Tíminn - 14.12.1978, Blaðsíða 16

16
Jólablað 1978
Wrnwm
út af fyrir sig á góöum staö, þegar þaö er
aö feta sig áfram. Og jafnvel tjaldaö yfir
þau ef hana grunaöi aö þaö gætikomiö sér
betur.
Þegar inn kemur, heldur Ólsen áfram
aö tala um þaö sem á hugann leitar. Þaö
hefur veriö honum mikil hressing aö sjá
þessa vösku sveit svona söngglaöa og vel
skipulagöa, og hvaö Hitler viövikur og
hans áhangendum, þá má kannski segja
aö þaö veröi ekki meö vissu séö hvaö Ur
stjórn hans og stefnu veröur.
— Hann er aö prófa sig áfram meö nýtt
skipulag og nýtt stjórnarfar segir hann
sanngjarntil aö espa ekki Jófríöi, og bú-
inn aö hrinda af staö gagngeröum
breytingum á hugsunarhætti og lifi fólks
og koma á skikki sem ekki er minnst um
vert. Og þetta hvernig hann ætlar aö
hlynna aö blóösuppsprettu þýzku þjóöar-
innar, þaö hefur sitt aö segja þegar til
lengdar lætur. Þar fær bændastéttin hlut-
verk.
En frá einu hvikar ólsen bakari ekki.
Hann hefur sagt þaö og segir þaö enn:
Timi er til kominn aö viö-fáum eitthvaö
svona i Reykjavik.
Þetta nægir til þess aö kergjan kemur
upp í Jófriöi, Flfi og stúdentinn eru lika
farin út til aö svipast um I bænum, ef eitt-
hvaö meira kynni aö bera til tiöinda.
— Þú hugsar ekki um ólætin og slags-
málin, sem er svo hætt við, þegar menn
fara aö hópa sig svona segir hún hálfhöst.
— Þaö væri ekki nema tilvinnandi ef
eitthvaö sljákkaöi i þeim, sem mest hafa
vaðið uppi, svarar hann afdráttarlaust..
Ég skef ekki utan af þvi, aö þeir mega
gjarnan láta aö sér kveöa þessir drengir .
Og þetta fer aö vilja ólsens bakara.
Piltarnir svikjast ekki um aö láta aö sér
kveöa. Þeir taka sér stööu á háum títi-
dyraþrepum og flytja þrumandi ræöur.
Þeir klifa kolahauga á gljáburstuöum
stigvélunum sinum og ávarpa krimugai
verkamenn meö ljósa bauga kring um
augun og hokna og vesaldarlega atvinnu -
leysingja, sem norpa enn viö höfnina I von
um handtak. Enga öreiga/hrópa þeir at»
þessum mönnum. Þeir eru yfirleitt bratt-
sæknir og rómsterkir. Beri eitthvað ööru
hærra vilja þeir komast upp á þaö oj;
komist þeir þaö,tala þeir og tala og hrópa
og hrópa.
Og þaö er ekki nema von. Þeir eru
kallaöir til þess að svipta grimunni af
kjaftöskum ogstigamönnum, sem fremja
ódæði sin i skjóli svokallaöra laga og til
þess aö afhjúpa heimssamsærið mikla:
Marxisminn,auövaldiö og Gyöingdómur-
inn er eitt og sama tóbakiö, fyrirtækiö
Rússland á sig ekki sjálft heldur er þaö
útgerö júöskra auöhringa eins og
sósialisminn(verklýöshreyfingin og sam-
vinnufélögin. Þeireru komnir upp á þenn-
. an kolahaug og upp á þessar tröppur til
þess aö kenna Islendingum hvernig á aö
mola marxista, bólsivikka og rauöliöa
mjölinu smærra,skipa réttum lögum
reglu og festu. Die Zeit fiir Freiheit und
fur Brot bricht an.hrópa þeir, þó aö fæstir
skilj i fyrirheitiö og brauövonina sem i þvi
felst.
