Tíminn - 18.02.1979, Blaðsíða 15

Tíminn - 18.02.1979, Blaðsíða 15
Sunnudagur 18. febrúar 1979 15 Þessi björtu kvöld eru svo svöl, birta himinsins speglast nistandi köld i öllum vatnspoll- um, og óstýrilátur vindurinn gerir allt svo fátæklegt og illa út leikiö og varpar sortnandi skuggum á speglanai pollunum. Svona er þaö undir voriö, sigur- hátið hlýjunnar er enn ekki runnin upp, bara ljóssins. Minningar minar um þessi vor- kvöld eru flestar runnar frá Garði. Garði, þegar rökkrið leggur blæju sina niður i brunn- inn i garðinum og maður hverf- ur inn i herbergið sitt með lung- un örafmikluköldu lofti gengur tilnáöa kveikir á lampa ogsegir við sjálfan sig: Vorið, já nú er það að koma. Það kemur fyrir stundum að hlýjan haldi innreið sina þegar i mars. Einn daginn drýpur af öllum þökum, sólin er svo undarlega áköf i að sleikja snjó- inn. Og um kvöldið, þegar allir snjóskaflar hafa þiðnað veru- lega og sólin gengur til viðar, verða menn þess varir að þeir hafa lifað fyrsta dag vorsins. Nyrop sem ber gleggra skyn en aðrir á allt sem ekki er sjónrænt segir i þann mund er við förum út úr hliðinu og um leið og hann andvarpar djúpt: ,,Ó, yndis- örvandi og hvetjandi áhrifum. Þaðer frá þessu timabili sem ég á minar dýrustu minningar um vorið i Kaupmannahöfn all- ar hópast þær utan um gamla skakka og skælda stúdenta- garðinn. Mér koma i hug siðustu dag- arnir sem ég átti i herbergi á neðstu hæö sem sneri út að Kanúkastræti. Þar hafði ég búið langan vetur, þar hafði ég setið I þunglyndi og ástarhrifningu i norðurhafa-leiðslu og ákafri þörf að skrifa og skapa. Þangað vandi skáldið Jens Djurhuus komur sinar á kvöldin með fullt fengið af flöskum og fullur af hjartnæmri en um leið andrikri tillitssemi og hæversku gagn- vart þroskaleysi æsku minnar sem þó voru bundnar góðar von- ir við. Hann varð fyllri og and- rikari.ég varð fyllri og fylltist stöðugt meiri eldmóði en Matras hinn vangarjóði lá ein- hvers staðar á efri hæöunum og féll i dýpri og dýpri svefn inn I nóttina með löngum reglu- bundnum andardrætti. Jens Djurhuus varð föiari og fólariþaðfóraðlíðaá nótt,hann Þessi björtu kvöld þegar kyrrð haföi færst yfir miðbæinn, þegar gamall starfsmaður hafði lokað rimlahliðinu aö Kongens Have, þegar Kaupmangaragata var eins og spegilsléttur og ósnortinn flötur sem einn og einn hjólreiðamaður gáraði i kvölddirfsku sinni. Þau kvöld var ég vanur aö koma mér vel fyrir á herberginu minu á Garði. Linditréö hafði lokiö dagsverkinusem var iþvi fólgið að blaka þúsundum laufasinna mót himni i fagnandi þúsund- radda lofsöng. Það brá enn daufri sólarglóö á aðra hlið Sivalaturns. Mér varð hugsað til Færeyja og i norðvestur og samdi ,,B rúökaupskvöld Magnúsar”. Að kvöldi kóngsbændadags var dansleikuruppi ásal. Þegar ég var búinn aðskrifa til kl. eitt fór ég i rúmið. En ég gat ekki sofið fyrir tónlistinni. Þó hlýt ég að hafa blundað þvi að allt i einu tók ég eftir þvi að þaö var orðið bjart. Nú sló roða á hina hlið Sfvalaturns.. (Jti i garðinum ómuðu raddir, kvenraddir i morgunsárinu. Það var veriðað „Nú brýst ég um