aö sameina skattgjalds-
tekjur sinar og skatt-
gjaldseign.
Reikniö út mismun reiknaös
skatts og persónuafsláttar. Ef
persónuafsláttur er hærri en
reiknaöur skattur myndast ónýtt-
ur persónuafsláttur (sjá siöar
hvernig má nota ónýttan per-
sónuafslátt til greiöslu útsvars).
Ef reiknaður skattur er hærri
en persónuafsláttur kemur fram
sá tekjuskattursem framteljanda
ber að greiða. Þó þarf aö bæta þar
viö 1% álagi til Byggingarsjóös
rikisins er greiöist meö tekju-
skatti.
B. Eignar-
skattur
Eignir alls il. kafla framtalsins á
bls. 1, eins og framteljandi á aö
ganga frá þvi, fela i sér gildandi
fasteignamat húss og lóöar sem
tók gildi El. des. 1977, sbr. Leið-
beiningar um útfyllingu skatt-
framtals 1978.
Skv. gildandi lagaákvæðum,
þ.e. 26. gr. laga nr. 68/1971, sbr. 2.
gr. laga nr. 63/1977, greiöist eng-
inn eignarskattur af 8.000.000 kr.
skattgjaldseign hjá einstaklingi
og 12.000.000 kr. hjá hjónum. Af
þeirri skattgjaldseign sem þar er
umfram greiðist 0,8%.
Viö útreiknaðan eignarskatt
skv. framansögöu bætist 1% álag
til Byggingarsjóðs rikisins.
C. Útreikn-
ingur
útsvars
Útsvarsskyldar tekjur eru
reiknaðar út á eftirfarandi hátt:
Dragið samtöíu IV. kafla fram-
talsins á bls. 2, „Breytingar til
lækkunar á framtöldum tekjum
skv. III.”, frá samtölu III. kafla
framtalsins á bls. 2, „Tekjur áriö
1977”. Mismunur sá sem fram
kemur er nefndur „Vergar tekjur
til skatts”.Útsvarsskyldar tekjur
og vergar tekjur til skatts eru
sama upphæðin hjá þeim sem eru
eingöngu launþegar og eiga ekki
eigin ibúðm
Frá „vergum tekjum til skatts”
skal draga reiknaöa leigu af ibúö-
arhúsnæöi sem framteljandi not-
ar sjálfur og fram kemur i a-liö 3.
töluliöar III. kafla framtalsins á
bls. 2. Framteljandi, sem er ein-
göngu launþegi og býr I eigin
ibúð, hefur nú reiknaö út útsvars-
skyidar tekjur S$INAR(J
Þeir framteljendur sem hafa
tekjur af eignaleigu eöa útleigu
Ibúöarhúsnæöis, eiga aö skila
rekstraryfirliti þar sem fram
koma leigutekjur og gjöld. Viö
framtalsgerö á framteljandi aö
færa hreinar tekjur skv. sliku
rekstraryfirliti i tekjulið 2 I III.
kafla framtalsins eöa, ef tap hef-
ur orðið, aö færa tap i frádráttar-
liö 12 i V. kafla framtalsins.
Vaxtagjöld og fyrningar á
gjaldahliö áður getins rekstraryf-
irlits má ekki draga frá leigútekj-
um þegar útsvarsskyldar tekjur
eru ákvarðaðar þó aö leyfilegt sé
að draga hessa gjaldaliði frá viö
ákvörðun hreinna tekna til tekju-
skattsálagningar. Þessa tvo
gjaldaliði þarf þvi aö draga út úr
rekstraryfirlitinu viö ákvöröun
útsvarsskyldra tekna. Samsvar-
andi leiðréttingu þurfa þeir aöilar
að gera sem láta öðrum i té ibúö-
arhúsnæöi án eölilegs endur-
gjalds, sbr. b-liö 3. töluliðar III.
kafla framtalsins, og hafa fært
þessa gjaldaliði i 1. töluliö V.
kafla framtalsins.
