Tíminn - 11.05.1979, Blaðsíða 9

Föstudagur 11. mat 1979
9
Landbúnaðarráðherra:
Lausaskuldir bænda um 1,2 milljarður
SS — Fyrir skömmu mælt Stein-
grimur Hermannsson land1-
búnaöarráöherra fyrir frumvarpi
um lausaskuldir bænda.
Steingrimur sag&i, a& 1977 heföi
Stéttarsamband bænda I samráöi
vi& fyrrverandi landbúna&arrá&-
herra athugaö lausaskuldir
bænda, gert á þeim úttekt, leitaö
umsókna um breytingu á lausa-
skuldum i föst lán og bárust 406
umsóknir. Var samkv. þeim
áætlaö aö lausaskuldir bænda
næmu rúmlega 1.2 milljörðum.
Landbúnaðarráðherra:
Viðleitni til að
breyta um stefnu
í framleiðslu
landbúnaðarafurða
HÉR á eftir fara kaflar úr ræöu
Steingríms Hermannssonar land-
búnaöarráöherra, er hann flutti
fyrir frumvarpi um breytingar á
jaröræktarlögum. ,
„Aö minu mati eru jaröræktar-
lögin ein merkasta löggjöf þess-
arar þjóöar. Meö þ'eim er aö þvi
stuðlað aöland vort veröi ræktaö
og aö þvi hlúö eins og sjálfsagt
hlýtur aö vera. Meö þeirri löggjöf
ergert ráöfyriraö veitastyrki til
jarðræktar og sömuleiöis styr.ki
til byggingu áburöargeymslna og
heygeymslna. Þetta er allt á-
kveöiö sem annaö hvort krónu-
tala á hvern rúmmetra eöa fer-
metra eða hundraöshluti af kostn-
aöi, en jafnframt verötryggt.
Vafalaust hafa þessi framlög haft
mjög viötæk áhrif til aukinnar
ræktunar i okkar landi.
Nú horfir hins vegar svo aö
ýmsir telja, aö rétt sé aö draga
landbúnaöarins Þá eru I 3.gr.
teknar út 6 framkvæmdir sem
heimilaö er samkvæmt ákvæöu,
þessarar greinar aö skeröa yfir-
leittum alltaö50%fráþvisem nú
er i lögum. Þarna er aö s jálfsögöu
aö þvi stefnt aö draga úr ýmsum
jarðræktarframkvæmdum, sem
gætu og veröa til þess aö auka
landbúnaöarframleiösluna. Gert
er ráö fyrir þvi, aö landbúnaöar-
ráöherra geri tillögu til rikis-
stjórnar, aö höfðu samráöi viö
stjórn Framleiönisjóös landbún-
aðarins, um ráöstöfun á þvi fé,
sem sparast samkv. þessum 6 liö-
um til annarra verkefna, sem lúta
aö framkvæmd þeirrar stefnu,
sem mörkuö er fyrir landbúnaö-
inn.
Heimild til 5 ára
Eins og fram kemur, bæöi i 3.
og4. gr. er hér um aö ræöa heim-
ild til 5 ára. Þaö er tengt þvi á-
Steingrfmur Hermannsson
a.mk. úr þeirriræktun sem leiöir
til aukinnar framleiöslu landbún-
aöarafuröa ogjafnframt má færa
rök aö þvl, aö framkvæmdir
bænda munu dragast nokkuö
saman vegna þess samdráttará-
stands, sem nú er 1 búvörufram-
leiöslunni eöa hlýtur aö veröa
fram undan réttara sagt. Þvi á-
kvaö ég aö taka þetta mál upp viö
fulltrúa bænda. Hófust þegar
fyrir áramótin viöræöur viö for-
mann Stéttarsambands bænda og
framkvæmdastjóra eöa búnaöar-
málastjóra um breytingu á þess-
um lögum. Breytingatillögurnar
voru útbúnar og þær siöan lagöar
fyrir Búnaöarþing, þar sem um
þær var fjallaö. A Búnaöarþingi
uröu nokkuö skiptar skoöanir, en
meö yfirgnæfandi meiri hluta at-
kvæða var þó samþykkt aö mæla
meÖ þessuni breytingum á jarö-
ræktarlögum, en meö vissum tak-
mörkunum, t.d. takmörkunum á
heimild til aö skeröa hin ýmsu
framlög. Ég hef I endurskoöun á
þessu frumvarpi tekiö tillit til
meginþorra þeirra athugasemda
og tillagna, sem komu fram á
Búnaöarþingi.
