Tíminn - 31.03.1978, Page 12

12
Föstudagur 31. marz 1978

sem aö kristalsstraumar saumi
smaragögræna hliö silfurgliti og
ægisband Eyjafjaröar væri
silkimjúkt og himinblátt. Þetta
hefur eflaust átt sinn þátt i þvi
að o pna augu fyrir þvi að grænu
og bláu litirnir á Islandi voru
ósviknir og þurftu enga afsökun.
Það var undirbúningur þess að
seinni skáldum nægði að segja :
Landið er grænt og sjórinn blár.
En svp segir Davið: En borgin
er svört af sóti. Þá voru Islend-
ingar að vakna til skilnings á
mengunarmálum eins og nú er
sagt. Og náttúrudýrkunin efldist
vegna þess.
Davið Stefánsson var mál-
svari frjálsrar og glaðrar lifs-
nautnar. Hann kvað um nautn-
anna helgustu höll og konunnar
nöktustu dýrð, og spurði hvað
þá varðaði um vatnið sem vinið
rauða teyga. En hann vissi lika
aðhætterviðaðgleðinbreytist i
grát og ekka þar sem djarft er
leikið. Hann kom svo viða við að
ætti úrval að vera nokkurn veg-
inn tæmandi um viðhorf hans og
túlkun þyrfti það viðtækt að
vera. Mérhefði fundizt að kvæð-
ið Dýonýnas hefði mátt vera
með i úrvalinu. Nú veit ég ...
hefði lika sómt sér þar vel. Og
kannski hefði mátt gera fyllri
skil vantrú og ógeði Daviðs á
skriffinnsku samtimans eins og
hún birtist t.d. i kvæðinu um
póstinn og skrifstofubáknið —
„að allt þetta blekiðjubákn sé
bænahús — krjúpandi þræla”.
Svona má lengi telja. En það
er ekki þetta sem máli skiptir.
Hitt er meira vertað þetta úrval
meðsinum ágæta inngangi á að
kynna Davið- Stefánsson og
stöðu hans i bókmenntasögunni
svo aðfleirilesiljóðabækur han.
Þeir, sem voru ungir á þriðja
tug þessarar aldar, muna vel
hvernig þeir, sem þá voru byrj-
endur i þvi að reyna að yrkja,
reyndu almennt að likja eftir
Davið sjálfrátt og ósjálfrátt.
Sumir urðu aldrei nema byrj-
endur og aðrir uxu frá sinum
æskuljóðum. Þegar kom fram á
fjórða tuginn fannst mörgum
ungum manni að penni Daviðs
væriekki nógur rauður. Að visu
gerði engin ákveðnari og djarf-
ari kröfur um frelsi mannsins til
aö njóta sin en hann tók aldrei
þá trú sem ýmsir töldu þá eina
sanna og sáluhjálplega. Hann
hafði ótrú á lögreglurikjum og
fann glöggt annmarkana á
flóknu kerfi velferðarþjóð-
félagsins. Sr. Sigurður Einars-
sonsagði þá, að Davið væri dill-
andi ljóðrænn alþýðusinni sem
klappaði á kollinn á öreigabarni
og segði, að það væri ekkert
verra en önnur börn. Það þótti
þeim ekki nóg, sem trúði þvi að
fundið væri það stjórnskipulag
sem leysti menn sjálfkrafa frá
öllu illu. Nú er slik skipulagstrú
ekki lengur i tizku og menn vita
að allt verður að byggja á
grundvelli þeirrar mannúðar-
kenndar sem einkennir skáld-
skap Daviðs. Þvi er boðskapur
hans varanlegri en timabundin
trúarbrögð þeirra, sem sárast
fundu til þess sem þeir kölluðu
takmarkanir hans og skilnings-
leysi á þjóðfélagsleg rök.
Ragnar Kvaran sagði ein-
hvern tima, að Davið Stefáns-
son væri mikill töframaður en
fremdi meinlæti á sjálfum sér
með þvi að gera alls konar
duttlunga að ástriðum. Þetta
eru karlmannleg orð og vist
skiptir það töluverðu hvort við
litum á tilhneigingarokkar sem
duttlunga eða ástriður. Það hef-
ur kannski vafasamar hliðar að
umgangast slikan töframann,
þegar svo hittist á að sálfræðin
telur það mikinn háska að bæla
tilhneigingar sinar og hafa
stjórn á þeim. Vist getur það
orðið mönnum ofraun, en oftrú á
stjórnleysið er ekki góð heldur
og ýmis ráð eru til að slaka á
spennu og komast hjá tilfinn-
ingalegum þrýstingi. Það ætti
hagnýtt sálarfræði að kenna og
gott félagslif að gera.
Þessi bók sýnir hver Davið
var og samband hans við sögu,
fortið og samtið skýrir hvers
vegna hann varð sá sem hann
var. Ég held að þetta úrval og
inngangsritgerðin sýni þetta vel
þó að ekki komi þar öll kurl til
grafar. Þaðergottaðhinir ungu
sem landið erfa eigi aðgang að
höfuðskáldum okkar á svipaðan
hátt og þessi bók veitir.
H. Kr.