Ekki þykir ástæða til þess að
lýsa hér heimildum sveitarfélaga
til hækkunar tekna til útsvars
enda gilda þær heimildir ein-
göngu gagnvart framteljendum
með sjálfstæðan atvinnurekstur
og auk þess notfæra mörg sveit-
arfélög sér alls ekki þessa heim-
ild. Verður þvi sérhver, sem þessi
heimildarákvæði gætu tekiö til,
að áætla sjálfur um þetta atriöi en
getur viö þá áætlun haft útsvars-
álagningu sina frá fyrri árum til
hliðsjónar.
Hegar framteljandi hefur
reiknaö út útsvarsskyldar tekjur
skv. framansögöu færir hann þá
upphæö i 1. töluliö C á eyöublaö-
inu og reiknar út útsvariö meö
þeirri prósenttölu sem hann telur
aö veröi notuð viö álagningu áriö
1978. (Liklegt má telja aö flest
sveitarfélög noti sgmu prósent-
tölu og á árinu 1977 þó aö ekki sé
óhætt aö fullyrða þaö. Ef útsvör
voru reiknuð i skýrsluvélum 1977
má finna prrosenttöluna á álagn-
ingarseðli 1977.)
Þeir framteljendur sem telja
sig eiga möguleika á Ivilnun skv.
27. gr. útsvarslaganna, veröa aö
ákvaröa sjálfir þá upphæö sem til
greina gæti komiö þvi aö vonlaust
er aö gefa nokkrar leiöbeiningar
um þetta atriöi, aörar en þær aö
reikna skal 10% af þeirri upphæö
sem framteljandi ákvaröar og
færa þannig fengna upphæö I 2.
töluliö C á eyöublaöinu. (Ein-
hverja hliösjón gæti fólk haft af
Ivilnun fyrri ára þó að um þaö
gildi engin föst regla.)
Aö lokum skal lækka útsvariö
meö hliösjón af fjölskyldustærö á
eftirfarandi hátt og færa þá lækk-
un I 3. tölulið C á eyöublaðinu:
a) Um 22.365 kr:
Hjá hjónum sem útsvarslögö
eru sameiginlega.
Hjá einstæöu foreldri sem
heldur heimili meö barni sinu,
yngra en 16 ára 31. des. 1977.
Hjá karli og konu i óvigðri sam-
búð sem átt hafa barn saman
og óskaö hafa sameiningar á
skattgjaldstekjum.
c) Um 15.975 kr. hjá einstaklingi
og hjónum sem telja fram
hvort I sinu lagi.
c) Um 3.195 kr. fyrir hvert barn,
yngra en 16 ára 31. des. 1977.
d) Um 6.390 kr. fyrir hvert barn,
yngra en 16 ára 31. des. 1977,
umfram 3 börn I fjölskyldu.
Þessar 6.390 kr. bætast viö
3.195 kr. fyrir 4., 5., o.s.frv.,
barn.
ónýttur persónuafsláttur mynd-
ist, skuli rikissjóður leggja fram
fé er nemi allt að þessum mun og
skuli þvi ráöstafaö fyrir hvern
mann til greiðslu útsvars gjald-
ársins. Sé upphæö útsvars lægri
en ónýttur persónuafsláttur fellur
það sem umfram er af ónýttum
persónuafslætti niður. A þessu
eru þó tvenns konar frekari tak-
markanir svo sem hér segir:
I fyrsta lagi má aldrei koma til
hærri greiðsla úr rikissjóði til
greiðslu útsvars framteljanda en
sem nemur þeim mismun sem
fram kemur annars vegar á full-
um persónuafslætti (upphæöin i 5.
tölulið A-liðar á eyöublööum) og
hins vegar á þeirri upphæö sem út
kemur þegar 20% eru reiknuö af
vergum tekjum til skatts eftir aö
frá þeim hafa veriö dregnar:
a) 532.500 kr. hjá einstaklingi og
hvoru hjóna sem telja fram
sitt I hvoru lagi,
b) 798.700 kr. hjá samskattlögð-
um hjónum og karli og konu
sem búa saman I óvigöri sam-
búö og átt hafa barn saman og
óskaö hafa eftir sameiningu á
skattgjaldstekjum.
