Tíminn - 14.12.1978, Qupperneq 15

Jólablað 1978

f ■ >1
Hér birtist
seinni hluti
þáttar sem
tekinn er úr
óútkominni
bók höfundarins
v_________________________________J
Reinhold Ólsen,bakarinn,lagöi sig eftir
hádegismatinn. Hannleggur sig alltaf eft-
ir hádegismatinn þaö er gamall vani frá
þeim dögum, þegar hann var sjálfur allt I
öllu i brauögeröinni og fór á fætur fyrir
allar aldir. Nú er hann vaknaöur en hon-
um liggurekkert á,þvi aö hann lætur oröiö
viö þaö sitja aö h'ta eftir og telja I kassan-
um i búöinniáöur en lokaöer. Hann lætur
fara vel um sig i sóffanum I stofunnidág-
vaxinn og þrekinn og oröinn sköllóttur,
reykir jóöa vindla, pússar hornspanga-
gleraugt sin og gluggar i Ardegisblaöiö
og dönsk timarit um hænsnarækt,
hænsnak; n og heppilega fóörun þess kon-
ar fugla. Bakarinn er áhugamaöur um
há ttu og þarfir allra fugla,sem lent hafa út
á þá braut aö verpa I ógáti tíl muna fleiri
eggjum en þarf til viöhalds kynstofninum.
Hann er lika talsveröur hugsuöur og gæti
jafnvel kallaö sig hugsjónamann ef hon-
um væri þaö orö tungutamt. Þaö hefur til
dæmis lengi ve;-iö aö brjótast i honum,
hvort ekki muni t ltök aö stytta daginn hjá
hænsnaþjóöinni og fjölga dögunum I
hænsnaárinu. Hann gælir viö þá hugmynd
aö narra púturnar klipa tvo eöa þrjá
klukkutlma af sólarhringnum hjá þeim —
það er svona áþekkt og aö minnka
bollurnar og vinarbrauðin um nokkur
prósent — og sjá hvort þær glæpast ekki
til þess aö verpa einu eggi á dag eftir sem
áöur. En þaö segir sig sjálft,aö þaö má
ekki láta himintunglin ráöa nótt og degi
— eins og veriö hefur — hver segir lika aö
blind náttúran hafi skipað öllu á arövæn-
legasta hátt? Hænsnin veröa aö vera I
luktu húsi, þar sem ótimabær birta kemst
ekki inn og þar verður aö vera góöur
ljósabúnaöur, eins konar gervisól sem
rennur upp og gengur undir snöggt um
hraöar en þessi himinsól sem guö lagöi til
I upphafi sköpunarverksins og var frum-
raun hjá honum.
Ólsen talar oft um þetta áhugamál sitt
viö Jófriði,sem stundum hefur siglt með
honum, þegar hann hefur brugöiö sér til
Danmerkur til þess aö fylgjast meö því
sem nýtt er i bakstri og meðferð hænsn-
fugla hjá Dönum. Löngum hefur hann
orðað við hana furðu sina á þvi aö engum
skuli hafa dottið I hug aö reyna þetta i út-
landi; eins og þetta gæti verið hentugt ef
það heppnaöist. Eöa gat verið aö hann
væri eini maðurinn,sem velti þessu fyrir
sér eins margmenn og vel mönnuö og
bakarastéttin var I heiminum og eggja-
þörfin mikil?
En þaö er meö Jófriöi eins og gerist og
gengur meö kvenfólk,aö hún hefur nógu
naumt auga fyrir þvi sem arösamt er og
máli skiptir. Stundum leiöist henni þetta
tal og þá segir hún:
— Ætli þaö vefjist ekki fyrir þér.Rein-
hold að deila nótt og degi.
Þaö er þegar'þannig syngur i tálknun-
um á henni. Nú er hún meö allan hugann
viö nýjan hatt,sem hún keypti niöri I
Austurstræti I búöinni hjá Gunnlaugu
Briem. Þaö er módelhattur og hún marg-
mátar hann á sig fyrir framan stóra
spegilinnog snýr sérá alla enda og kanta.
Og hennier það ekki láandi,þaö er von hún
vilji halda sér til,enn er hún grönn og
spengileg.