Framlögin nái til
hagræðingar
1 1. gr. frv. er bætt við oröinu
„og hagræöingar” eöa m.ö.o.
framlög þessieru nokkuö útvikk-
uö, er ætlaö aö ná til jarðræktar,
húsabóta og hagræöingar.
1 2. gr. eru þau nýmæli, aö þar
er ákveðiö aö styrkir sem veittir
eru samkv. þessum lögum skulu
samræmdir stæröarmörkum 1
lánareglum stofnlánadeildar
formi aö gera áætlun fyrir land-
búnaöarframleiösluna til 5 ára og
yröi þá sú heimild, sem hér yröi
veitt samkv. þessum lögum, liöur
f slikri áætlun fyrir landbúnaöar-
framleiösluna. 1 4. gr. er ákvæöi
til bráöabirgöa, sem gerir ráö
fyrirþviaöá þessu5 áratimabili,
þ.e.a.s. 1980-85, verðiá fjárlögum
ætlaö fjármagn til framkvæmda
samkv. ákvæöum 10. gr., sem
nemimeöaltali slikra framlaga á
árinu 1977 og 1979 og þá tekiö tillit
til verölags. M .ö.o. hér er lagt til,
að framlagiö eins og þaö er nú
veröi bundiö viö verölag, en aftur
á móti veitt heimild til aö ráö-
stafa eins og ég hef nú rakið þvi,
sem ekki er ráöstafaö til jarö-
ræktar, bæöi vegna skeröingar
sem til kann aö koma samkv. á-
kvöröun landbúnaöarráöherra _I_
samráöi viö stjórn Búnaöarfélags
Islands og vegna minni fram-
kvæmda af hálfu bænda sjálfra.
Einn þáttur
stefnubreytingar
Ég vil aö lokum segja þaö, aö
hér er um einn þátt I viðleitni til
þess aö breyta um stefnu I fram-
leiöslu landbúnaöarafuröa. Ljóst
er, aöekki veröur haldiö áfram á
þeirribraut,.sem viö höfum veriö
á undanfarin ár. Landbúnaöar-
framleiöslan hefur fariö langt
fram úr þeim mörkum sem menn
hafa sett sér og koma kannske
einna helst fram i ákvæöi fram-
leiðsluráöslaga um tryggingu
rikissjóös vegna útflutnings, sem
má þó nema aðeins eöa hæst 10%
af heildarframleiðsluverömæti
landbúnaöarafuröa”.
Siöan hefur veriö töluvert aö þvi
unniö aö skoöa þessar lausa-
skuldir og hve brýnt væri aö
breyta þeim I föst lán:
„Skipaöi ég i þessu skyni i nóv.
s.l. starfshóp, sem i áttu sæti
Stefán Valgeirsson alþm. Bjarni
Bragi Jónsson hagfræðingur og
Árni Jónasson erindreki. Þessi
starfshópur skoöaöi þær upplýs-
ingar, sem fyrir lágu og aflaði
nýrra og komst ab þeirri niöur-
stööu, aö lausaskuldir, sem taka
þyrfti til meöferöar, næmu svip-
aöri upphæö og fram haföi komiö
I athugun Stéttarsambandsins
eöa um 1.2 milljöröum kr.
1 frumvarpinu felst heimild til
veödeildar Búnaöarbankans aö
gefa út skuldabréf, þannig aö
breyta megi þessum lausaskuld-
um aö hluta. Rætt hefur verið um
rúmlega helminginn a.m.k. I föst
lán. Jafnframt felst I þessu frv.
