Tíminn - 04.05.1978, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 4. mai 1978
Frumvarp um
hlutafj árbanka
Kruin varp til laga um við-
skiptabanka scm reknir eru i
hlutafélagsformi hefur verið lagt
fram á Alþingi af Ólal'i Jóhannes-
syni viðskiptaráðherra. Áður hef-
ur ráðherra lagt fram frumvörp
um viðskiptabanka i eigu rikisins
og sparisjóði.
í greinargerð með frumvarpinu
segir m.a.:
„Með frumvarpi þessu sem hér
liggur fyrir um viðskiptabanka
sem reknir eru i hlutafélagsformi
er stefnt að þvi að setja hluta-
félagsbönkunum sameiginlega og
nútimalega löggjöf er leysi af
hólmi gildandi lög um einstaka
banka.
Bankamálanefnd sú sem
starfaði á árunum 1972-1973 gerði
m.a. drög að tillögum að nýrri
lögg 'É um viðskiptabanka sem
reknir eru i hlutafélagsformi. Við
samningu þessa frumvarps hafa
þessi drög verið höfð til hliðsjón-
ar. Margt i frumvarpinu er þó
frábrugðið þvi sem greinir i þess-
um drögum.
Hlutafélagsbankarnir eru fjórir
svo sem kunnugt er. Hinn elzti
þeirra Iðnaðarbanki Islands hf.,
var stofnaður með lögum nr.
Hann tók til starfa árið 1961. Ári
siðar voru sett lög um Samvinnu-
banka tslands hf., lög nr. 46/1962.
Tók bankinn til starfa árið 1963.
Yngsti hlutafélagsbankinn og
jafnframt yngsti viðskiptabank-
inn er Alþýðubankinn hf., sem
stoínaður var með lögum nr.
71/1970 og hóf starfsemi sína árið
1971. Þess skal getið að fyrsti við-
skiptabankinn hér á landi er
Landstanki Islands. Hann hóf
starfsemi sina árið 1886.”
Jöfnun að-
stöðumunar
- frumvarp um þjónustustofnanir
Lagt hefur verið fram á þingi
og mælt fyrir frumvarpi U1 laga
u ni þj ó n u s t u s t o f n a n i r .
Flutningsmenn eru Kristján Ár-
mannsson (F), ólafur Óskars-
son (S), Stefán Valgeirsson (F),
Lárus Jónsson (S), Pálmi Jóns-
son (S) og Páll Pétursson (F).
Er frum varp þetta flutt fyrir til-
mæli framkvæmdastjóra lands-
hlutasamtaka sveitarfélaga.
Segir i greinargerð með frum-
varpinu að það sé orðið aðkall-
andi að þjónustustarfsemi sé
viðurkennd sem atvinnuvegur i
þjóðfélaginu en ekki látin þróast
skipulagslaust. Þess vegna sé
brýn nauðsyn að setja ramma-
lög um þjónustustofnanir og
tryggt verði til þeirra fjármagn.
Sé frumvarp þetta samið til að
uppfylla þessaþörfogsé hér um
að ræða byggðamál allrar
þjóðarinnar þar sem byggð
stendur til að jafna aðstöðumun
i landinu.
Ólafur Jóhannesson
113/1951 sem enn gilda um bank-
ann. Hann tók til starfa árið 1953.
Rikissjóður á allverulegan hlut i
Iðnaðarbankanum og er það eini
hlutafélagsbankinn sem að
nokkru er i eigu rikisins.
Verzlunarbanki Islands hf. var
stofnaður með lögum nr. 46/1960.
Frumvarp um
framhaldsskóla
Menntam álaráðherra, Vil-
hjálmur Hjálmarsson, hefur nú
lagt fram á Alþingi frumvarp til
laga um framhaldsskóla. Frum-
varp þetla var áður lagt fram til
kynningar 1976-77 en er nú aftur
lagt fram nokkuð breytt frá fyrri
gerð. Tekin hafa verið inn ný
efnisatriði og kveðið skýrar á um
önnur. Segir i greinargerð að
vegna timaskorts verði frumvarp
þetta ekki afgreitt á Alþingi i vor
ef að likum lætur en timinn til
hausts verði notaður til að móta
endanlegar tillögur um fjármál
framhaldsskólanna. Eins og
stendur starfar nefnd sem fjallar
um þessi mál og ennfremur hefur
stjórnskipuð nefnd sem fjallar
um skiptingu verkefna milli rikis
og sveitarfélaga enn ekki lokið
störfum.