eins og ðtemja, sækist eftir stóru stökkunum. Hér er bardaga- og prófskapið I besta gengi. í dag skrái ég mig til prófs” legt”. Og þaðer ellihrum ástúð i hreimnum. Loftiðsem frostdag- ana hefur verið svo hreinþvegið hefur nú fengið keim af ein- hverju ljúfmeti. Nú rennur upp timi óþolsins allt frá þvf að fyrsta vesældarlega vorboða- blómið birtist og þar til allt lauf er útsprungið timinn þegir, dagarnir lengjast og hlýna og maður verður þá iöulega fyrir Jörgen-Frantí Jacobsen. tók um grlðarstóra ennið á sér eins o g Júpite r áður en M inerva fæddist og mæltist stöðugt guðdómlegar. Smám saman fóru um hann krampakenndir drættir svo féll hann i mók. Nú var það ég sem talaði. Öðru hverju vaknaði Jens Djurhuus af dvalanum og lét I ljós aðdáun sina með þeim hætti að ég gekkst upp við það i ungæðis- hætti mlnum. Þegar skáldið seint og um siöir staulaðist út um dyrnar með kragann upp fýrir eyru hvatti hann mig venjulega mjög eindregið til þess að leggja mig fram i þvi ágæta starfi sem honum hafði ekki auönast að vinna. Hann hafði ekki uppskoriö annað en vonbrigðin. í>annig leið þessi einstæði vetur-, sem allt i senn var svartur og dapurlegur, von- um firrtur og Isvo hátíðlegur, hátfölegur I sambandi við draum um norrænt sumar og valkyrjuást, hátiðleguraf anda- gift Jens Djurhuus meö Bakkusi yfirburðagáfum, en blaktandi sálarþreki. Það var þessi vetur er lauk göngu sinni niöri i fyrrnefndum stúdentagaröi sem ég var áðan að tala um. Ég minnist siðustu daganna, þegar það var eins og farið væri að daga i þessari kvalafullu sjálfheldu. Ég var að semja ævintýri. Mig grunaði ekki hvernig þaö mundi verða, ég vissi bara aö það átti að ger- ast iFæreyjum. A meðan ég var aö semja það flutti ég út úr vetrarhiöinuogupp iannað her- bergi sem vissi að garðinum. Það var svo nýtt að jafnvel brauðið var öðru visi á bragðið. Ég var önnum kafinn við aö semja ævintýrið og mér varð allt i einu fullljóst að allt farg vetrarins var á braut. Strax. i apríl fóru trén að springa út. Þegar ég kom heim um Landemærket gnæfði króna linditrésins á Garði" likt og grænt sóllýstský uppyfir þakið. Og milli allra gamalla og skuggalegra múrveggja, Kaup- mannahafnar bæröist nú ungt lauf. Yfir þvi hvildi yndisþokki sem var þvi sem næst óháður stund og stað. kveðjast. Tónlistin dunaði þó stöðugt meðan blöð linditrésins hófu aftur aö fagna sólinni. Þótt ég hafi alls ekki tekið þátt i gleðskapnum stendur mér þessi nótt fyrir hugskotssjón- um sem ein dýrlegasta fagnaðarnótt sem ég hef átt. Skammvinnt myrkrið sem hvarf,morgunsáriö yfir Garði og kviknandi lauf borgarinnar — allt frá linditrénu og út að uppfullur af athafnaþrá af löng- un til þess að leysa af hendi verkefni”. Honum finnst hann nú vera laus við „allt það þunga farg” sem fram til þessa hefur hvilt á allri hugsun hans og starfi, „þessa byrði drauma, þroskaleysis og skýrleika- skorts. Nú brýst ég um eins og ótemja, sækist eftir stóru stökkunum. Hér er bardaga-og prófskapiö i besta gengi. 