heimild til þess aö veösetja megi
eignir bænda allt aö 75% af mats-
veröi veðsins I þessu skyni
1 frv. sjálfu kemur ekki fram
meö hvaöa kjörum þessi skulda-
bréf skuli vera. Hins vegar kemur
þaö fram I greinargerö, þar sem
segir:
„Gert er ráö fyrir, aö stjórn
veödeildar Búnaöarbankans
ákveöi lánakjör aö höföu samráöi
viö landbúnaöarráöherra. Til
þess aö bréfin seljist er ljóst, aö
lánakjör veröa aö vera I sam-
ræmLviö þau kjör, sem ákveöin
eru fyrir fjárfestingarlán al-
mennt.” 1
Rætt hefur veriö um, aö bréf
þessi veröi meö fullri verötrygg-
inguen lágum vöxtum i samræmi
viö þaö form skuldbindinga, sem
nú er veriö aö undirbúa. Ég vil
þvi leggja áherslu á, aö í þessu
frv. felst engin skuldbinding af
opinberri hálfu til þess aö tryggja
aö bréf þessi seljist. Eingöngu
felst I þessu heimild eins og ég hef
sagt, fyrir veödeildina aö ganga
frá slikum bréfum, útbúa þau og
standa aö baki þeirra meö þvi aö
taka veö i eignum bænda. Tvi-
mælalaust er mjög brýnt, aö
ýmsum lausaskuldum veröi
breytt I föst lán, fyrst og fremst
vegna þess aö lán hafi veriö tölu-
vert óhagstæöari siöari árin en
var áöur Fyrst og fremst sýna
þær upplýsingar, sem saman hef-
ur veriö safnaö, aö hér er um aö
ræöa unga bændur, sem hafa ver-
iö aö hafja búskap. Búskapur er
þess eðlis aö oft kemur aröur
seint. Fyrstu árin eru erfiö, fjár-
festing mikil og þvi hefur ýmsum
reynst erfitt aö standa undir slik-
um lánum, fyrst og fremst fyrstu
búskaparárin.” •
Páll Pétursson
Mjög nauðsynleg laga-
setning
Páll Pétursson (F) þakkaöi
landbúnaðarráöherra og rikis-
stjórninni fyrir flutning frum-
varpsins:
„Satt aö segja var ég oröinn
langeygur eftir aö sjá þetta mál á
þingskjali eins og þessu, þvi aö
haustiö 1976 flutti ég tillögur til
þingsályktunar hér I Sameinuðu
þingi, um lausaskuldir bænda,
þar sem Alþingi ályktaöi aö fela
rikisstjórninni aö láta fara fram
athugun á þvi, hvort nauðsynlegt
sé aö útvega veðdeild Búnaöar-
banka Islands aukafjármagn á
árinu 1977, þannig aö veödeildinni
veröi gert kleift aö veita þeim
bændum, sem verst eru settir,
tækifæri til þess aö breyta lausa-
skuldum Iföst lán. Leiði könnunin
I ljóst, aö hagur einhverra sé þaö
bágur, aö þetta komi ekki aö full-
um notum, þá veröi kannaö, hvort
unnt sé aö gera stofnlánadeild og
veödeild kleift aö veita þeim
bændum, sem eiga i mestum
erfiðleikum frest á afborgunum á
lánum viö. deildirnar.
Þessi tiílaga var samþykkt á
Alþingi 29. april 1977 sem ályktun
Alþingis. Siöan hefur mikiö vatn
runniö til sjávar. Sumir hafa nú
klórað sig nokkuö fram úr skuld-
unum af þeim, sem þá áttu I basli,
sem betur fer. Nýir hafa bæst viö,
en öll rök hnlga þó aö bvi. aö
skynsamlegt sé aö opna þarna
lánaflokk, sem geri kleift aö
breyta þessum lausaskuldum i
föst lán og þaö er enn I fullu gildi,
aö þetta er mjög nauösynleg
lagasetning.”
Fleiri en bændur hafa
lausaskuldir
Vilmundur Gylfason (A) sagöi,
aö frumvarpiö heföi ekki veriö
rætt i þingflokki Alþýöuflokksins.
Taldi hann, aö um væri aö ræöa
frumvarp, er veitti tiltekin og
mikil friöindi til tiltekins hóps
manna I landinu, en baö væru
fleiri hópar manna, sem hetöu
miklar lausaskuldir:
„Launþegar hafa t.d. miklar
lausaskuldir og þaö er hægt aö
hugsa sér þaö aö bera fram frum-
varp um þaö, aö lausaskuldum
launþega veröi breytt I föst lán
eöa atvinnurekenda yfir höfuö aö
tala
eitt a
hér I
ég hygg, aö. þaö sé ekki rétt aö
staöið... Þaö eru fleiri
einstaklingar i þessu landi heldur
en bændur, sem eiga viö lausa-
skuldir aö etja og sem gjarnan
vildu fá þær yfirfæröar yfir I föst
lán.”