Vilhjálniur Hjálmarsson
Steingrímur Hermannsson:
Verður uppsafnaður sölu-
skattur fyrir árin 1975-
1976 endurgreiddur?
fjármálaráðherra gaf loðin svör
Frumvarp til laga um jöfn-
unargjahl á innfluttar iðnaðar-
vörur liefur að undanförnu siglt
hraðbyri í gegn um þingið. Á
þriðjudaginn var fruinvarpið
tekið til annarrar urnræðu i
neðri deild þingsins og til þriðju
umræðu þá um kvöldið. Var það
siðan til fyrstu umræðu i efri
deild i gærdag.
Á þriðjudaginn urðu nokkrar
umræður um frumvarpið og
m.a. mæltí Lúðvik Jósefsson
(Abl) gegn samþykkt þess.
Sagði hann þá m.a., að frum-
varpið væri gott dæmi um
slæman skatt sem ylli marg-
földunarhækkunum i verðlagi
og stuðlaði að aukinni verð-
bólgu.
Tómas Arnason (F) kvað
fyrirlestur Lúðviks um hvernig
visitalan skrúfaði upp verðlagið
mjög fróðlegan. Þá sagði hann
að hann teldi galla á frumvarp-
inu að þar kæmi ekki fram
hvernig tekjur af jöfnunargjald-
inu mundu skiptast, i hvaða
hlutföllum, á milli rikisins og
iðnaðarins. Lýstihann yfir þeim
vilja þingmanna Framsóknar-
flokksins að andvirði jöfnunar-
gjaldsins yrði m.á. varið til
greiðslu á uppsöfnuðum sölu-
skatti.
Á fundi efri deildar Alþingis i
gær tók siðan Steingrimur Her-
mannsson (F) til máls og beindi
nokkrum spurningum til fjár-
málaráðherra. Spurði Stein-
grimur hvort jöfnunargjaldi
yrði varið til að endurgreiða
uppsafnaðan söluskatt áranna
1975 og 1976 og hvort ekki yrði
varið til Iðntæknistofnunar Is-
lands a.m.k. þeirri upphæð er
hún tapaði með nýlegum laga-
setningum eða 23 milljónum
króna. Þá spurði Steingrlmur
hvort ekki mætti treysta bvi að
tekjur af gjaldinu færu fram-
vegis að hluta til til greiðslu á
uppsöfnuðum söluskatti.
Fjármálaráðherra, Matthias
Á. Mathiesen (S) svaraði spurn-
ingum Steingrims ekki öðru visi
en svo, að ekki hefði verið
ákveðið hvernig gjaldinu yrði
skipt öðruvisi en að eitthvað
mundi renna til endurgreiðslu á
uppsöfnuðum söluskatti og eitt-
hvað til útflutningsmiðstöðvar
iðnaðarins.
Albert Guömundsson (S)
Framhald á bls. 23
Steingrfmur Hermannsson
Tómas Arnason
Jón Helgason:
Horfið frá því að hátt innkaupsverð
veiti rétt til mikiUar álagningar
— Verðlagsfrumvarpið orðið að lögum frá Alþingi
Jón Helgason (F) mælti á fundi
efri deildar Alþingis á þriðju-
dagskvöld fyrir nefndaráliti
meirihluta fjárhags- og við-
skiptancfndar uin frumvarp til
laga um verðlag, samkeppnis-
liömlur og óréttmæta viðskipta-
liætti. Var þetta við aöra umræðu
i efri deild og mælti nefndin með
að fruinvarpið yrði samþykkt
óbreytt. A fundi efri deildar i gær
var frumvarpið siðan samþykkt
sem lög frá Alþingi.
i ræðu Jóns Ilelgasonar kom
greinilega fram hver væru helztu
nýmæli frumvarpsins og fer liér á
eftir kafli Ur ræðu hans:
,,I 1. grein er markmið og
gildissviö laganna skilgreint
þannig, að þau hafi það markmið
að vinna að hagkvæmni nýtingu
framleiðsluþátta þjóðfélagsins og
sanngjarnri skiptingu þjóðar-
tekna með þvi að
a. vinna gegn ósanngjörnu verði
og viðskiptaháttum
b. vinna gegn óréttmætum við-
skipta- og samkeppnisháttum svo
og samkeppnishömlum, sem hafa
i för með sér skaðlegar afleiðing-
ar fyrir neytendur, atvinnurek-
endur eða þjóðfélagið i heild.
