Tíminn - 29.07.1978, Blaðsíða 9

Laugardagur 29. júli 1978
9
Ingvar Gislason alþingismaöur:
Vinnutímastyttíng
— vanrækt baráttumál
verkalýðssamtakanna
Ég ætla i fáum or&um að
vekja athygli á brýnu velferðar-
og kjaramáli vinnandi fólks i
landinu. Þessu máli er alltof
litill gaumur gefinn. Hér er um
að ræ&a nauðsyn þess að stytta
hinn óhæfilega langa vinnutima,
sem hér viðgengst. Ég vil sér-
staklega benda á, að margir
áratugir eru siðan sannað var
með visindalegum athugunum
viða um heim, að langur vinnu-
timi er skaðlegur fyrir veiferð
verkafólks og meinsemd i
rekstrifyrirtækja. Sannað hefur
verið að svona vinnufyrirkomu-
lag eykur ekki afköst starfs-
manna né framlei&slu i heiid,
auk þess sem það er iikamiega
óheilbrigt og andlega lamandi.
Átta stunda vinnudagur er
meir a en nógu langur fyrir fólk I
verksmiðjum og frystihúsum.
Að draga
verkfærin
Laigi hefur verið i minnum
haft á Norðurlandi það sem Jón
gamli á Böggvistöðum átti að
hafa sagt fyrir 100 árum eða
meira, að ekki væri vinnufólk
hans þreytt þegar það kæmi
heim af engjum, ef það gæti
borið verkfærin á öxlunum, en
drægi þau ekki. Slik var vinnu-
harka Jóns og skilningsleysi á
nauðsyn hóflegs vinnuálags og
eölilegrar hvildar. Að sjálf-
sögðu muna menn þessi um-
mæli karlsins af því að viöhorf
hans þóttuannarleg, þauheyrðu
undantekningum tíl. Eigi aðsið-
ur minna þau á þann þátt i vérk-
menningarsögu mannkynsins,
þegar erfiðisvinnumenn voru
þrælkaðir til óbóta eins og hver
önnur dráttardýr, hross eða ux-
ar. Hér verður ekki rakin saga
þrælahaldsog leiguliðaánauðar,
enda hvorki staður né stund til
þess. Og alltaf hef ég tilhneig-
ingu tíl þess að taka upp vörn
fyrir gamla sveitasamfélagið,
hvortheldur sem snertir ásökun
um vinnuhörku eða eitthvað
annað. Ég efast nefnilega um,
þegar á allt er litíð, að mann-
kynið hafi fundið upp skynsam-
legra samfélagsform. Iðnvæð-
ingin hóf feril sinn með þvl að
ala af sér ómennskt andstyggð-
arþjóðfélag, eins og allir vita,
sem eitthvað hafa gluggað i
sögubækur, og varla kynntust
tslendingar vinnuþrælkun fyrr
en með togaraútgerðinni i byrj-
un þessarar aldar. Það þurfti
löggjöf, vökulögin, til þess að
létta henni af. Að sjálfsögðu dró
ekki úr framleiðsluafköstum
togaraflotans viðþað að togara-
sjómenn fengu að njóta lág-
markshvíldar.
Maður en ekki vél
A uppgangstimum iðnaðar-
auðvaldsins i Englandi og
Þessi grein birtist
í Degi á Akureyri
hinn 14. júni sl.
og er endurbirt hér
nú með góðfúslegu
leyfi höfundar.
Ritstj.
Bandarlkjunum og viðar um
lönd fyrir 100-150 árum varð
erfiðisvinnufólk að þola hin
verstu kjör, m.a. vinnustrit
myrkranna á milli. En mann-
dómur þessa fólks var þó ekki
minni en það og hugsunin ekki
sljórri en svo, að amerlskir
verkamenn sungu við vinnu slna
visukorn, sem efnislega hljóðar
þannig I miður góðri þýðingu:
Hvaða verk, sem vinna ber,
það verður mér I háginn
og stuðlar best að stærri hlut
að stytta vinnudaginn.
Enda fór það svo, að strax á
19. öld var hafist handa um
styttingu vinnutima I verk-
smiðjum, fyrst hægum skref-
um, en siðar með meiri hraða.
Nú eru áratugir siðan viður-
kennt var að það er hvorki
dyggðugt, heilbrigt né hag-
kvæmt að útþrælka sjálfum sér
og öðrum i erfiðisvinnu, slst i
verksmiðjum. Einnig vita menn
það af reynslu og margendur-
teknum athugunum, að mikill
munur er á áhrifum langs
vinnutlma eftir því hver vinnu-
staðurinn er og hvort menn
vinna á eigin ábyrgð, ráða sjálf-
ir vinnuhraða og öðru verklagi
eða eru annarra þjónar. Enda
er maðurinn maður en ekki vél.
Þetta vita islenskir verkalýös-
leiðtogar og framkvæmdastjór-
ar eins vel og starfsbræður
þeirra i öðrum löndum. Og
fjarriferþviaðégvæni nokkurn
af þessum mönnum um það að
þeir vinni vitandi vits gegn
viðurkenndum staðreyndum um
hollustu og heilbrigöi og hag-
kvæmni i framleiðslu.
