Tíminn - 14.12.1978, Blaðsíða 6

ó

AStSRIDIIOGIE nmiuPiBii

(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Kitstjórar:
Þórarinn Þórarinsson og Jón SigurOsson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framlkvæmdastjórn og auglýsingar Siöumúla 15. Sími
86300. — Kvöldsimar blaöamanna: 86563, 86495. Eftir ki.
20.00: 86387. Verö i lausasöiu kr. 125.00. Áskriftargjald kr.
2.500.00 á mánuöi.
Blaöaprent
er að styrkjast
Efnahagsmálin valda nú mestum vanda
Atvinnuöryggið
er í hættu
Þótt þær efnahagsaðgerðir, sem voru gerðar 1.
september og 1. desember, hafi dregið verulega
úr þeim kauphækkunum, sem atvinnuvegirnir
hefðu ella þurft að greiða, er staða þeirra mjög
erfið um þessar mundir og yfirvofandi meiri og
minni samdráttur margra greina þeirra að
óbreyttu ástandi.
Þegar svo horfir, er það meira en óráðlegt að
vera að gera kröfur á hendur atvinnuvegunum um
auknar skattagreiðslur eða svokallaðar félags-
legar úrbætur, ef ekki á að stefna beint i stórfellt
atvinnuleysi. Byrðar flestra atvinnugreina eru nú
þannig, að þær geta ekki borið meira og margar
þeirra geta ekki einu sinni borið það, sem nú er
lagt á þær. Þeir leiðtogar, sem nú ráða mestu
hjá launþegasamtökunum, virðast engan veginn
gera sér ljóst, að atvinnuöryggið er i mikilli hættu
að óbreyttum aðstæðum. Þeir eru orðnir svo van-
ir þvi, að hér sé næg atvinna, að þeir virðast
hættir að trúa þvi. að þetta geti breytzt. Þess
vegna sé óhætt að gera nýjar og nýjar kröfur til
atvinnuveganna.
Það bætir svo ekki úr skák, að bak við þessa
forustumenn standa svo pólitiskir leiðtogar, sem
alltof mikið ráða ferðinni. Þeir skáka i þvi
skjólinu, að margir virðast enn leggja meira upp
úr krónutölu kaupsins en hinni raunverulegu
kaupgetu. Þá virðist oft auðvelt að telja ýmsum
trú umað geta atvinnuveganna sé meiri en hún
raunverulega er.
Aðrir benda svo á, að enn um stund megi leika
gamla leikinn, sem er fólginn i þvi að halda at-
vinnuvegunum á floti með gengisfellingum og
gengissigi. Sá leikur getur þó ekki leitt til annars
en óðaverðbólgu, sem áður en lýkur siglir öllu i
strand. Rikisstjórn Geirs Hallgrimssonar hélt at-
vinnulifinu gangandi með þessum hætti og ef til
vill verða það örlög núverandi rikisstjórnar að
halda honum áfram. En það mun ekki reynast
henni neinn auðnuvegur frekar en stjórn Geirs
Hallgrimssonar.
Það voru ekki ánægjuleg spor, sem fulltrúar
launþegasamtakanna i verðlagsnefnd urðu að
stiga fyrr á þessum vetri, þegar þeir greiddu at-
kvæði með þvi að hækka verðlag á gosdrykkjum
og sælgæti um 25%. Við þennan kaleik urðu þeir
þó að sætta sig. Ella hefðu hundruð manna, sem
starfa við framleiðslu þessara vara, misst at-
vinnuna.
Af þessu ættu forustumenn launþegasamtak-
anna að geta lært mikið. Ef lagt er á atvinnuveg-
ina meira en þeir geta borið, getur ekki gerzt
nema tvennt. Annað hvort stöðvast þeir og starfs-
fólk þeirra missir atvinnuna eða að auka verður
verðbólguna og láta hana leika að mestu laus-
beizlaða. Þá verður hagnaðurinn oft minni en
enginn, af þeirri krónutöluhækkun, sem launþeg-
ar hafa fengið og áttu að verða kjarabætur.
Þjóðin verður að gera sér þess grein, að at-
vinnuöryggið er i vaxandi hættu. Alveg sérstak-
lega verða forustumenn launþegasamtakanna að
gera sér þessa grein, þvi að félagsmenn þeirra
eru i mestri hættu, ef atvinnuöryggið bregzt.
Þ.Þ.
birzthefur einsogaörar greinar
hans I mörgum blööum I
Bandarikjunum. Grein þessi
birtist I International Herald
Tribune 8. þ.m. og var þvl
skrifuB áBur en Vance hélt
áBurnefnda ræBu sina. Kraft
segir þar m.a., aB stjórnmála-
menn í Vestur-Evrópu gagnrýni
Bandarikin nú minna en oft
áBur og stafi þaB m ,a. af þvi, a&
öryggiskennd þeirra sé meiri en
oft áBur. Þetta stafi m.a. af þvi,
aB endumýjun á vopnabúnaBi
Nato þyki gera óliklega árás af
hálfu Sovétrikjanna enn ólik-
legri en áBur.
Þessi aukna öryggiskennd
stafar einnig af því, aö
hernaBarlegur máttur Sovét-
rlkjanna er ekki eins almennt
ofmetinn eins og áöur. Knut
Frydenlund, utanrikisráBherra
Norömanna, túlkaöi þetta
viöhorf greinilega i viötali viB
Seymour Topping, einn af rit-
stjórum New York Times,