Rikiö veltur um koll eins og hor-
gemlingur, þegar ormétnar rætur þess
gefa sig i storminum mikla og hrynur
niður þaö hyldýpi gjaldþrots, sem undir
gin. Alstripaðir svikararnir og alþýöu-
böölarnir verða leiddir fyrir verkalýö
þessa lands og höggin sem öörum voru
reidd munuhitta þá sjálfa „Dómstóll vor
er þjóöin” hrópa þeir af vörukössum viö
höfnina og fyrir þeim dómstóli munu
blóðhundar Slava og þrælar hinna júösku
auðhringa fá makleg málagjöld. En upp
úr rústunum ris nýtt Isiand meö sam-
einaöa þjóö, þar sem styrknorræn, hönd
heldur um stjórnvölinn. Heil Hitler! Is-
landi allt!
— Jesús minn, hvaö þeir eru mælskir,
segir Fifi svona iika sæt eins og hún er.
— Þaö er kraftur i þeim,svarar stúdent-
inn hennar. Eigum við ekki aö koma heim
til min?
En þaö veröur svolitil töf. Þaö eru
þarna æstir kommúnistar og fyrst er
kastast á orðum og svo er kastast á kola-
molum. Strákar úr sendisveinafélaginu
Blossa hafa stolizt á hjólum sinum niöur
aöhöfninni,svikulir sinum húsbændum og
þaö eru þarna lika strákar úr sendi-
sveinadeild Merkúrs og hafa mætur á ætt-
jöröinni og kynstofninum. Þaö veröa
hnippingar sem fara þó á dreif og þegar
Flfi og stúdentinn sjá fram á»aö þaö
veröur ekki i dag sem horgemlingurinn
leggur upp laupana og fyrirtækiö Rúss-
land og júðsku auðhringarnir fá sinn for-
þénta dóm.þá segir stúlkan meö vott af
bráölæti I röddinni.
— Jú við skulum annars fara heim til
þin.
Jófriður hefur ekki enn reist tjaldið I
garöinum hjá sér þetta sumarið.
Ólsen bakari er farinn niöur i búö meö
hornspangagleraugun sin og hatt á höföi
til þess aö telja i kassanum áöur en lokaö
er og hafa auga meö þvi aö bakara-
sveinarnir æöi ekki frá öllu I óreiöu.
Reyndar eru þeir heldur snyrtilegir I um-
gengni greyin og þaö er einsog annaö sem
Ólsen getur þakkaö sjáifum sér. Hann
lætur ekki vanta aöhald,hann brýnir fyrir
þeim þrifnaö og nýtni og aðgæzlu. Þaö er
ekki heldur neitt gamanmál þegar maur
kemst i' mjöliö og menn veröa aö hyggja
aö þvi ,hvernig lappirnar eru tilhafðar
áöur en þeir fara aö troöa deigiö. Úff, tá-
meyra er orö á borö viö holdsveiki og
svartadauöa i eyrum bakarans.Támeyga
segir Ólsen hatursfullur og erriö djúpt
sótt eins og endranær.
Uppi á Óöinsgötu er allt viö þetta sama.
Eineygöa ekkjan hans Halldórs sáluga
sem drukknaði viö Stafnesiö er fyrir löngu
kominheim meökaffipakkann frá Dabba
og búin að hella upp á bláu könnuna sina
— hvaö annaö? Hún situr við maskinuna
og heldur báöum höndum utan um
sprunginn og ögn móyrjóttan bollann —
hann er búinn aö þéna henni lengi,bollinn
sá — og sýpur ógn sparlega á honum
annaö veifiö. Þetta er lánskaffi mikinn
partjiún borgaöi dcki i þvi nema sjötiu og
fimm aura og hún þambar þaö ekki eins
og vatniö væri.
— Ég er meö þessa eilifu kaffisótt,segir
hún viö sjálfa sig þaö er I senn afsökun og
álösun.
