Tíminn - 14.10.1978, Blaðsíða 7

Laugardagur 14. október 1978
7
Mimhm
Tekjuskattsauki og vísitöluþak
standast ekki
til frambúðar
Ólafi Jóhannessyni tókst það
á dögunum sem aðrir höfðu gef-
izt upp við, þ.e. að koma saman
samstarfsyfirlýsingu sem væri
nothæfur grundvöllur fyrir
stjórnarsamstarf Framsóknar-
flokks, Alþýðubandalags og Al-
þýðuflokks. Þessu ber að fagna,
en jafnframt er rétt að vara
Framsóknarmenn við of mikilli
bjartsýni af þessu tilefni einu
saman.
Þarna náðist að visu mark-
verður árangur, sem þó þarf að
staðfesta með góðri frammi-
stöðu rikisstjórnarinnar.
Góður ásetningur
1 samstarfsyfirlýsingu
stjórnarflokkanna blandast
saman skýr áform i mörgum
málaflokkum og loðnari ákvæði
iöðrum, sem sum hver standast
ekki til lengdar og hljóta þvi að
teljast bráðabirgðaúrræði.
I heild virðist mér yfirlýsingin
bera vott um góðan ásetning, og
er þá bara að vona að fram-
kvæmdin verði i samræmi við
þaö.
Hér á eftir ætla ég að minnast
á tvö atriði sem ég vona að telja
megi til bráðabirgðaráðstafana,
en það eru tekjuskattsaukinn og
visitöluþakið.
Tekjuskattsaukinn
Fyrir mitt leyti fellst ég á að i
bráðum vanda sé viðbótartekju-
V, __________________________-
skattur lagður á mjög háar tekj-
ur i eitt skipti og læt mig þá litlu
skipta þótt seint sé lagt á.
Tryggt á að vera að það fé sem
þannig fæst inn verði notað til að
veita viðnám gegn verðhækkun-
um af völdum gengisfellingar-
innar. i bili þýöir það minni
verðbólgu og er það vel.
Þetta ráð er hins vegar engin
lækning til frambúðar, og verði
á næsta ári haldið áfram að inn-
heimta tekjuskattsauka tel ég
að skattlagning sé orðin svo há
að jaðri viö óréttlæti. Þeir laun-
þegar sem á annað borð ná
tekjumörkum sem gera skylt að
greiða tekjuskattsauka og
skyldusparnað þurfa aö standa
skil á nær 70% af þeim hluta
tekna sem umfram eru mörkin.
Tekiö skal þó fram að skyldu-
sparnaðinn fá menn endur-
greiddan eftir nokkur ár.
Hverjir eru það svo sem lenda
i allt að 70% skattlagningu af
hæstu tekjum?
f fæstum tilvikum eru það
þeir sem eftir stöðutáknum að
dæma virðast hafa það best.
Ekki eru það heldur þeir sem
lifa af dagvinnutekjum einum
saman, jafnvel þótt um vellaun-
uð störf sé að ræða,
Nei, þeir sem greiða þetta eru
sennilega hjón sem bæði vinna
fyrir miklum tekjum svo og
ýmsar starfsstéttir sem vinna
mikla og oftast óhjákvæmilega
MARKÚS Á.
EINARSSON
yfirvinnu. Má þar nefna sem
dæmi starfslið tengt fiskiðnaði
sem viða vinnur mjög langan
vinnudag til að bjarga verð-
mætum. Einnig má nefna sér-
fræðinga á ýmsum sviðum sem
auk fastra starfa taka aö sér
kennslu eða skyld verkefni
vegna sérkunnáttu sinnar og
koma þannig oft i veg fyrir
vandræðaástand i skólum, t.d. i
Háskólanum.
Þessi tvö dæmi af mörgum
eru um sumt ólik, en i báðum
tilvikum er um að ræða laun-
þega sem ekki nota nein ,,göt” i
skattakerfinu og leggja á sig
vinnuframlag umfram það sem
eðlilegt getur talizt.