Eðlileg viðbrögð við til-
teknum vandamálum
Finnur T. Stefánsson (A) sagöi
m.a.:
„Ég held, aö flestir Alþýöu-
flokksmenn hafi áttaö sig á þvi
hérlþinginu.aöhér erekkium aö
ræöa I þessu frv. neina sérstaka
greiöasemi viö bændur eöa verið
að gefa þeim eitt, heldur er til-
gangur þessa frv. sá aö svara
ákveönum vandamálum, sem
bændastéttin hefur átt viö aö
glíma núna á sföustu árum vegna
ástands I efnahagsmálum, verö-
bólgu og fleiri slikra þátta, og
rikisstjórninni er auövitaö skylt
að taka á slikum vandamálum,
hvort sem þau koma upp I land-
búnaöi eða öörum atvinnugrein-
um. Þessi mál, sem hér er verið
aö ræöa um, eru lán sem veröa
verötryggö. Þarna er ekki um
neinar gjafir aö ræöa, heldur
ákaflega eölileg fyrirgreiöslu og
eölileg viöbrögö rlkisstjórnar viö
þessum tilteknu vandamálum.”
M.ö.o.. betta held ég, aö áé
f peim frv., sem á aö keyra
gegn á skömmum tima, en
Vilhjálmur Hjálmarsson alþm.:
Ættí ekkert að vera
því tíl fyrirstöðu
— að ætla Ríkisútvarpinu tolltekjur af sjónvarstækjum
HÉR á eftir fer ræöa Vilhjálms
Hjálmarssonar, er hann flutti
fyrir frumvarpi ti) laga um breyt-
ingu á tollskrárlögum og felur i
sér heimild til aö ákveöa, aö aö-
flutningsgjöidum af sjónvarps-
tækjum og hlutum i þau megi
verja til stofnbúnaöar Rikisút-
varps.
„Þetta mál hefir nýlega veriö
rætt á Alþingi og þá ööru sinni á
þessum vetri. 1 bæöi skiptin lýstu
þingmenn sterklega áhuga sinum
fyrir dreifi- og öörum stofnfram-
kvæmdum Rikisútvarpsins.
Heimild til þess aö verja aö-
flutningsgjöldum af sjónvarps-
tækjum til þessara framkvæmda
var felld niöur 1976, eftir aö hún
hafi verið I gildi og notuö i 12 ár.
Þá tókst samkomulag meö ráö-
herrum menntamála og fjármála
aö halda uppteknum hætti. Veru-
leg seinkun varö þá á greiöslum i
lok áranna 1977 og ’78. Svo uröu
stjórnarskipti, tolltekjur höföu
margfaldast frá áætlun og horfiö
var frá þessari tilhögun.
Meö frumvarpi þessu er lagt til
aö taka á ný I lög heimild til aö
ætla útvarpinu tolltekjurnar.
Núhefir þaö gerst, aö mennta-
málaráðherra hefir lýst stuöningi
viö þá hugmynd og flokkur hans
gert samþykkt i sömu stefnu.
Einn af þingmönnum Sjálf-
stæöisfl. hefir flutt breytingatil-
lögu I neöri deild Alþingis, sem
gengur i sömu átt. Og meðal
þeirra þingmanna, sem mjög á-
kveðiö tóku upp hanskann fyrir
Rikisútvarpiö voru þingmenn úr
Alþýöuflokknum.
Ég hef rætt þetta frumvarp 1
þingflokki Framsóknarfl. og
vænti ekki andstööu þaöan.
Ég sé þvi ekki aö neitt ætti aö
vera þvi til fyrirstööu aö sam-
þykkja þá heimild sem 1 frumv.
felst.
En jafnframt veröa þingmehn
aö vera viö þvi búnir aö bæta
rikissjóöi tekjutap, sem hann ó-
hjákvæmilega veröur fyrir ef
frumv. veröur aö lögum.
Rétt er aö vekja athygli á þvi,
aö ýmis þau verk, sem þá yröu
fjármögnuö meö þessum „mark-
aöa tekjustofni”, hlytu menn aö
ráöast i aö framkvæma hvort sem
er og þvi aö afla tekna til þeirra
meö einhverjum öörum hætti”.
Vilhjálmur Hjálmarsson