Tíminn - 12.03.1978, Page 24

24
Sunnudagur 12. marz 1978
?■-
Þóra Borg í hlutverki móður-
innar i Selurinn hefur manns-
augu eftir Birgi Sigurðsson.
LEIKFÉLAG BEYKJAVtKUH
Refirnir
eftir:
LILLIAN HELLMAN
Þýðandi:
Sverrir Hólmarsson
Leikmynd og búningar:
Jón Þórisson.
Lýsmg:
Daniel Williamsson
I!’ Leikstjóri
Steindór Hjörleifsson
Þóra Borg
Leikfélag Reykjavíkur frum-
sýndi Refina eftir Lillian Hell-
man siðastliðinn miðvikudag og
á þeirri sýningu hélt Þóra Borg
leikkona upp á 50 ára leikafmæli
sitt og var hyllt af starfsbræðr-
um og leikhúsfólki.
Leikfélag Reykjavikur kynnir
leikkonuna á þennan hátt i leik-
skrá:
„ÞóraBorgá 50 ára leikafmæli
á þessu leikári. Það var haustið
1927 sem hún gekk endanlega i
lið leikenda hjá Leikfélagi
Reykjavikur og var þó engu og
engum ókunnug fyrir. Hún er
dóttir frú Stefaniu Guðmunds-
dóttur og Borgþórs Jósefssonar
sem voru meðal stofnenda Leik-
félagsins og vörðu um árabil öll-
um sinum fristundum i að
byggja upp það leikhús sem við
njótum i dag. Frú Stefania og
einstök leikafrek hennar eru
Refirnir
Reyfari í viðhafnarklæðum
jafnan nefnd fyrst til sögu þegar
minnst er frumbýlingsáranna í
Iðnó ogþað er ekki erfitt að geta
sér til um að Borgar-börnin á
Laufásveginum, þar sem fjöl-
skyldan bjó hafi verið svo til
daglegir gestir i leikhúsinu.
Þóra Borg hafði reyndar stigið
sin fyrstu spor á leiksviðinu
löngu áðuren hún vill telja upp-
haf leikferils sins þvi fimmtán
árum áður hljóp hún i skarðið
fyrir önnu Borg systur sina i
forföllum hennar og lék Tótu i
„Fjalla-Eyvindi”.
Fyrsta leikhlutverk Þóru
Borg sem henni var falið frá
upphafi æfingartima var Wanda
i „Gleðigosanum” eftir Kraatz
og Hoffmann og strax þennan
fyrsta vetur, 1927-1928 tók hún
þátt i sex af sjö nýjum sýning-
um i Iðnö. Hún hefur siðan leikið
hér fjölda skemmtilegra hlut-
K ?

verka. Þegar Þjóðleikhúsið tók
til starfa var hún um tima hin-
um megin við lækinn en snéri
siðanafturtil gamla leikhússins
og hér hélt hún haustið 1972 upp
á 45 ára leikafmæli sitt i liflegu
hlutverkifrúLovisu i „Dóminó”
eftir Jökul Jakobsson.”
Þóra Borg er heiðursfélagi
Leikfélags Reykjavikur og
mátti glögglega finna að frú
Þóra Borg og hennar fólk á rik
itök i reykviskum leiklistarunn-
endum.
Refirnir
„Refirnir” (The little Foxes)
eftir Lillian Hellman er verk
sem sótt er i hina sagnfræðilegu
uppsprettu bandariskra skálda
sem sé Suðurriki Bandarikj-
anna en þar hafði þróazt merki-
legt þjóðfélag sem byggðist á
plantekrum, svörtum ánauðug-

