Tíminn - 25.03.1979, Blaðsíða 12

12
Sunnudagur 25. mars 1979.
Þessi mynd er Ur auglýsingu frá Norsk skog sem birtist nýlega i isienzkum blööum „Hluti þessa skógar er fluttur til lslands sem framleiösluvörur,” segir m.a. í texta
meö myndinni, „svo sem dagblaöabappir, auk timburs og spónaplatna.” Giskaö er á aö þessi skógur sé 80-100 ára gamali.
Þaðhefur vafalaust ekki farið framhjá neinum/ sem um þjóðmál hugsar, að
mikil vá stendur fyrir dyrum íslensks landbúnaðar í dag og verður ekki séð af
skrifum um vanda þennan og þeim úrræðum, sem bent hefur veriö á, að hann sé
auðleystur, hvorki i bráð né lengd. v
Það má nú með sanni segja, að tvenna megum við islendingar muna tímana i
þeim efnum. Fyrr á öldum, já allt fram á ofanverða síðustu öld, var vandi ís-
lensks landbúnaðar bundinn harðindum af völdum hafíss, náttúruhamfara og
grasleysis. Tiðasta dánarorsökin þá var „ófeiti" en svo nefndu menn hungur-
dauðann. >em betur fer er sú dánarorsök úr sögunni, nú er það fremur „of-
feitin" sem talin er valda ótímabærum dauða margra manna. ótti við þessa
„offeiti" sem alið hefur verið á með áróðri lífhræddra „kyrrsetumanna" svo
notuð séu orð sunnlensks bónda i blaðagrein nú fyrir skömmu, eykur á vandann
sem af oframleiðslu landbúnaðarvara hlýst, með þvi að draga úr neyslu manna
á landbúnaðarafurðum, einkum þó feitu kjöti og mjólk.
Eins og kunnugt er leiðir þessi mikla of framleiðsla til útgjalda fyrir ríkissjóð í
niðurgreiðslum, en nema á f járhagsárinu 1978/79 sem svarar 1,1 milljón króna
að meðaltali á hvern bónda i landinu og þó vantar jafnháa upphæð eða jafnvel
hærri, svo bændur fái umsamdar tekjur, miðað við svokallaðar viðmiðunar-
stéttir. Landbúnaðarráðherra kom inn á þennan vanda í ræðu við setningu
Búnaðarþings. Taldi hann, ef ekki fengist úrbætt, að tekjuskerðing hvers meðal-
bús í landinu næml um 1,2-1,3 millj. khóna.
úrræði efst á baugi
Svo viröist sem úrræði þau,
sem efst eru á baugi, beinist
fyrst og fremst að þvi að draga
úr framleiðslu hinna venjulegu
landbúnaðarafurða, dilkakjöts
og mjólkur og létta þannig á
rikissjóði, án þess þó að draga
verulega úr tekjum bænda,
nema þá helst stórbændanna,
eða aö byggðin dragist saman
að ráði.Um þetta þrennt virðast
flestir sammála hvar sem þeir i
flokki standa.
Fulltrúar framleiöenda,
bændurnir, hafa þingað mörg-
um sinnum um þennanvanda og
þau úrræði, sem meirihluti
þeirra kemurhelst auga á til úr-
bóta, eru birt 1 frumvarpi þvi er
landbúnaðarráðherra lagði fyr-
ir Alþingi það er nú situr. Frum-
varp þetta hefúr verið mjög til
umræöu i blöðum og sýnst sitt
hverjum, einsog gengur. Meðal
annarra skrifaði Halldór Páls-
son búnaðarmálastjóri um það i
grein er hann birti i Timanum þ.
12. jan. sl. og nefndi „Mikill
vandi blasir viö landbúnaðin-
um”. Þar segir hann frá að-
draganda þessa frumvarps og
metur si'ðan kosti þess og galla
og verður vart séð hvorir vegi
meira.
Ný búgrein
Ein grein þessa frumvarps
telur þó búnaöarmálastjóri
aö muni tryggja samdrátt
tramleiðslunnar ogleyfi ég mér
að birta þannkafla greinarhans
orðrétt, sem um þetta f jallar, en
hann nefnir hann ,,Þeir eiga
ekki einir aö bera krossinn”.
Aðeins eitt atriöi í frumvarpinu
ef að lögum veröur tryggir sam-
drátt framleiðslunnar. Það er i
a-lið 2. gr. og hljóðar svo: „A
sama hátt er Framleiðsluráði
heimilt að ákveða framleiðend-
um sérstakar verðbætur ef þeir
draga úr framleiðslu sinni um
ákveðinn hundraöshluta”.