llavið Stefánsson
Hitt er svo það að Ólafur
Briem færir sönnur á það, að
Davið hafi fram á siðustu ár
verið vaxandi skáld að þvi leyti
að hann hafði öruggari tök á
myndrænni ljóðrænu. Sú iþrótt
var honum aldrei tamari en á
siðustu árum.
Nú er það vitanlega bundið
smekk manna hvernig valið er i
svona bók. Ekki treysti ég mér
til að benda á nokkurt ljóð sem
þar er og segja, að það hefði
ekki átterindimeð isafnið. Hins
vegar sakna ég ýmissa.
Hér skal ekki fara langt út i
það, að endurtaka einstiSc atriði
úr inngangsritgerðinni um
skáldskap Daviðs. Hann segir:
Landið er grænt og sjórinn blár.
Hann lætur sér nægja að nefna
litina án þess að tengja þá gim-
steinum eða annarri viðhöfn i
likingum. Rómantisku skáldin á
hinni öldinni notuðu likingu svo
Skáldið frá
TAKTU ÁKVÖRÐUN
Ætlar þú að vera með í áskrifendagetraun Vísis ?
Akkúrat núna er rétti tíminn til að freista gœfunnar
og það aðeins með einu símtalL
Davið Stefánsson:
Ljóð.
Úrval.
Ólafur Briem bjó til prentunar.
R a n n s ó k n a s t o f n u n i
bókmenntafræði og
Menningarsjóður.
Það var mjög timabært að
gefa út vandað úrval úr ljóðum
Daviðs Stefánssonar. Kannski
hefði verið réttara að segja að
Ólafur Briem hefði valið ljóðin
en búið þau til prentunar, þvi að
kvæðin eru birt eins og skáldið
gekk frá þeim. En hann hefur
búið bókina til prentunar, og
tekið saman skýringar við ljóð-
in. Auk þess eru i bókinni skrár
um útgáfur og heimildir um
þýðingar á skáldskap Daviðs,
sem ólafur Pálmason hefur tek-
ið saman, ritgerðir um skáldið
og verk hans. Þetta tekur sam-
tals fullar 50 siður, svo ljóst má
vera að hér hefur rannsókna-
stofnun i bókmenntafræði komið
við sögu. Og þó að það verði að
sjálfsögðu misjafnt hvað les-
endur nota þessar skrár er á það
að li'ta, að þær gefa þeim sem
bókmenntir
vilja tækifæri og skemma ekki
neitt fyrir hinum.
En svo hefur Ólafur Briem
skrifað inngangsritgerð sem
prentuð er á 45 blaðsiðum fram-
an við ljóðin. Það er vönduð rit-
gerð og samboðin útgáfunni.
Slik yfirlitsritgerð um skáld-
skap Daviðs var engin til. Hér
skal nefna tvennt sem ég man
ekki eftir að bent hafi verið á
með sama hætti áður. Annað er
það, sem flestir aðdáendur
Daviðs munu þó kannast við, —
hve oft hann orti ástaljóð fyrir
munn kvenna, byrjaði það
strax með kvæðinu Komdu i
Svörtum fjöðrum. Ólafur minn-
ir á að i Eddukvæðum er meiri
rækt lögð við að lýsa sálarlifi
kvenna en karla. Ætli nukkur,
sem ort hefur á islenzku, hafi
ástundað eins og Davið að lýsa
ástum kvenna siðan Eddukvæö-1
in voru samin?
Annars liggur nærri að minn-
ast hér á annað skáld og sam-
tiðarmann Daviðs þar sem er
Guðmundur Kamban. Hann
stundaði meirannan skáldskap
en ljóðagerð en birti þó nokkur
kvæði ungur. I leikritum sinum
fjallaði hann siðar um ósjálf-
ræöi einstaklingsins og
ábyrgðarleysi hans á eigin
verkum og lifi og mætti margt
segja um skyldleika þessara
skálda og það sem skilur á milli.
itJk „
'PæWm
íBÍÍ
ymstfá
Hver af asknfendum Visis
■>' ‘^'J I* ‘ ' V , , &
Áskrifendagetraun
visis
Síminn er 86611
•i « : WMi-W-
Fagraskógi