Þakklætið er svo það að af
launakúfnum fá þeir að halda
31 krónu af hverjum 100 sem
þeir vinna inn.
Þetta er ekki réttlátt að minu
mati og þvi treysti ég þvi að
tekjuskattsaukinn verði bara
notaður i þetta eina skipti, enda
undir liðnum „fyrstu aðgeröir”
i samstarfsyfirlýsingunni.
Annað má og meira er svo það
að tekjuskattslögin þarf að
endurskoða frá grunni eins og
Þórarinn Þórarinsson ritstjóri
bendir á i grein sinni sunnud. 1.
okt. s.l. Það er ekki raunhæft að
leggja stighækkandi tekjuskatt
á almennar launatekjur, þegar
jafnframt er beitt öllum tiltæk-
um brögðum til að draga úr um-
sömdum launamun, þannig að
allir kjarasamningar riðlast.
Eitt þessara bragða er visitölu-
þakið svonefnda.
Vísitöluþakið — fyrst og
fremst áróðursbragð
Þvi miöur mun það vera svo
að allir stjórnmálaflokkarnir
hafa einhvern tima, þegar þótt
hefur henta, brugðið fyrir sig
tali um nauðsyn þess aö setja
þak á verðbætur launa. Mest
hefur þó alla tið komið af sliku
úr herbúðum Alþýðubandalags-
ins og ASÍ. Ég hef ætið litið á
þetta sem fremur lágkúrulegt
áróðursbragð, þvi að efnahags-
legt gildi visitöluþaks er næsta
litið.
1 raun er það einungis hluti
rikisstarfsmanna sem verður
fyrir þvi. Stórir hópar sem bera
meira úr bitum komast hjá
þessu ákvæði með ýmsu móti.
Þannig eru t.d. ákvæðisvinnu-
taxtar iðnaðarmanna miðaðir
við einhverja lága grunntaxta
sem sleppa við skerðingu og i
einkarekstri er vitaskuld unnt
aö fara i kringum þetta að vild.
Hagnaður atvinnureksturs af
visitöluþaki er þvi væntanlega
enginnog ábati rikissjóðs hverf-
andi litill hluti af efnahagsdæm-
inu.
Þá er litið eftir annað en það
áróðursgildi sem i þvi felst að
þarna megi sjá að hagur lág-
launafólks sé borinn fyrir
brjósti. Hverjum manni ætti þó
að vera ljóst að lægstu laun
hækka ekkert við það, þótt skor-
ið sé af launum litils hóps rikis-
starfsmanna.
Ég held að erfitt sé að and-
mæla þvi að i verðbólguþjóðfé-
lagi eyðileggur visitöluþak
launahlutföll kjarasamninga á
skömmum tima. Vanalega end-
ar það þá meö einhvers konar
launasprengingu sem á röngum
forsendum dreifist til allra og
eykur þá bara á verðbólguna.
Ég tel að launajöfnunarstefna
eigi fullan rétt á sér, þó þannig
aö fullt tillit sé tekið til hæfi
manna svo sem menntunar,
reynslu og ábyrgðar. Slikri
stefnu á hins vegar aö vinna
fylgi i kjarasamningum, en ekki
með eins konar „veröbólgu-
braski”, sem aö sumu leyti má
segja að notkun visitöluþaks sé.
Heillavænlegri leiöir þarf
að finna strax
Boðuð er endurskoðun sam-
starfsyfirlýsingar stjórnar-
flokkanna þegar á næsta ári. Ég
tel að of seint sé aö taka
framangreind atriði til umræðu
þá.
Heillavænlegri leiðir þarf að
finna strax i haust við fjárlaga-
gerð og i störfum visitölu-
nefndar.
f ..... ' ..
„Græddur er geymdur eyrir”
— Hvenær gildir það aftur?
Fyrir 12-16 árum mælti einn af
fremstu stjórnmálamönnum
þjóðarinnar á þeim tlma á þá
leið, að ef ekki yrði ráðið viö
veröbólguna, væri allt unnið
fyrir gýg. — Margt hefur við
boriö slöan þetta var sagt,
margir sigrar unnist, en
höfuðfjandinn magnast enn, og
verðbólgan er ógnvekjandi!