þegar honum fórust orö á þessa
leiö: ÞiB Bandaríkjamenn
ofinetiö mátt Sovétrlkjanna og
vanmetiö vandamál þeirra.
(The New York Times
Magazine 3. des.) Þaö er vafa-
laust rétt hjá Frydenlund, eins
og llka kemur fram I málflutn-
ingi Kinverja, aö Sovétrlkin eru
ekki sllkur risi ogmargir halda.
Margar atvinnugreinar þeirra
eru f ólestri, efnahagserfiöleik-
ar þeirra sízt minni en h já vest-
rænurlkjunum.og viö þetta get-
ur þá og þegar bætzt
uppreisnarhneigö hjá hinum
mörgu þjóöernisleguminnihlut-
um. lAustur-Asiuþurfaþeir svo
aB auka vigbúnaö sinn vegna
Klnverja. Þessa aöstöBu þurfa
vestrænar þjóöir aö nota til aö
koma á friBvænlegra ástandi I
Evrópu. Sú stefna Vance’s er
þvi rétt, aö jafnframt þvi, sem
varú&ar er gætt, veröur aö
halda öllum leiöum opnum til
bættrar sambúöar.
Þ.Þ.
Knut Frydenlund utanrlkisrá&herra
NÝLEGA er lokiö ráBherra-
fundum hjá Atlantshafsbanda-
laginu og Varsjárbandalaginu.
HefBbundnar yfirlýsingar hafa
veriö birtar aö báöum þessum
fundum loknum. 1 yfirlýsingum
beggja er þvl haldiö fram aö
vanda, aB hinn aöilinn keppist
viö a& auka vlgbúnaöinn og þvl
verBi óhjákvæmilegt aö svara
llku llkt. I báöum yfirlýsingun-
um er svo lýst mikilli nauösyn á
þvl, aö reynt sé aö draga úr
spennunni og vlgbúnaöinum.
Hvor aöili um sig telursig allan
af vilja geröan til aö gera sitt
bezta i þessum efnum. Hins
vegar gæti tregöu hjá hinum.
Flestir fréttaskýrendur eru
hættir aB taka þessar
heföbundnu yfirlýsingar alvar-
lega. Þess vegna gæti fariö fyrir
þessum aBilum llkt og stráknum
sem hrópaöi svo oft: Olfur, aB
menn voru hættir aö hlusta á
hann, þegar úlfurinn kom.
Af hálfu fréttaskýrenda hefur
þessum siöustu yfirlýsingum
Atlantshafsbandalagsins og
Varsjárbandalagsins llka veriö
fálega tekiö og þeim veittur
óæöri sess i fjölmiölum. Alit
flestra eöa langflestra viröist
þaö, aö striBshætta sé ekki mikil
i Evrópu, eins og sakir standa,
heldur sé hún meiri á öörum
stöBum. Þetta má þakka þvi
jafnvægi, sem hernaBarbanda-
lögin I Evrópu hafa tryggt.
SUMIR fréttaskýrendur benda
á þaö sem sönnun um þetta, aö
Vance utanrlkisráöherra
Bandarlkjanna mætti ekki á
ráöherrafundi Atlantshafs-
bandalagsins aB þessu sinni,
heldur lét Warren Christopher
aöstoöarutanrikisráöherra
mæta I staöinn fyrir sig. Vance
taldi sig hafa þýBingarmeiri
málum aö sinna, þar sem eru
samningarnir milli tsraels og
Egyptalands. Hins vegar lét
Vance til sin heyra um þessi
mál. Hinn 9. þ.m. flutti hann
erindi I London á fundi Royal
Institute of International
Affairs, en hannvar þá á leiö til
Kafró, þar sem hann lét þaö álit
I ljós, aö Atlantshafsbandalagiö
væri öflugt og væri stööugt aö
styrkjast (Nato is strong and
going stronger). Vance lýsti þvi
jafnframt sem skoöun sinni, aö
samstarf milli rikja Atlants-
hafsbandalagsins væri gott og
færi batnandi og sambúöin viö
Austur-Evrópuværi aö komast I
eölilegra horf en áöur. Hann
sagöi aö mikilvægasta verkefni
flestra rlkja Atlantshafsbanda-
lagsins væri aö treysta efna-
hagsgrundvöll sinn og skapa
tiltrú til þess efnahagskerfis,
san þau byggju viö. Sitthvaö
heföi unnizt I þessa átt á undan-
förnum árum og þann árangur,
sem þar heföi náöst, þyrfti aö
efla og styrkja meö aukinni
gagnkvæmri samvinnu.
Cyrus R. Vance
Þótt Vance teldi þannig, aö
efnahagsmálin væru mesta
vandamál vestrænna rlkja,
yröu þau aö sjálfsögöu aö halda
áfram vöku sinni I öryggismál-
um. Þau yrðu að vera viöbúin
hugsanlegum aögeröum af
hálfu Sovétrlkjanna á þvl sviöi,
en jafnmikla áherzlu bæri aö
leggja á þaö aö halda öllum leiö-
um opnum til bættrar sambúö-
ar, sem væri sameiginlegur
hagur allra. Þá lagöi Vance
mikla áherzlu á mikilvægi þess,
ef viöræöurnar milli Bandarikj-
anna og Sovétrlkjanna um Salt
II, þ.e. takmörkun kjarnorku-
vígbúnaöar, bæru árangur.
ÝMSIR fréttaskýrendur, sem
jafnan hafa hvatt til varúöar
gagnvart Sovétrikjunum, eins
og t.d. bandarlski blaöámaöur-
inn Joseph Kraft, hafa látiB i
ljós aö undanförnu likt og
Vance, aö vestrænu rikjunum
stafi nú meiri hætta af efna-
hagsöröugleikum en Sovétrikj-
unum, þótt sjálfsagt sé aö vera
þar áfram á veröi. Þetta kemur
t.d. fram í grein, sem Joseph
Kraft hefur nýlega skrifaö og