Tíminn - 17.03.1978, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 17. marz 1978
17. FLOKKSÞING FRAMSÓKNARMANNA:
Ályktun um efnahagsmál
Halldór Asgrímsson, alþingis maftur, ræöir efnahagsmála ályktun 17. flokksþingsins.
Flokksþingsfulltrúar niöursokkn ir i ályktun um efnahagsmál. Miklu varöar aö þau séu tekin
föstum tökum.
I.
Undirstaða sóknar islenzku
þjóðarinnar til efnahagslegra
framfara og vaxandi almennrar
velferðar er heilbrigt efnahagslif
án verðbólgu og sóunar. Þvi ber
að halda i öndvegi þeirri stefnu i
efnahagsmálum, sem tryggir
jafnvægi i þjóðarbúskapnum.
Stefnan verður jafnframt að
tryggja réttláta tekju- og eigna-
skiptingu og rétt sérhvers þjóðfé-
lagsborgara til tryggrar atvinnu
við hans hæfi.
II.
Á undanförnum árum hafa orð-
ið verulegar framfarir á ýmsum
sviðum þjóðlifsins. Með útfærslu
landhelginnar, uppbyggingu at-
vinnutækja og félagslegra þjón-
ustustofnana og með auknum
jöfnuði i byggð landsins hefur
verið lagður traustur grundvöll-
ur, sem nýtzt getur til öflugrar
farfarasóknar. Nær einni
þjóða i okkar heimshluta hefur
Islendingum enn tekizt að sneiða
hjá atvinnuleysi. Þann skugga
berá þróun undanfarinna ára, að
verðbólga hefur verið það mikill
að árangur annarra aðgerða
hefur ekki orðið eins og vonir
stóðu til.
III.
Hin mikla verðbólga hefur leitt
af sér margvislegt misrétti i þjóð-
félaginu og önnur óæskileg áhrif.
Stórkostlegar eignatilfærslur
hafa átt sér stað og efna-
hagslegt misrétti aukizt.
Launamisræmi hefur aukizt,
þrátt fyrir tilraunir tii jafn-
launastefnu.
Mat á arösemi fjárfestingar
hefur brenglazt, þannig að að
fjármagni er oft sóaö, en þaö
leiðir til minni framleiðni og
minni þjóðartekna.
Ahugi á sparnaði fer minnk-
andi, en sparnaður þjóöfé-
lagsþegnanna er ein af und-
irstöðum framfara.
IV.
Við þetta ástand verður ekki
lengur unað og snúast verður af
afefli gegn þvi. Slikt gerist ekki
án átaka eða snertingar við hag
og lif hins almenna borgara. Við
erum hins vegar vel I stakk búin
til slikra átaka og frestun þess
mun aðeins auka vanda okkar og
komandi kynslóða. Viðskiptakjör
þjóöarinnar eru góð og hagvöxtur
getur aukizt á næstu árum. I þvi
sambandi má m.a. benda á eftir-
farandi:
Arðsemi þjóðarauðsins er of
lítil. Framleiðni atvinnuvega
okkar er mjög misjöfn og of
litil á mörgum sviðum.
Aukning framleiöni með
skipulagningu, hagræðingu
og hnitmiðaðri fjárfestingu
skapar mikla möguleika til
framfara.
200 milna fiskveiðilögsagan
gerir vaxandi arösemi fiski-
miðanna mögulega, ef stjórn
fiskveiða verður skynsam-
leg.
llækkandi orkuverð og orku-
skortur i nágrannalöndum
okkar skapar möguleika á
hagkvæmri nýtingu inn-
lendrar orku.
V. Til þess að ná efna-
hagslegu jafnvægi og tryggja að
möguleikar til hagvaxtar nýtist
þarf að gripa til margvislegra að-
gerða til umsköpunar efnahags-
lifsins.
A næstunni þarf að leggja
áherzlu á eftirfarandi megin-
atriði:
1. Samræmd efnahags-
stefna
/
Nauðsynlegter að ákvarðanir á
sviði efnahagsmála taki fullt tillit
til þeirrar umgerðar sem afkoma
þjóðarbúsins setur, en miði einnig
að þvi að efla framleiðslu og auka
þjóðartekjur. Allar ákvarðanir
sem varða efnahagsmál tengjast
innbyrðis og eru hluti af afmark-
aðri heild.