Einkadóttirin, Jófrlöurungay alltaf
kölluö Fifi, er lika heima og hefur fengið
heimsókn. Þaö er Sigurgeir, stúdentinn
hennar sem er I lögfræöi I háskólanum og
kvað spjara sig vel. Þau eru öll fjögur I
húsi bakarans i bezta gæti við sin áhuga-
mál og vita ekki hvað fram fer úti fyrr en
þau heyra sönginn. Þessi söngur, hann
nálgast og það veröur heilmikiö fótatraðk
ágötunni. Er Oliu-Héöinn kominn á stúf-
ana meö þá rauöu úr Dagsbrún eöa hvaö
er eiginlega á seyöi?
Þau flýta sér út á svalirnar, öll fjögur,
og ólsen lætur brún siga og stúdentinn
Jón Helgason:
SÁÐJÖRÐ
býst tilvarnarvið hliöina á Fifi. En þegar
til kemur þá er þetta ekki Héöinn meö þá
rauðu úr Ðagsbrún,þaö er ekki svikarinn
viö forstjórastéttina og einstaklingsfram-
takið meö sina óaldarflokka aö gera allt
vitlaust fyrir sildarvertiöina. Heldur
menn sem verma geöiö og gleðja augaö.
ÞeirsyngjaekkiSjá roöann I austri —Die
Fahne hoch syngja þeir —og Ólsen kinkar
kolli, og það gljáir á silkimjúkan skall-
ann. Þarna eru þeir þó farnir aö skipu-
leggja þetta s volitiö hjá sér og komnir út á
götuna svo að um munar, segir hann.
— Jú, nú-eftir aö sjá bað úr þessu
veröur, segir hann ögn gormæltur viö
konuna sina,sækir erriö djúpt 1 kokiö.
Ekki er vanþörf á að einhver reyni aö
temja fólkiö og koma á reglu.
En Jófriöur er eins og hálfdrumbs, það
goppast upp úr henni aö þessi læti á göt-
unum eru henni ekki aö skapi, henni
stendur stuggur af þeim. í fám oröum
sagt, þá er hér um bil aö hún þekki ekki
Reykjavik fyrir sama bæ og hún var á
æskudögum hennar.
— Við höfum llka alltaf treyst á Rétt-
lætisflokkinn segir hún,að hann rataöi
beztu leiðina. Þessar göngur og hávaöi
eru ekki aö minu geði.
Þess er skemmst aö minnast hvernig
fariö hefur I miöbænum, þar sem menn
hafa barizt hvaö eftir annaö og fjöldinn
allur legiö I valnum.
— Þaö er einmitt lóðiö.þaö voru
bolsarnir segir ólsen — gott hún minntist
á þetta. Þaö var Héöinn og þeir kumpán-
ar. Viö megum ekki leggja þaö aö jöfnu
meöhvaöa hugarfari erfarið útá götuna.
Þaö er agaleysiö, kona,sem ég er á móti.
Þú ættir aö muna hvernig hænsnabúið
okkar var leikiö.
— Æ, þaö er nú lögreglan sem á aö hafa
gætur á svoleiðis, segir Jófriður. Enda
náði hún stráknum.
— Þetta er engin lögregla samt, svarar
Ólsen og stendur fast á sinu. Lætur hún
ekki berja sig til óbóta þegar þaö er hún,
sem ætti aö berja aöra, Viö megum vera
þakklát ef þessir fallegu drengir vilja
leggja þaö á sig aö halda óaldarflokkun-
um I skefjum. Eins og farið er aö gera I
Þýzkalandi.
— Og svo eru þeir svo spengilegir, segir
Fifi sinum englarómi.
En Jffriöur er dálltiö þrá,hún maldar I
móinn,þó aö feöginin ,maður hennar og
dóttir, hallist á hina sveifina.
— Éggetekkiað þvigertaö þaö er geig-
ur I mér við alla þessa hakakrossa segir
hún. Margir segja aö hrottaskapurinn sé
óskaplegur i Þýzkalandi. Þaö kvaö vera
fariö svo illa meö Gyöingana.
Jófriöur er þannig kona.að henni hrýs
hugur viö þvi aö fariö sé illa meö ein-
hvern, það er hennar afsökun. Henni
hefur veriö svona fariö frá barnæsku og
liklega hefur hún þetta að heiman þvi aö
faöir hennar var I Dýraverndunar-
félaginu og reyndar pottur og pannan þar
á meðan hans naut viö. Þaö sem henni
þóttí verst, þegar farið var I hænsnabúið
þeirra þaö var hvernig fuglarnir voru
leiknir.