En þetta er mergurinn máls-
ins. Hefur Islenska þjóðin efni á
þvl að kaupa Islenska bændur
til að draga úr framleiðslu? Ef
svo er þá ætti rikið að taka
a.m.k. verulegan þátt I þvi
starfi en ekki leggja það á
bændur eina. Þeir eiga ekki ein-
ir að bera krossinn á aftöku-
staðinn”. (Tilv.lýkur).
Landbúnaöarráöherra, Stein-
grímur Hermannsson, virðist
svipaðs sinnis. 1 drögum að
þingsályktunar-tillögu um
stefnumörkun I landbúnaði sem
hann lagöifram á fundi fulltrúa
bænda, neytenda og þingflokka,
þ. 23. febr. sl. og eru I þremur
liðum, kemst hann svo að orði I
rökstuðningi við þriðju greinina
sem fjallar um byggðamark-
miðið: „Til aö forðast frekari
röskun I byggð landsins skal
stefnt aö þvi aö dreifing setinna
býla um landið veröi sem mest i
þvl horfi sem nú er. 1 þvi skyni
veröi geröar ráöstafanir til aö
styrkja búsetu I einstökum
byggöum eða landsvæöum.
Kostnaöur af slfkum aögeröum
veröi borinn uppi af þvi fé sem
þjóöin ver til aöhalda jafnvægi i
byggö landsins”.
Ekki verður fjölyrt um önnur
þau úrræöi sem borið hefur á
góma til aö draga úr vanda
þeim sem við er að fást. 1 þvi
sambandi hafa verið nefndar
ýmsar aukabúgreinar til að
bæta bændum upp þann tekju-
missi, sem þeir kunna aö verða
fyrir. Þau úrræði eru f lest stað-
bundin og ekki líkleg til að við-
halda „jafnvægi i byggð lands-
ins”, svo notuð séuorð ráðherr-
ans.
Ef draga á úr framleiðslu
kjöts og mjólkur verður jafn-
væginu ekki viöhaldið nema
með alþjóöarátaki eins og land-
búncðarráðherra leggur til I
drögum slnum ognefndin gerði,
sem undirbjó landbúnaðarfrv.
meö a-lið annarrar greinar og
áður var minnst á. Eins og áður
segir veitir þessi grein frumv.,
ef að lögum verður, Fram-
leiðsluráði heimild til að greiða
framleiðendum veröbætur fyrir
bústofnsskeröinguna. Af tillögu-
drögum ráöherra veröur ekki
séö með hvaöa móti bændur
verði styrktir til búsetu I ein-
stökum byggöum og landsvæð-
um nema að þaö eigi að gerast
af almannafé.
Æ skal gjöf til gjalda, stendur
þar. IUa þekki ég islenska
bændur ef þeir nenna þvl til
lengdar aðsit ja hálf-iðjulausir á
búum sinum sem eins konar
gustukamenn þjóðarinnar, án
þess að nokkurs framtaks sé
krafist af þeirra hendi annars
en þess að minnka við sig búin.
Með það I huga hvers eðlis
vandi sá er sem við er að fást
sem m.a. getur valdið þvi, finn-
ist ekki heppileg lausn til fram-
búðar, að obbinn af afskekktari
byggðum landsins leggist I
auön, sætir það mikilli furðu að
enginn af öllum þeim sem
stungið hafa upp á aukabú-
greinum til aö draga úr vandan-
um, jafnvel að bændur fari að
framleiða svinakjöt framleitt á
erlendu fóðri I stað dilkakjöts,
skuli ekki hafa dottið I hug sú
aukabúgrein sem frændur okk-
ar á Noröurlöndum hafa öldum
saman stundað með ágætum
árangri — nytjaskógrækt. Þessi
staðreynd er þeim mun furöu-
legri þar sem fyrir liggur örugg
vitneskja aö þessi búgrein er
meira en möguleg, hún gæti
verið mjög arðbær. Þaðskal aö
visu játað aö hún skilar ekki
beinum arði í vasa þeirra sem
við hana vinna fyrstu tlu-15 árin
og kemst ekki, hvað skjótan
gróða snertir, I samjöfnuð við
ræktun refa og minka. Það kost-
ar átak einnar kynslóðar, 40-50
ár, að ala upp eitt tré til fullra
afurða.
Hér á eftir verður þess freist-
að að færarök fyrir þeirri stað-
hæfingu að nytjaskógrækt er
ekki aðeins möguleg á Islandi,
hún er sjálfsögö.
Rökin
I bókinni „Skógarmál” sem
kom út 1977 og tileinkuð er Há-
koni Bjarnasyni fyrrv. skóg-
ræktarstjóra, má fá vitneskju
„Skrýðum bera sendna strönd.” Ungur leirskógur vex upp af rýrum
fiagmó á bökkum Lagarfljóts i landi Hafursár i Vallahreppi. Gróður-
sett 1969, 6000 tré á hektara. Myndin er tekin I sept. 1977.
(Ljóm. Sig Biöndal)