1 dag skrái ég mig til prófs”. Hann gerir miklar áætlanir um fram- tiðina. „Ég held mér sé vel i stakk komið núna, traustur og vinnufær. Ég geri mér vonir um að allt blómgist sem ég vinn að, hvort sem það nú er mannkyns- saga, stjórnmál með þær bók- menntirer þau varða eða aörar bókmenntir. Það er ætlun min að taka ærlega til hendi að fara með staöreyndir. En þaö ætla ég mér að gera i samræmi við hug- myndir og —lastbut notleast — það á að gerast með þvi aö hafa vitsmuni, fegurð og glæsi- mennsku aö leiðarstjörnu”. Þessubréfi (21.11.), sem fullt er af sjálfstrausti lýkur þó á eftirfarandi beiskyrðum — og er það sérkennandi fyrir Jörg- en-Frantz Jacobsen: „Þessi orö hafa undarlegan hljóm ef nú kæmi i ljós,.að örlögin byggju yfir illum áformum gagnvart prófinu minu. Það bjó kona uppi i sveit...” Þvi miöur kom i ljös að örlög- in bjuggu yfir þessu illa ráöa- bruggi. Jörgen-Frantz Jacobsen tókst með naumindum að ljúka fyrsta hluta prófsins i janúar 1925. Hann skrifar um það af Borgarspitalanum 22.1.: „Prófinu er nú lokið. Það er sú versta martröð sem ég hef komisti fram til þessa. Þvi lauk með sótthita og blóðuppgangi. Nyrop og tveir prófdómarar komu út i Hellerup og prófuöu mig allan i hnipri i rúminu. Ég fékk fyrstu einkunn og þar með er skylduáfanganum náð. En jafnframt hafa berklarnir i mér blossaö upp að nýju. Ég ligg nú aftur á spitala. Þegar ég kemst úr rúminu ætla ég að senda þér rækilega skýrslu. Alla hina Vinirnir William Heinesen og Jörgen-Frantz Jacobsen árið 1919. Sundinu. Ég fór á fætur og gekk niður að skipi með bréfin min. Höfnin var böðuö sólskini.gufu- skip komu siglandi og ferskt löðriösleikti skipsbóginn. Þegar ég kom heim blunduðu allar danskempurnar. „Það herrans ár 1924...” Það herrans ár 1924 varð eitt af allra hamingjurikustu og frjósömustu skáldskaparárum Jörgen-Frantz Jacobsens. Sumarið átti hann ýmist I Noregi eða i Færeyjum og stælt- ur af sólskini og þvi sem á daga hans hafði drifið úti I náttúr- unni, sökkti hann sér að nýju i októbermánuði niður i námið i Kaupmannahöfn, fullur sjálfs- trausts. „Þetta er smám saman að renna upp fyrir mér”, skrifar hann 21.10. „Þegar peran er þroskuð verður hún góð. Ég er blóðugu tarascongöngu próf- timans. Fyrst um sinn skaltu ekki láta fjölskylduna (það á likavið um móður mina) vita að ég hef spýtt miklu blóði (siðast i dag) þau mega bara vita aö fyrst i staö hafi komiö smávegis blóð. Ég er ekki i neinni bráöri hættu ég er i besta skapi og sigrihrósandi vegna prófeins og alls umstangsins sem gert var vegna min. Hugblærinn er tarasconskur. Klaufabáröur féll niður stigann en fékk þó kóngs- dótturina! Tout est perdu fors l’honneur, — eins og nafni minn Francois I sagði. Ég er enn á þeirri skoðun að leggja beri Karþagó i eyði”. Með tarascon-göngu höfðar Jörgen-Frantz Jacobsen til gamansögu Daudets um hinn próvenska Don Quijote — Tartarin de Tarascon — bókar sem honum þótti vænt um og sækir stöðugt hugmyndir i til þess að hæðast að sjálfum sér. Sá góði Tartarin, virðulegur og Framhald á bls. 31 „Oftlega hef ég spýtt blóði, einkum i heimsóknartimanum.....”

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.