Launþegi færir þvi vergar tekj-
ur til skatts (sjá skilgreiningu á
vergum tekjum til skatts I skýr-
ingum um útreikning á útsvari) I
1. tölulið D og dregur frá
þeim i tölulið 3 D þá upphæö sem
viö á skv. áöursögöu, þ.e. 532.500
kr. hjá einstaklingi og 798.700 kr.
hjá samskattlögöum hjónum.
Niðurstööu færir framteljandi
sem er eingöngu launþegi I 4 tölu
liö D og reiknar 20% af þeirri
niöurstööu, færir þá upphæö sem
þá kemur út i sömu linu yst til
hægri, en yfir þessari tölu eru á
eyöublaðið prentaöar upphæðir
persónuafsláttar og þarf þvi ekki
annað en aö strika út þá upphæö
persónuafsláttar sem ekki á viö.
Niöurstaðan sem út kemur i 5. liö
D-liðar eyöublaðsins er þaö
hámark ónýtts persónuafsláttar,
sem gæti komið til greiðslu út-
svars sem þó takmarkast I fyrsta
lagi af upphæö ónýtts persónu-
afsláttar i 5. liö A-liöar eyöu-
blaðsins, i ööru lagi af upphæð
útsvars og I þriöja lagi af upphæö
takmörkunarútsvars, sbr. næsta
lið leiðbeininganna um takmörk-
unarútsvar, þ.e. sú talan af þess-
um fjórum upphæðum sem lægst
er, er sú upphæö sem rikissjóöur
leggur fram til greiöslu útsvars
framteljanda. 2. töluliöur D-liöar
eyöublaösins er eingöngu vegna
þeirra sem hafa meö höndum
sjálfstæðan atvinnurekstur. Skv.
tilvitnaöri lagagrein á eyöublöö-
um skal hækka vergar tekur til
skatts hjá þeim sem hafa lægri
tekjur af atvinnurekstri sinum en
ætla má aö oröiö heföi ef
framteljandi hefði unnið starfiö
hjá öörum. Ástæöa þykir til aö
taka skýrt fram aö þessi hækkun
er eingöngu gerö til aö takmarka
notkun ónýtts persónuafsláttar
hjá þessum aðilum og hefur engin
áhrif á tekjuskattsálagninguna.
Nánari leiöbeiningar um þetta
atriði veröa vart gefnar á þessum
vettvangi enda er nefnd hækkun á
vergum tekjum til skatts háö
upphæö hreinna tekna og eöli at-
vinnurekstrar viökomandi
framteljanda.
I ööru lagi, sbr. D-liö leiöbein-
inganna, er svonefnt takmörk-
unarútsvar sem felst i þvi aö
rikissjóöur greiöir ekki hærri
upphæð af útsvari gjaldanda en
sem nemur þeirri fjárhæð sem út-
svariö hefði numiö ef útsvar heföi
verið lækkað um hundraðshluta
útsvars i viðkomandi sveitar-
félagi af:
a) bótum skv. II. og IV. kafla
laga um almannatryggingar,
b) námsfrádrætti er skattstjóri
ákvarðar vegna þeirra sem
stunda nám i a.m.k. sex
mánuöi á árinu,
c) lækkun skattgjaldstekna er
skattstjóri ákvarðar sem iviln-
un I tekjuskatti skv. 52. gr.
skattalaganna.