Nú viröist þetta flestum ljóst
oröiö, oft og vlöa umtalaö og
viðurkennt, aö nú veröi aö
spyrna viö fótum. En enn vant-
ar það, ,,sem viö á að éta”: aö
slakaö sé á kröfunum, vilja til
aö fórna einhverju! Flestir eru
tregir til þess. Gleöileg undan-
tekning nokkurra ráöherraokk-
ar er að þeir muni ekki nota
se’r þau réttindi sln (o.fl.) aö
eignast glæsibil meö góöum
kjörum og vilji beita sér gegn
slikri bitlingagjöf! Hitt er þvi
miöur þaö venjulega, aö reynt
er aö ná svo miklu sem mögu-
legt er til sln, reynt aö „skara
eld að sinni köku”, þótt kólni þá
hjá öörum og hætta geti verið á,
aö öll glóöin kulni, deyi Ut!
Á kostnaö hinna
* óbornu?
Þaö er nú þegar séö, aö
„samningarnir I gildi”, var
aöeins slagorö, haföi sin áhrif aö
visu, en stenst ekki, þegar á
reynir. Var ekki einhver aö
segja, aö viö heföum „lifað um
efni fram”? A aö halda þvi
áfram — á kostnaö hinna
óbornu?
Enn er verið að hækka kaupiö,
jafnframt þvi aö vörur eru
greiddar niöur i stórum stil,
söluskattur afnuminn og annaö
eftir þvi. Hátekjumenn eiga aö
„borga brúsann”, — þeir, sem
taliö hafa fram sumir (a.m.k.)
eftir bestu samvisku, meöan
aörir, og margir komast meö
klókindum undan skattheimt-
unni, þótt sýnilega ,,vaöi I pen-
ingum”, svo aö daglegar ýkjur
séu viöhaföar! Undir þann leka
veröur að setja, eöa öliu heldur:
laga þakið svo aö ekki leki. En
það biöur sins tima. Nefndin er
skipuö til aö starfa aö endur-
skoöun skattalaga. En dettur
nokkrum I hug, aö viðbótar-
skatturinn nægi til að standa
undir öllu hinu: niðurgreiöslum,
kauphækkunum, söluskattsfrá-
drætti o.s.frv.? slikir væru
bjartsýnir i meira lagi.
Og daglega erunýjar kröfur á
lofti og I hótunum haft um verk-
fall, efekkiverður velvið oröið:
Meinatæknar hafa knúið sitt
fram, grunnskólakennarar
segjast órétti beittir, sem má til
sannsvegar færa: eldra kenn-
arápróf og starfsreynsla verður
aö gilda móts viö nýliða meö
háskólakennaraprófi. Hafa þeir
siðari ekki bara lent i of háum
launaflokki, hóparnir ættu að
mætast á miöri leiö, I 14. launa-
flokki, eöa hvaö?
Svo er þaö fiskveröiö, sem
beðiö hefur veriö eftir. Sjómenn
segjasteigaaðfá meirakauptil
þess aö halda i viö verkamenn i
landi. Aftur á móti eru kaup-
greiöslur og fiskverö að þvi
komin að stööva útgeröina og
frystihúsin, fiskvinnsluna.
Hverra erinda
ganga þeir?
Gengis-fellingin, systir verö-
bólgunnar.er nýlega skollinyfir
— og sumir uröu of seinir að
hamstra: aö kaupa bara eitt-
Jónas Jónsson,
Brekknakoti:
hvað, áöur en veröiö hækkar.
En von er um aöra innan
skamms! Sú siöasta átti aö
bjarga útgeröinni og fiskvinnsl-
unni. En þaö varö vist skamm-
góður vermir, enda stundum
áöur sagt af ráöamönnum þjóö-
arínnar: „Gengisfelling.bjargar
engu!
Ég reyni jafnan aö heyra I út-
varpi morgunbæn og útdrátt úr
forustugreinum dagblaöanna.