Hún er meö þessum ósköpum gerð.hún
ræöur ekki viö þaö og hefur þó ekkert
dregið eins út aura hjá henni og kaffi-
skollinn. Eöa blessaö kaffiö,réttara sagt.
Þegarhúnhefurstyrktsig ákaffinuog
hvolft bollanum eins og hennar er vandi,
þessum endingargóöa bolla þá bregöur
hún sér út og litur á beðin. Grindin I
hliöinu viö skúrendann er oröin ósköp las-
legog stólparnirskakkir ogskældir.þaö er
nú hennar Brandenborgarhliö og allt
áþekkt og i morgun I garöholunni.rétt
yddir á grösin sem fyrst hafa oröiö til.
Snöggvast dettur henni i hug aö bregöa
sér inn I páfadóminn úr þvi aö hún er
komin þarna bak viö húsiö — en nei hún
sleppir þvijiún fer hvort eö er bráöum aö
hátta.eftir á aö hyggja er þetta betur
komið annars staðar i nótt og drýgir I
stampinum hennar aö morgni. Þvi aö
bráöum rekur aö þvi aö kartöflugrösin
hennar veröi nógu þroskuö til þess að
meötaka þetta fyrirhugaöa sakramenti.
Þaö hlýturaö gefastvotur dagur til þess á
hentugum tima hugsar hún og litur til
lofts áöur en hún dregur sig inn.
Hún er einmitt aö laga til I kúrunni
sinni, hver skyldi þá koma nema hann Ás-
grimur i Pólunum. Hann er búinn aö sofa
dagsvefninn sinn og hefur fariö i bæinn til
þess aö sýna sig og sjá aöra áöur en
skyldustörfin viö súkkulaöivagninn
heimta hann allan til sin. Þaö ber viö aö
Asgrimur litur inn hjá henni upp á gaml-
an kunningsskap við Halldór sáluga — já,
kannski þetta einu sinni i mánuöi.
— Komdu sæll og blessaöur, Asgrimur
minn, segir Eineygöa-Gunna og heilsar
svona gesti meö handabandi. Mikiö held
ég það veröi sem ég á þér upp aö inna. Ég
var aö koma utan úr garöinum.
Og nú veröur hún aö skerpa á könnuna
þó aö þaö sé lánskaffi.sem hún hefur að
bjóöaog oröiö kvöldsett. Bollinn, sem hún
hvoldi honum er snúiö viö,svo aö þaö horfi
upp sem upp skal horfa og þau spjalla
svona um eitt og annaö — togarana sem
liggja bundnir viö bryggju.bilun sem As-
grimur er skrambi smeykur um aö sé aö
koma fram i súkkulaöivagninum og kött
sem týndur er i Pólunum. Hann hefur ekki
sézt i þrjá daga.
— Vesalings skarniö, segir eineygöa
ekkjan eitthvaö hefur hann flæmzt.
Þau tala fram og aftur um köttinn og
togarana og rauöbrún kartöflugrösin sem
eru að brjóta sér leið upp úr moldinni I
garðholunni bak viö húsiöog þaö ekki fyrr
en Asgrimur er aö ljúka úr kaffibollanum
aö hann minnist þess,sem hann heyrði
þegar rölti niður i bæinn.
— Þeir sögöu aö þaö heföu orðiö
stimpingar við höfnina I dag segir hann.
— Nú —núsvarar Gunna, þaögetur svo
sem alltaf boriö eitthvaö út af i fjölmenn-
inu, þaö er eins og maöur þekkir.
Hún er ekki dómhörð,hún vill ekki mikla
það sem mönnum veröur á.
— Þeir sögöu aö nazistarnir heföu veriö
aö abbast þar upp á verkmennina,sagði
Asgrimur.
— Þaö veit ég .segir ekkjan — nú.þeir
hljóta að jafna þaö meö sér mennirnir.
Asgrimur þurrkar sér um munninn með
handarbakinu þvi aö nú er hann búinn úr
bollanum. Þetta var bezta kaffi og góö
hressing eins og vænta mátti hjá ekkjunni
hans Halldórs sáluga. Og nú þakkar hann
fyrir og kveöur.