Óhóflegt
vinnuálag
Samt er það svo að vinnu á
fjölmörgum vinnustöðum um
allt land er þannig fyrir komið,
að fólk er við störf lengri vinnu-
dag mánuð eftir mánuð og ár
eftir ár en jafnvel Ihaldsmenn i
Ameriku töldu sér skylt að
banna meðlögum fyrirmörgum
áratugum. Margt hafa íslend-
ingar viljað taka upp eftir
Amerikönum, en ekki það að
skipuleggja vinnutíma fólks af
Ingvar Gislason
skynsemi. Það sannar m.a.
óhóflegt vinnuálag verkafólks i
frystihúsum og öörum verk-
smiðjum hér á landi. Ekki veit
ég hver á sök á þessu, liklega
eru margir samsekir, en hitt
veitég aöþarna er umbóta þörf.
Hérer áreiðanlega um vanrækt
baráttumál verkalýðssamtak-
anna að ræða, og gegnir furðu
að þau skuii ekkihafa sett þetta
mál á oddinn. Eins er það varla
afsakanlegt að framkvæmda-
stjórar fyrirtækja skuli ekki
beita sér i þessu máli meira en
raun ber vitni.
Um vinnutimastyttingu og
nýtt verkfyrirkomuleg þarf
reyndar að takast samvinna
milli fyrirtækja og forsvars-
manna verkafólks. Að málinu
þarf að vinna i sameiningu. Svo
erfyrir að þakka, að á Islandi er
ekki sú fjarlægð milli verka-
manna og stjórnenda að þeir
geti ekkitalast við. Þvertá mótí
eroftast um að ræða gagnkvæm
kynni, tiltrúog góða sambúö. Þó
mun viða nauðsynlegt að auka
og bæta samskipti starfsmanna
og stjórnenda með nýju stjórn-
unar- og samskiptafyrirkomu-
lagi, þ.e.a.s. auknu atvinnulýö-
ræði i' einni eða annarri mynd.
En atvinnulýðræðikemst ekki á
nema verkalýðshreyfingin sé
þvi hlynnt.
Áð á heimieið. Ljósm S.V.
Elisa, eitt af þessum frábæru afkvæmum Sörla, sem sýnt var með
honum á Skógarhóium um daginn og þau systkin Ragnar og Edda
Hinriksbörn eiga, vann Glettubikarinn auk annarra afreka á mót-
inu. Hinrik Guðmundsson og Halla Steinunn dóttir hans — hún af-
henti bikarinn — gáfu þennan bikar tii minningar um Glettu frá
Hofsstöðum, sem Hinrik átti og hafði dálæti á. Bikarinn er farand-
gripur og er veittur bestu hryssu sem kemur I gæ&ingakeppni hjá
félaginu og dæmd er eftir „gamla kerfinu”.
Hann heitir Baddi og er til I að
hjáipa blaðinu um myndir ef
myndataka blaðamanns bregst.
Þau eru ekki að pískra neitt
ljótt. Hann Friögeir formaöur
Faxa er bara að óska hjónunum
Helgu og Ragnari til hamingju
með, Þrótt og sigurinn I B-
flokknum.
Friðgeir formaður og Guðrá&ur þulur („Elskurnar mínar”) I Nesi, I
dómpalli. Fri&geir hefur tekiö hljó&nemann núna.
Þetta eru þeir, Funi og Matti
(Marteinn Valdimarsson) úr
Búðardal, sem skreppa einstöku
sinnum á mót til að bæta met.
Funi brokkaði 800 m á 1:38,6
min. Gildandi met er 1:40,5 min.
en Faxi hefur hlaupið á 1:39,5
min. i sumar. Tvisýnt er þó
hvort met Funa fær sta&fest-
ingu, þvl sterkur vindur var að
hluta á móti, en lengri hluta
með. Eins og menn muna, bætti
Funi metið i 1500 m brokki viku
fyrr i Skógarhólum. Smyrill
varð annar á 1:45,5 mln. og Faxi
þriðji á 1:46,5 min. Siggi Sæm.
er farinn til Noregs aö vinna
sigra á Norðurlandameistara-
móti og Ragnar llinriksson sat
Faxa, sem virtist vera ósáttur
við knapaskiptin og veitti Funa
enga keppni.
Reykur hefndi ófaranna i
Skógarhólum og sigraði Kóng I
tveim sprettum. Hérkoma þeir I
mark I úrslitum, Reykur á 19,1
sek. Kóngur á 19,4 sek. og Sesar
á 19,6 sek.
Gustur vann 800 m stökkiö á 64,0
sek, Þjálfi var&annar á 64,1 sek.
og Rosti þri&ji á 64,8 sek.
Þegar fullor&nir áhorfendur
voru flúnir undan rigningar-
dembu, var þessi eftir og gaf sig
hvergi.