um þrælum og yfirstétt sem dró
lifsstil sinn upp eftir lifnaðar-
háttum háaðalsins i Bretl. og
á meginlandi Evrópu. Hin rika
jörð og ódýrt vinnuaflið stóð
undir ljúfu munaðarflullu lifi
hvitu yfirstéttarinnar, en þetta
leið undir lok — að mestu —
i þrælastriðinu og ástandið sem
á eftir kom hefur orðið skáldun-
um uppspretta mikilla sagna og
leikbókmennta.
Refir Lillian Hellmans eru
angi af þessari bergæð þótt
verkið jafnist á engan hátt við
það bezta sem gert hefur verið
um Suðurriki Bandarikjanna.
Leikurinn tengist i raun og veru
ekki ákveðnu heimssvæði néma
meðtveim negrum, ráðskonuog
þjóni og tali um ódýrt vinnuafl.
Upprifjanir um hina unaðslegu
æskudaga á heimili Bridde
Hubbard.
Rökvísi skáldkonunnar er of
slöpp til þess að siðfræðin sé
tekin alvarlega. fslendingar sjá
of litinn mun á þvi hvort menn
græða á bómullarfabrikku sem
byggist á ódýru vinnuafli eða
þrælahaldi eða hvort menn eiga
hlutabréf i járnbrautum. Þau
hlutabréf eru lika góð af þvi að
blóð og tár eru undirstaðan.
Að ánafna svartri ráðskonu
1700dollara 1 stað þess að fýrir-
lita hana er ef til vill nokkurn
veginn sami hluturinn á fslandi
eins og við spáum i stöðuna, þótt
þetta sé i augum skáldkonunnar
„góðverk’ ’ og beri vott um eftir-
breytnisvert hugarfar. Þeir sem
búast við skáldskap sem jafna
má við verk O’Neill, Arthurs
Miller, Tennessee Williams og
Edward Albee verða fyrir von-
brigðum. Refir Lillian Hellman
eru aðeins laglegur reyfari en
Valgerður Dan,Jón Sigurbjörnsson, Guðrún Asmundsdóttir og Sig- Frd æfingu á Refunum eftir Lillian Hellman: Gisli Halldórsson,
riður Hagalin. Valgerður Dan, Hjalti Rögnvaldsson, Sigríður Hagaiin, Þorsteinn
Gunnarsson og Guðmundur Pálsson.
I kyrrum
punkti
veraldar
sem snýst
Listdanssýning i Þjóðleikhúsinu
ÞJÓÐLEIKHÚSID
LISTDANSSÝNING
5 ballettar
Stjórnendur:
Sveinbjörg Alexanders
og Yuri Chatal.
Dansahöfundur:
Yuri Chatal og
Jochen Ulrich.
Tónlist:
Ravel, Schumann,
Hindemith og Jóhann
Strauss, yngri.
Þjóðleikhúsið og fslenski
dansflokkurinn frumsýndu sið-
astliðinn miðvikudag nýtt við-
fangsefni, 5 balletta eftir þá
Yuri Chatal og Jochen Ulrich,
aðeins. tveim. mánuðum eftir
stóra jólasýningu á Hnotu-
brjótnum. og ef til vill fleira.
Að þessu sinni er valin sú leið
að styðjast ekki við fræga,
klassiska dansa innan um nýrri
atriði. Það er munaðarfullt fyr-
ir áhorfendur leikhússins að
halla sér svona útaf um há ver-
tiðina, og þurfa ekki að passa
nein net, eða gá til veðurs.
Svona er fsland að breytast, en
hafa verður,i huga að listin er
enn veikt spil á íslandi.þá ekki
sizt danslistin, sem sækir til lifs
á erfiðum timum. Það verður að
leggja hart að sér, þvi annars
veit enginn, nema „endirinn
fariá undan upphafinu”, eins og
segir i kvæði Eliots.
Það er þvi sérleg ánægja að
sjá framfarir fslenska dans-
flokksins, nú eftir fremur slaka
sýningu á Hnotubrjótnum,
a.m.k. eftir að Helgi Tómasson
og dansmey hans voru farin.
Annars er ballettsýning svo
flókin i einfaldleik sinum, að
örðugt er að draga fram einstök
atriði sem valda þvi að herzlu-
muninn vantar.
i kyrrum punkti...
Viðfangsefni dansflokksins
voru að þessu sinni fimm dans-
atriði, en voru i reynd ekki
nema fjögur, þvi tónlist við
Meteliza, rússneskt þjóðlag, var
ekki komin til landsins, og er
það reyndar furðulegt.
Sýningin hefst á Sumarleikj-
um við tónlist Maurice Ravel.
Dansahöfundur og stjórnandi
Yuri Chatal.
Það verður að segjast eins og
er, Yuri Chatal er ekki sérlega
góður dansahöfundur. Dans
hans eru sundurlausar raðir at-
riða. Bolti er vel hugsanlegur
sem tákn sumarleikja, en kven-
fólki er ekki mjög lagið að kasta
bolta og kasthreyfingar fara illa
að tónlist. Boltann mátti nota
sem tákn en ekki svo mikið að
jaðraði við handknattleik. Leik-
munir eru ávallt fremur til tjóns
en gagns i danssýningum, þvi
þeir tala oft annað mál en dans
og tónlist gjöra.
Annað atriðið féll niður.
Þá tóku við Sinfóniskar etýð-
ur.en dansahöfundur er Jochen
Ulrich. Stjórnandi Sveinbjörg
Alexanders.
Þetta var mjög vel heppnað
atriði, liklega það bezta, ef frá
er talið sóló Sveinbjargar Alex-
anders i Angistarópi næturinn-
ar.Jochen Ulrich er bæði frum-
legur og snjall dansahöfundur
og hann heldur persónulegum
stil, eða höfundareinkennum
alla dansana út. Tvö siðustu at-
riðin voru þó hápunktur sýning-
arinnar.
Höfundur blandar saman
klassiskum ballett og nútima-
ballett á finlegan sjálfráðan
hátt.
Höfundur dansanna skýrir
sjónarmið sin, kveður kveikj-
una að dansinum vera að finna i
ljóðabálki T.S. Eliot, en þar seg-
ir m:a. þetta-r............
„I kyrrum punkti veraldar
sem snýst. Hvorki hold né hold-
laust,
hvorki frá né til móts, i kyrrum
punktinum, þar er dansinn,
en hvorki’ er það stans né hreyf-
ing. Og kallaðu’ ekki kyrrstöðu,
þar sem fortið mætir framtið,
hvorki hreyfing
frá né til móts,
hvorki ris það né hnigur. Ef
væri’ ekki punkturinn,
kyrri punkturinn,
þá væri’ enginn dans, og þó er
allt dans.”
Yfirlýsingar af þessu tagi eru
yfirleitt torskildar almenningi,
en ég hygg þó að þeir sem bæði
sjá etýður Jochen Ulrich og
kvæðisbrotin, geti raðað þeim
heillega saman.
Sveinbjörg Alexanders
Þriðja sýningaratriðið var
Angistaróp næturinnar, en
ballettinn samdi Jochen Ulrich,
við tónlist Hindemith, sérstak-
lega fyrir þessa sýningu, og er
þessi stórkostlegi dans þvi
frumfluttur á fslandi. Við grein-
um idansinum hinn sama stil og
birtjst. .1 etýðunum .áður og
Sveinbjörg dansaði af frábæru
öryggi.
Sveinbjörg Alexanders hefur
hlotið mikinn frama i ballett er-
lendis og siðustu árin hefur hún
verið aðalsólódansari við Tanz
I