Morgun einn nýlega ræddi
presturinn m.a. litillega um
múgsefjun og óvilja fólks til aö
láta af hendi rakna nokkuð úr
sinni pyngju, sókn eftir stærri
hlut fyrir sig. — Þjóöviljinn
snerti reyndar sama streng.
Hann sagöi i lokin: „Meöal
embættismanna og jafnvel i
samstarfsflokkum Alþýöu-
bandalagsins eru margir kaup-
lækkunarpostular. Þeim veröur
ekki kápan úr þvi klæðinu að
ætla visitölunefndinni aö færa
kauplækkunarstefnu i viöfelld-
inn tæknilegan búnaö. Málsvar-
ar verkalýöshreyfingarinnar
munu standa þar vel á veröi”.
Jæja, þá vitum viö þaö. Vissu-
legamegasumirekki viðþvf, aö
kaup þeirra lækki aö óbreyttum
aðstæöum, en með „tæknilegum
búnaöi” (meö orðum Þjóövilj-
ans sagt) má koma þvi svo fyr-
ir, að ávinningur sé að kaup-
lækkun, ef á móti kemur örugg,
vel skipulögö atvinna, raunhæf
visitala, sem ekki kyndir
ennundir veröbólguna. Og til
þess hlutverks er visitölunefnd-
in valin. En það viröist hvorki
skynsamlegt né boöa gott. ef
aðstandendur hennar eru meö
hótanir áöur en til starfa er
gengið? „Málsvarar”, þ.e. for-
ustumenn, ganga stundum eigin
erinda öllu fremur en fólksins,
sem þeir „ráöa” fyrir.
Að stela af stofninum
Hvaða þjóö veraldar, önnur
en „hinir miklu” Islendingar,
hefur I nútiðinni séð sér fært aö
hækka laun þegna sinna um
50-70% á einu ári? Hvað gera
Norömenn, Danir, Englending-
ar, grannar okkar? „Hvaö eig-
um VIÐ að bera okkur saman
við slik skitseyöi”, segja menn.
1 skjóli veröbólgu og gengis-
fellinga dafnar óviöráöanlega
margs konar svindl og mikil
þjóöhættuleg siöspilling, auk
þess sem allt gildismat pening-
anna fer á ringulreiö og týnist.
Nú lærir fólkið af rey nslunni um
sinn aö úr gildi er fyrra sann-
mæli: „Græddur er geymdur
eyrir”. Verði i þessu efni fram
haldið sem horfir, á þjóðin
stutta leið ófarna út á kaldan
klaka. Rokháir vextir duga ekki
til, þegar jafnframt er ósvifið
stoliö af stofninum, innistæö-
unni, svo sem verður viö hver ja
gengisfellingu, Verðtryggö
rikisskuldabréf koma oft ekki til
greina þóttá sébent. Féð má oft
ekki festa I 10 ár, og auk þess
vafasamt talið, að „rikið” eigi
þá fé til greiðslu ef stefnan helst
óbreytt.
Þjóðarheill er f húfi
Gamli maðurinn, sem seldi bú
sitt og vildi eiga fyrir kistu og
útför, setti upphæð i bankann.
Hvort sem það var af forsjálni
gert eða fávisku (um þaö má
deila) ætti það aö teljast alveg
forkastanlegt i siömenntuöu
þjóöfélgi, að rikið steli af sjóöi
hans. En þetta tiðkast hér og
virðist bara ekki umtalsvert!
Nýja stjórnin okkar á mikið
verkaö vinna og erfitt. Gefi þaö
„Guövorslands”, aö henni tak-
ist aö standa sameinuöaö þeim
stórræöum. Hún hefur og valiö
marga góöa sér til aöstoöar og
úrræöa.
A starfi visitölunefndar veltur
þjóöarheill. Takist henni aö
finna okkur færa leiö út úr vita-
hringnum: veröbólga — gengis-
felling — hækkun vöru og vinnu-
launaþá mun birtafram undan,
farsæld i góöu landi og aftur
sannmæii hér, til mikilla heilla
„Græddur er geymdur eyrir”.