Fréttablaðið - 27.08.2006, Blaðsíða 16

27. ágúst 2006 SUNNUDAGUR16
Hugsanleg bráðnun Vatna-jökuls á næstu hundrað til tvö hundruð árum getur
mögulega aukið eldvirkni í íslensk-
um megineldstöðvum umhverfis
jökulinn. Frá þessu greindi Magnús
Tumi Guðmundsson, jarðeðlisfræð-
ingur, í viðtali við Fréttablaðið 20.
ágúst síðastliðinn, er hann fjallaði
um megineldstöðina í Kverkfjöll-
um og áhrif hennar á framkvæmda-
svæðið við Kárahnjúka.
Eldvirkni í eldstöðvum Vatna-
jökuls hefur verið mikil um árabil
en í Vatnajökli er virkasta eldstöð
landsins á sögulegum tíma, Gríms-
vötn. Þar hefur gosið fimm sinnum
frá því árið 1934 og síðast fyrir
rúmum tveimur árum.
Unnið að viðamiklum rannsóknum
Rannsóknarvinna, sem miðar að
því að kanna áhrif loftslagsbreyt-
inga á endurnýjanlega orkugjafa,
stendur nú yfir á Íslandi.
Eins og viðmælendur Frétta-
blaðsins í dag, Ari Trausti Guð-
mundsson jarðeðlisfræðingur,
Sveinbjörn Björnsson eðlisfræð-
ingur og Árni Snorrason vatna-
fræðingur, greina frá þá ríkir mikil
óvissa um hver áhrifin af völdum
hugsanlegrar bráðnunar Vatna-
jökuls, og þar með Brúarjökuls,
yrðu á jökulárnar og lífríki í
þeirra nánasta umhverfi. Sá mögu-
leiki er þó talinn raunhæfur að
Vatnajökull minnki mikið vegna
bráðnunar á næstu hundrað til tvö
hundruð árum og jafnvel bráðni
alveg. Þessi möguleiki gefur til-
efni til þess að færa aukinn kraft í
rannsóknir á jarðfræði Vatnajök-
uls og eldstöðvanna í hans nánasta
umhverfi.
Íslenskir jarðvísindamenn hafa
um áratugaskeið rannsakað og
kortlagt umhverfi Vatnajökuls
með markvissum rannsóknum.
Þrátt fyrir þær verður ekki fram-
hjá því horft að mikil óvissa ríkir
um hvort eld- eða skjálftavirkni
muni aukast, eða breytast með ein-
hverjum hætti, ef ísfarginu léttir
af landinu undir Vatnajökli. Um
það eru íslenskir jarðvísindamenn
almennt sammála.
Óvissa ríkjandi – margvíslegir
möguleikar
Sveinbjörn Björnsson, fyrrver-
andi rektor Háskóla Íslands og
einn þeirra sem voru Landsvirkj-
un til ráðgjafar vegna hönnunar
stíflna á framkvæmdasvæðinu
við Kárahnjúka, sagði á blaða-
mannafundi Landsvirkjunar vegna
Kárahnjúkaverkefnisins síðastlið-
inn mánudag, að „óvissa ríkti um
hver áhrifin af bráðnun Vatnajök-
uls yrðu á eldvirkni í megineld-
stöðvum í og við jökulinn“.
Áhrifin vegna bráðnunar Brúar-
jökuls, sem samkvæmt Sveinbirni
gæti verið möguleg á næstu hund-
rað árum, eru óljós. Ótvírætt er þó
að áhrifa myndi gæta á virkjanir í
Hálslóni, þar sem Brúarjökull ligg-
ur að lóninu og hefur vatnsrennsli
úr jöklinum því bein áhrif á lónið.
Virkjanir innan áhrifasvæðis
Áhrifa vegna loftslagsbreytinga
og bráðnunar Vatnajökuls myndi
að öllum líkindum gæta á fram-
kvæmdasvæðinu við Kárahnjúka.
Umræða um sprungur og misgengi
undir Hálslóni og stíflur á svæðinu
hefur verið áberandi síðan ítar-
lega var gerð grein fyrir rann-
sóknum jarðfræðinganna Kristj-
áns Sæmundssonar og Hauks
Jóhannessonar á síðum Frétta-
blaðsins 29. júlí síðastliðinn. Miðað
við þær upplýsingar sem fyrir
liggja virðist ekki síður mikilvægt,
á þessu stigi, að beina kastljósinu
að loftslagsbreytingunum. Því þær
geta, samkvæmt viðhorfum vísinda-
manna, valdið bráðnun Vatnajökuls
á hundrað til tvö hundruð árum með
ófyrirséðum afleiðingum.
Hvað gerist ef Vatna-
jökull bráðnar?
FRAMKVÆMDASVÆÐIÐ Brúarjökull liggur að Hálslóni en vatni verður hleypt á lónið í sept-
ember, samkvæmt áætlunum Landsvirkjunar.
SIGKETILL Í VATNAJÖKLI Virkni
í eldstöðvum í Vatnajökli hefur
verið mikil á sögulegum tíma.
Virkasta eldstöð á Íslandi,
Grímsvötn, er í Vatnajökli.
Ítarlegar rannsóknir fara nú fram á Íslandi og víðar í Evrópu, um
áhrif loftslagsbreytinga á endurnýjanlega orkugjafa. Árni Snorra-
son, íslenskur vatnasérfræðingur, stýrir norrænu samstarfsverkefni
á þessu sviði. Mikil óvissa ríkir um áhrifin en Magnús Halldórsson
kynnti sér viðhorf sem uppi eru hjá vísindamönnum gagnvart hugs-
anlegum loftslagsbreytingum og hvort þær geti mögulega haft áhrif
á virkjanaframkvæmdir á hálendinu.
FR
ÉTTA
B
LA
Ð
IÐ
/VILH
ELM
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M
Kárahnjúkavirkjun