— Hrottaskapur og hrottaskapur segir
Ólsen bakari — þaö veröur aö halda uppi
lögum, þaö veröur aö stjórna. Er tiltöku-
mál þó aö maöur og maöur lenti I tukt-
húsi, þar sem allt hefur gengiö á tréfótum
I háa herrans tið? Þeir gátu náttúrlega
ekki annað, Þýzkararnir,en gripiö þá sem
kveiktu i þinghúsinu og tröðkuöu á lögum
og velsæmi. Og Gyöingar eru alltaf
Gyðingar. Þaö er varla i frásögur fær-
andi, þó aö skapheitum mönnum veröi á
aö þrifa i skegg á Gyöingi sem kannski er
nýbúinn aö stórpretta þá.
— Og svo eru fangabúöirnar, þær eru
sagöar hafa þotiö upp,andæfir Jófriður.
— Þaö eru bara betrunarstöövar
manneskja segir Ólsen óþolinmóöur þeg-
ar nuddaö er 1 honum. Óöir kommúnistar
og sósialistar og iöjulausir slæpingjar eru
látnir lía reglusemi og létta vinnu. Þeir
eru látnir byrja á þvi að dútla viö smiöar
og garörækt, þeir eru aö hefla fjalir og
stússa i blómum á meöan veriö er aö
koma vitinu fyrir þá og kenna þeim ein-
földustu handtök. Margir eru meira aö
segja þakklátir fyrir hjálpina þegar þeir
hafa áttaö sig. Ég hélt ég heföi sagt þér,
hvaðéglasi blaöisem ég fékkaö utan um
daginn. Það var, skal ég segja þér, hópur
manna i einum búöunum, sem gaf for-
stöðumanninum mynd, sem þeir létu gera
af honum, stungna i eir. Þeir höföu auraö
saman i þetta, mannaskammirnar þvi aö
kaup fá þeir i ofanálag á mat og húsa-
skjól, þegar vinna þeirra fer aö gefa eitt-
hvaö af sér,,Ehrlichkeit, Ordnung und
Zauberkeit”, létu þeir grafa i myndina.
Og „Liebe zum Vaterland’’ þú skilur þaö.
Og helduröusvoað forstööumaöurinn hafi
ofmetnazt? O-nei, hann viknaöi, sagöi i
blaðinu — hann táraöist, þessi hrausti og
filefldi maöur og faömaöi aö sér skáld-
menniösem valiövartil þessaöfæra hon-
um gjöfina, og gladdist yfir þvi aö þaö var
hætt að vera siðspillt.
— En hvaö segið þiö þá um bókabrenn-
urnar? spuröi Jófriður, þegar skáld var
nefnt. Þeir brenna þó bækur.
Jófrlður ergefin fyrir skáldsögur ef þær
eru fallegar og einmitt þessa daga er hún
með Cymbelinu fögru á náttborðinu hjá
sér. En ólsen bakari er maöur sem sér-
hæfir sig, hans lesmál er Árdegisblaöiö,
hænsnaræktartlmaritin og . bækur um
kökugeröarlist. Hann ypptir öxlum, hon-
um finnst smáttaö fetta fingur út I þaö þó
aðeitthvaðaf skruddum sé brennt. Hérer
komið aö stúdentinum aö leggja orö I
belg, hann veit sitthvaö um bókmenntirn-
ar eins og menntamanni byrjar.
— Þaö eru ekki nema úrkynjunarrit
sem þeir brenna segir hann. Bækur eftir
Remarque og Emil Ludwig, sem rægja
striöiö og hreystina og Thomas Mann og
þess konar fósa.Þeir hafa sumir stolizt úr
landi af þvi að þeir vissu upp á sig
skömmina.
Og Fifi samsinnir, hann er svo lesinn,
stúdentinn hennar. Jófriöur aö sinu leyti,
hún vægir, þegar stúdentinn talar, hún
hefiir heldur gert sér far um aö laöa hann
aðheimilinu,henni lizt þannig á hann og I
fyrrasumar, þegar hann byrjaði aö venja
komur sinar til þeirra, þá haföi hún oft ef
hlýtt var ogbjart, breitt teH>i handa þeim
Fifi á grasið I skjóli viö runnana I garöin-
um, þvi aö unga fólkið þarf aö geta veriö