Skipuleg samráð og samvinna
stjórnvalda og aðila vinnumark-
aðarins eru þvi nauðsynleg.
2. Stjórn peningamála
Meginmarkmið á sviði pen-
ingamála er að halda aukningu
peningamagns og útlána innan
þeirra marka er efnahagsaðgerð-
ir setja þróun þjóðarbúskaparins
hverju sinni. Að öðrum kosti er
árangri efnahagsaðgerða stefnt i
hættu, en slikt leiðir til of mikillar
eftirspurnar eftir vörum og þjón-
ustu og eykur viðskiptahallann
við útlönd. Þessu markmiði
verður m.a. náð með þvi að veita
innlánsstofnunum aðhald og beita
vöxtum, verðtryggingu, bindi-
skyldu, gengisskráningu og jöfn-
unarsjóðum á samræmdan hátt.
Fylgt verði sveigjanlegri
vaxta- og verðtryggingar-
stefnu, þannig að samhliða
breyttri efnahagsstefnu
verði vextir lækkaðir, en
jafnframt tekið tillit til hags-
muna sparifjáreigenda.
Aukinn sparnaður minnkar,
erlendar lántökur, dregur úr
þenslu og tryggir atvinnu-
vegunum aukið lánsfjár-
magn.
Með tilliti til þeirra miklu
áhrifa, sem sveiflur I útflutn-
ingstekjum okkar hafa á
efnahagslifið er nauðsynlegt
að efla jöfnunarsjóði. Leggja
verður i jöfnunarsjóöi þegar
markaðsverö er hagstætt og
aflahorfum góðar og greiöa
úr þeim þegar verr gengur.
Jöfnunarsjóðum verður að
beita i þágu hagstjórnar og
þvi ber að auka áhrif rikis-
valdsins á stjórn þeirra.
Tryggður verði hallalaus
rikisbúskapur, og staða
rikissjóðs styrkt meö lækkun
skulda við Seðlabankann.
3. Rikisbúskapurinn
Ahrif rikisbúskaparins hafa
farið vaxandi með auknum opin-
berum umsvifum. Hallarekstur
rikissjóös á árunum 1974-1977 er
samtals 17 milljarðar, en á sama
tima var stefnt að 2,5 milljarða
tekjuafgangi með afgreiðslu fjár-
laga.
Gerð fjárlaga verður að
vanda betur og auka eftirlit
með útgjöldum, m.a. með
þvi að meta á kerfisbundinn
bátt þau afköst og árangur
með útgjöldunum tengjast.
Sveigjanleik skattheimtunn-
ar þarf að auka, m.a. með
þvi að taka upp staðgreiöslu-
kcrfi skatta.
4. Stjórn fjárfestingar-
mála
Fjárfesting hefur á undanförn-
um árum verið vaxandi hluti
þjóðarútgjalda. Sparnaður lands-
manna hefur ekki staðið undir
fjárfestingunni og erlend lána-
taka vaxið að sama skapi.
Slikt stenzt ekki til lengdar og
þvi verður að hægja á fjár-
festingu um sinn, búa betur
að þvi sem fyrir er og vanda
mjög val þess, sem i er ráö-
izt.
Samræmt mat á arðsemi
framkvæmda á vegum hins
opinbera og einkaaðila
verður að fara fram, þótt
arðsemi ein ráði ekki úrslit-
um i öllum tilvikum.
Breyta þarf vélrænum út-
lánareglum, þannig að mat
sé lagt á hagnýtingu fjárfest-
ingar i einstökum tilfellum.
5. Launaákvarðanir og
tekjustefna.
Markmið tekjuþróunar er að
laun geti hækkað i samræmi við
aukningu þjóðartekna og skipting
milli launþega sé jöfnust. Við
gerð kjarasamninga hefur ár-
angurslaust verið reynt að bæta
hlut þeirra, sem lægstar hafa
tekjur. Gildandi visitölukerfi
hefur reynzt verðbólguhvetjandi
og launamunur aukizt.