Verst ef hjóliö á vagninum fer I nótt
segir Asgrimur i dyrunum. Það færi I
verra ef misstist úr nótt.
Eineygöa-Gunna lyftir hendinni I
kveöjuskyni og snerlar aftur skúrhuröina.
Svo fer hún aftur aö huga aö kúrunni
sinni. Hún lyftir sænginni og hristir kodd-
ann, þaö er i honum fýlafiöur undan
Fjöllunum.og fer aö tina af sér flikurnar.
Hún lætur millipilsið sitt falla á gólfiö og
er I þann veginn aö stiga upp úr þvi þegar
hún minnist þess samtimis sem Ásgrimur
sagöi um ólætin viö höfnina og hverju sæl-
lega konan sem hún talaöi viö á Skóla-
vöröustignum I kaffiferðinni trúöi henni
fyrir. Þaö var þetta um ungu mennina
sem sungu hástöfum, þó aö það væri ekki
eftirÞorsteinogvildu hreinsa hugarfarið.
Æ-já, segir hún við sjálfa sig um leiö og
hún tekur upp millipilsiö og leggur þaö á
kassa viö höföalagiö sitt,þaö þurfti aö
leggja rækt viö hugarfariö. Ef hugarfariö
var hreint þá fækkaöi leiöindum i veröld-
inni svo aö hún orðaði ekki bein illindi.
Dæmalaust var ánægjulegt aövita til þess,
að ungir menn skyldu taka höndum
saman um þaö að hreinsa hugarfariö.
Hún losar sig i rólegheitum viö þetta
sem hún timdi ekki aö eftirláta páfa-
dómnum og litur snöggvast á afuröina
áöur en hún setur ilátiö til hliöar. Svo
signir hún sig áöur en hún leggst upp I.
Þegar hún hefur hallaö höföinu á fýla-
fiöurskoddanum hvarflar hugurinn
snöggvast til Halldórs sáluga ,sem ekki
komst lifs af úr strandinu viö Stafnesiö,þó
aö Asgrimur bjargaöist,guöi sé lof,samt
viö illan leik. Hugurinn flögrar enn
þangaö suöur eftir þegar hún er lögzt út
af, þó aö langt sé um liöiö siöan þeir fóru
þar upp á honum Farsæl og hún hefur gert
sér sinar hugmyndir um staðinn alveg aö
óséöu — skerin og tangana og f jörugrjótiö
i flæöarma‘linu,þar sem Asgrimur lamdist
til óbóta. Þetta er allt geróllkt þvi sem er
viö Fjallasjó og annars konar hafgangur
en á Eyjasandi.
tJt frá þessu dettur henni I hug Markar-
fljótsaurarnir þar og herkjan I Halldóri
sáluga þegar hann bar hana yfir fljótið.
Þaö er ekki nema snöggvast sem þetta
hvarflar aö henni á seinni árum. Þess
slags hugsanir standa henni ekki lengur
fyrir svefni. Og nú dregur hún sængina
sina upp aö höku og þylur i hana gamalt
vers eftir Hallgrim heitinn, sem hún fer
ævinlega meö undir svefninn: Kveö ég I
guöi góðan lýö...
Svo lokar hún þessu eina auga sem er
sjáandi og biður þess aö svefninn sigri
hana. En meöan hún biöur þess þá man
hún enneinu sinni eftir söngdrengjunum,
sem fóru upp Skólavörðustiginn. Og þá
finnst henni, að þaö sé eitt sem hún á
ósagt viö náöarherrann.
Þaö er þetta,aö þeim lukkist vel aö
hreinsa hugarfariö og bæta hjartalagið,
ungumönnunum. Þaö getur ekki heitiö
aö hún oröi þetta.hún andar þessu bara I
köflótt verið á sænginni sinni. Hún vonar
aöguö skilji samt hvaö fyrir henni vakir.