Til þess að ná þessum tilgangi
komasiðan i frumvarpinu marg-
vi'sleg nýmæli, sem eiga að stuðla
að þvi að gera okkur kleift að
koma hér á þvi' verðlagningar-
kerfi, er hentar við okkar aðstæð-
ur. Það á að reyna að fá fram þá
kostí, sem frjáls samkeppni um
verðmyndun kann að geta skap-
að, án þess að taka þá áhættu, að
afleiðingin verði gagnstæð. Þvi
með öflugu eftirliti á að fylgjast
með verðlagsþróuninni og gripa i
taumana, ef ástæða verður til.
Það er þvi algjör firra, að halda
þvi fram, að með þessu frumva-
rpi sé stefnt að þvi að gefa kaup-
sýslumönnum og milliliðum tæki-
færi til að skammta sér hann.
Það á að gefa þeim tækifæri til
að sýna kosti frjálsrar samkeppni
fyrir neytandann, en misnoti þeir
það, hefur verðlagsráð viðtækar
heimildir til aðgerða.
1 upphafi 3. gr. núgildandi laga
um verðlagsmál segir:
„Verðlagsnefnd getur ákveðið
hámarksverð á vöru og verð-
mæti, þar á meðal hámark álagn-
ingar, umboðslauna og annarrar
Jón Helgason
þóknunar, er máli skiptir um
verðlag i landinu.”
Að öðru leyti virðist verðlagn-
ing eiga að vera frjáls og engin
ákvæði, sem setja skilyrði fyrir
frjálsri álagningu.
1 frumvarpinu segir hins vegar,
að verðlagning skuli vera frjáls,
þegar samkepppi er nægileg til
þess að tryggja æskilega verð-
myndun og sann gjarnt verðlag.
Það eru þvi tvimælalaust seH
strangariskilyrði helduren nú er.
En auk þess eru i frumvarpinu
nýr kafli um samkeppnishömlur,
þar sem m.a. er kveðið á um
eftirlit með samningum og sam-
þykktum um samkeppnishömlur.
Samkvæmt þvi á að vera
heimilt að banna að gefa út sam-
eiginlegar verðskrár eða við-
miðunartaxta, sem ýmis samtök
og hagsmunahópar hafa gert, þar
sem verðlagsákvæði hafa ekki
gilt. Og i reynd hefur þar orðið
um lágmarksverð að ræða. Getur
þarnaorðiðum mikilvægt ákvæði
að ræða.
I V. kafla laganna er að nokkru
leytí endurskoðuð lög um órétt-
mæta verzlunarhætti, sem fyrst
og fremst áttu að koma i veg fyr-
ir, að kaupsýslumenn beittu
óréttmætum viðskiptaháttum
hver gegn öðrum.
En með ákvæðum frv. um
óréttmæta viðskiptahætti er reynt
alþingi
að gæta hagsmuna neytandans,
enda hafa mörg ákvæði kaflans
ekki verið hér i lögum fyrr.
Gert er ráð fyrir að sérstök
neytendamáladeild sjái um fram-
kvæmd þessa kafla, en af hag-
kvæmnisástæðum er valin sú leið
að hafa hana innan verðlags-
stofnunar, þar sem þetta er ná-
tengt verðlagsmálunum.
Vegna þessara mörgu nýmæla
frv. er augljóst að miklar
breytingar verða á starfi verð-
lagsskrifstofunnar og vel þarf að
standa að þvi að koma þeim á,
þar sem aðeins 6 mánuðir eru
þangað til lögin skuli öðlast gildi.
En á miklu veltur að framkvæmd
Framhald á 18. siðu