Brýn nauðsyn er að endur-
skoða visitölukerfiö, þannig
að verðbætur miðist fyrst og
fremst við afkomu þjóðar-
búsins hverju sinni, en tryggi
þó jafnan kaupmátt lægstu
launa.
Allir kjarasamningar veröi
gerðir á sama tima, þannig
að þeir byggi á sömu for-
sendum.
Aðalvandamál tekjuskipting-
ar i landinu er að hópur fjöl-
skyidna og einstaklinga
hefur ekki tekjur, sem nægja
til tryggrar afkomu. Nauð-
synlegt er að bæta úr þessu
ástandi með einföldu til-
færslukerfi, t.d. með auknum
persónuafslætti i hlutfalli við
fjölskyldustærð.
Stuðlað verði að bættum kjör-
um lífeyrisþega með verö-
tryggingu lifeyris.
6. Verðlagsmál
Starfsemi verðlagsyfirvalda
henur um langt árabil einkennzt
af beinum verðákvörðunum opin-
berra stjórnvalda. Slikt leiðir
ekki til eðlilegrar verðmyndunar.
Breyta ber verðlagslöggjöf i
frjálslegra horf, þannig að
meira verði treyst á athug-
anir á innkaupum og eftirlit
með samkeppnisháttum en
verið hefur. Sú breyting á að
verða til þess þegar til lengd-
ar lætur að tryggja eðlilega
verðmyndun og þar með
stuðla að verðfestu.
t fyrstu er hætt við að breyt-
ing af þessu tagi leiði til
verðhækkunar og þvi mikil-
vægt að slaka ekki á verð-
lagseftirliti.
7. Myntbreyting.
Samhliða breyttri efnahags-
stefnu verði gildi krónunnar
breytt þannig að 1 kr. svari til 100
kr. i dag.
Sllk- breyting mun stuðla að
hugarfarsbreytingu á sviði pen-
ingamála og auka virðingu
manna fyrir gjaldmiðlinum.
8. Jöfnun eigna- og
tekjuskiptingar
Umsköpun efnahagslifsins
krefst einnig aðgerða i skatta-
málum, sem jafnar tekjuskipt-
ingu og þá miklu eignatilfærslu,
sem verðbólgan hefur haft i för
með sér.
A. Jöfnun eignaskiptingar
Mikil verðbólga á undanförnum
árum hefur fært miklar eignir til
þeirra sem hafa haft aðstöðu til
að skulda. Þegar verðbólga
minnkar er hætt við að kynslóða-
bil myndist.
Ný kynslóð ungs fólks þarf allt I
einu að greiða raunvirði fyrir
fjármagn, sem fyrri kynslóð
þyrfti ekki. Þessa umbreytingu
þarf að milda með hækkun lána
og lengingu lánstima hjá ungu
fólki.
1 þessu skyni er nauðsynlegt að
leggja á:
Verðbólguskatt, sem miðar
að þvi að draga úr verð-
bólgugróða undanfarinna
ára. Þetta má m.a. gera meö
stighækkandi eignaskatti,
eða sérstökum skatti sem
taki tillit til skuldastööu ein-
stakra aðila á undanförnum
árum.
Skatt á söluhagnaö fyrnan-
legra eigna og húsnæðis sem
ekki er til eigin nota. Ef sam-
bærileg eign er keypt i stað-
inn lækki fyrningargrunnur
sem nemur söluhagnaöi.
B. Jöfnun tekjuskiptingar
Tekjujöfnunaráhrif tekju-
skattsins eru ófullnægjandi. Ekki
má dragast lengur að endurbæta
tekjuskattskerfið meö aukinn fé-
lagslegan jöfnuð að meginmark-
miði.
Framkvæmd skattalaga þarf
að stórbæta og endurskipu-
leggja. Ófullnægjandi fram-
kvæmd, sem m.a. kemur
fram I skattsvikum, mis-
munar þegnunum.
óhóflegur frádráttur frá tekj-
um mismunar fólki, þannig
að þeir sem búa við sam-
bærilegar tekjur og aðstæður
greiða oft mismunandi
skatta.