(Jtreikningur útsvarstakmörk-
unar fer þannig fram aö I 1. tölu-
lið i E-liö eyöublaösins eru færöar
tekjur til útsvars (sama tala og I
1. tölulið C-liðar eyöublaösins) og
útsvar reiknaö út á sama hátt og I
1. töluliö C-liöar eyöublaösins.
Siöan skal útfylla a, b og c-liði 2.
töluliöar E-liöar eyðublaösins
eins og tilefni gefst til.
I a-liö skal færa bætur skv. II.
kafla almannatryggingalaga en
þær eru: Ellilifeyrir, örorku-
lifeyrir, örorkustyrkur, maka-
bætur, barnalifeyrir, mæðralaun
(og sambærilegar bætur til ein-
stæöra feöra meö börn) og ekkju-
eöa ekklabætur og lifeyrir. Þá
skal einnig færa I a-lið bætur IV.
kafla almannatryggingalaga en
þær eru dagpeningar og ýmsar
dánarbætur.
I b-lið skal færa þann námsfrá-
drátt er gjaldandi telur sig eiga
aö fá vegna náms sem hann hefur
stundað a.m.k. I sex mánuöi á sl.
ári. Vakin er athygli á þvi, að
aðeins má færa þann námsfrá-
drátt sem nemandi fær sjálfur
eöa námsfrádrátt aö frágenginni
skeröingu hans vegna hugsan-
legrar ivilnunar I tekjuskatti til
foreldra vegna stuðnings þeirra
viö barn þeirra sem oröiö er 16
ára, ef um hana er aö ræða.
Framteljendur veröa sjálfir aö
geta sér til um upphæö ivilnunar
á skattgjaldstekjum hjá skatt-
stjóra, ef um hana er sótt, og færa
hana i e-lið enda er ómögulegt aö
setja fram reglu um þetta atriði
þar eö umsókn hvers framtelj-
anda er metin sérstaklega.
Þegar niöurstaöa a, b og c-liöa
skv. framangreindum reglum er
fengin skal finna prósentuhlutfall
niðurstöðutölunnar meö útsvars-
prósentu ársins 1977, þó aldrei
hærri en 10%. Otkomu skal færa
út á eyðublaöi lengst til hægri
neðan viö reiknaöa útsvarsupp-
hæö i 1. tölulið.
13. töluliö.E-liðar skal reikna út
lækkun útsvars vegna fjölskyldu
á sama hátt og gert er i C-lið
eyðublaösins. Dragið nú útkomu-
tölu 2. og 3. töluliðar E-liöar eyöu-
blaðsins frá útsvarsupphæö I 1.
töluliö E-liöar. Niöurstaöa þessa
útreiknings er svonefnt takmörk-
unarútsvar.
Hafi framteljanda, sem engan
tekjuskatt á aö bera, tekist að
reikna út A, C, D og E-liöi eyðu-
blaðsins, þ.e. ónýttan persónuaf-
slátt i A-lið, útsvar i C-liö,
hámark ónýtts persónuafsláttar
til greiðslu útsvars i D-liö og tak-
mörkunarútsvar i E-liö þá getur
hann séð hve háa upphæð ætla má
að rikissjóöur greiöi af útsvari
hansen þaðer lægstaupphæöin af
hinum fjórum upptöldu niöur-
stöðum i A, C, D eða E-liöum
eyöublaösins.
D. Aðeins
fyrir þá
f ramtelj endur
sem engan
tekjuskatt
bera en hafa i
útreikningi i
A-lið fengið
ónýttan per-
sónuafslátt
I 2. mgr. B-liðar 25. gr. laga um
tekjuskatt og eignarskatt, sbr. 9.
gr. laga nr. 20/1976, segir aö nemi
persónuafsláttur framteljanda
hærri upphæö en reiknaður skatt-
ur af skattgjaldstekjum, þ.e.
E. Útreikn-
ingur tak-
mörkunar -
útsvars
F. 2% álag á
gjaldstofna
útsvara skv.
lögum
nr. 70/1977