Tíminn - 01.06.1979, Blaðsíða 7

Föstudagur 1. júnl 1979
7

Eins konar sálarmorð
Önnur grein um fíkniefni, sibernsku og barnaárið
A öllum árum, jafnt á barnaár-
inu sem öörum, veröa blessuö
börnin fyrir miklu sinnuleysi og
skemmdum, og stundum ban-
vænum áverkum af völdum si-
bernskufólks og fikniefnaneyt-
enda. Skammt er aö minnast
Jonestown í Guayana. Þar lét
ofstækisfullur sfbernskumaöur
og amfetamínneytandi fullur of-
sóknarbrjálæöis myröa börnin
fyrst á blásýru til aö hægara
yröi á eftir aö fá mæöurnar og
feöurna til aö fremja sjálfs-
morö.
Amfetamlnistar eru venju-
lega sjúklega tortryggnir og illa
haldnir ofsóknarhugmyndum.
Getur þaö nálgast ofsóknar-
brjálæöi, „paranoiu”, I verstu
köstunum. Þetta eru talin vera
áhrif lyfsins, eins konar auka-
verkun þess. Getur hafa samt
veriö leiddar aö þvi meö sterk-
um líkum, aöþeir mennsem eru
tortryggnari en almennt gerist
velji sér amfetamln fremur en
önnur fikniefni, einmitt vegna
þessara áhrifa þess. Vel má
vera aö svo sé.
Sæmilega heilbrigt fólk þolir
nokkra amfetaminneyslu án
þess aö biöa mikiö Ijón af henni.
Sama máli gegnir vitanlega um
áfengi, hassogtóbak. Njáll vitri
sagöi foröum: Þvl verr þykja
mér gefast heimskra manna ráö
sem fleiri eru. Afleiöingar fikni-
efna versna einnig er þau veröa
fleiri. Úr þeim veröur mikil
illska og mengun sálarllfs
þjóöa. Sleppa sumír hinir
hraustustu, sem fyrr segir, en
hinir, smælingjarnir, slbernsk-
ir, geöveikir og geöveilir og
blessuö hörnin veröa haröast
úti. En lengraaf tur en I tlö Njáls
var þaö aö Job fræddi oss á þvl
aö þaö er viska aö foröast hiö
illa.
Til aö prófa dómgreind meö
einfaldri sálprófun má spyrja'í
Hvers vegna eigum vér aö forö-
ast illan félagsskap? Skorti
dómgreind geta svörin oröiö ær-
iö fáránleg. Menn segja til
dæmis: Hver segir aö viö eigum
aö foröast illan félagsskap? —
Eöa : Sá félagsskapur er nú ekki
alltaf allur sem hann er séöur.
Rétt svar er vitanlega: Vér
eigum aö foröast illan félags-
skap svo hann hafi ekki ill áhrif
á okkur. Sem sagt eins og Job
sagöi foröum: Aö foröast illt —
þaö er viska.
Hass
1 þvl sambandi skulum vér llta
nánar á hass. Sumir þola þaö
þannig aö þeir veröa ekki fyrir
verulega meiri skaöa en viö þaö
aö nota áfengi. Fyrir kleyfhuga-
sjúka er hass hins vegar sem
næst eitur. Veröa þeir undan-
tekningalltiö fársjúkir þannig
aö geöveiki þeirra stórversnar,
og eru þeir lengi aö ná sér eftir
þaö meö bestu lækningaaöferö-
um. Rétt innan viö einn af
hundraöi mannkyns ermeögeö-
klo fa, en þeir eru mun fleiri sem
jaöra viö þaö. Hass hefur einnig
mjög slæm áhrif á þá, sem
standa þannig tæpt á jöörum
þjóölEfsins. Þeir geta lika misst
fótanna og fariö alveg yfrum.
Veröur þaö eins konar sálar-
morö.
Virka efniö I hassi heitir
cannabis indica. Sé fólki gefinn
þö ekki sé nema örlltill
skammtur af þvl óblönduöu
veröur hver einasta manneskja
sturluö. Venjulega veröur þaö
ofsóknarárátta, sú „paranoia”
sem fyrr getur. Þvl er þaö aö
margt fólk, sem eitthvaö er
veiklaö fyrir og er svo þar á of-
an undir áhrifum hass, amfeta-
mlns eöa jafnvel bara áfengis
fremur stundum glæpi aö ó-
fyrirsynju. Menn geta jafnvel
myrtfólk, sem þeir þekkja ekk-
ert til, án nokkurrar eöa lltillar
ástæöu, — til dæmis ef komiö er
aö þeim viö innbrot.
Hassistar Imynda sér aö þeir
séu skárri en amfetami'nistar
eöa alkóhólistar Þaö er ekki
rétt.enda lítill munur á „istum”
eöa „ismum”, þótt vimur þeirra
séu hver með sinum hætti.
Allir eiga þessir „istar” þaö
saméiginlegt aö þeir eru yfir-
leitt eigingjarnir og sjálfselskir.
Skortir þá tillitssemi og nær-
gætni viö aöra. Oft eru þeir á
margan hátt barnalegir og illa
siöaöir og samviska þeirra er
rytjuleg, gloppótt og grisjótt.
Venjulega eru þeir aö vonum
þunglyndir undir niöri, fram-
takslitlir og koma sér ekki aö
neinu, einnig oft sjúklega af-
brýöisamir og reiöisjúkir. Þeir
eru sibernskir I framkomu og
sannir egoistar, fullir eigin-
girni.
Sennilegt þykir mér aö álika
mikill egoismi geti veriö aöal-
kveikja flestra illra athafna
hinna margháttuðu „isma”,
hvortheldur þaö nú er hassismi,
alkóhólismi, amfetamfnismi,
nasismi, fasismi eöa einhver
annar „ismi”. Reynist þá erfitt
aö koma auga á gulliö I mannin-
um á bak viö þennan sora. Samt
eru margir ótrúlega glögg-
skyggnir á hiö góöa i meöbræör-
um sinum, jafnvel þegar ego-
ismi þeirra skyggir svona herfi-
lega á þaö.
Templarar
Lítum á Góötemplara. Þeir
hafa unniö mjög vel aö þvi aö
koma i veg fyrir neyslu fikni-
efna og aö bjarga neytendum
fikniefna. í grundvallarreglum
Góötemplara segir svo:
„Starfsemi Góðtemplararegl-
unnar er reist á hugsjóninni um
bræöralag allra manna. Allir
eiga aö hafa jafnan rétt til per-
sónulegs þroska, frelsis og ham-
ingju. Hver og einn á aö gæta
náunga slns og sérhver er kall-
aöur til starfs fyrir vaxandi
mannheill og lífshamingju ann-
arra”.
Góötemplarareglan mun hafa
verið stofiiuö um miöja siöast-
liöna öld i Ameriku fyrir til-
stuölan Frimúrara og Oddfell-
owa, til aö verjast meinsemd
hins mikla vinflóös sem skall þá
á þjóöina. Var þeim fljótt vel á-
gengt' þar og skömmu siöar
einnig. hér á landi. Attu templ-
arar jafnan miklum úrvals- og
merkismönnum á aö skipa.
Fyrir sterk áhrif þeirra dró
fljótt úr vinneyslunni. Tókst
þeim svo aö koma á vínbanni
sem stóö óskert i þrjú ár,
1915-1917. Fór þá notkun vins
niöur i algjört lágmark þar eð
tslendingar voru löghlýönir og
virtu vínbanniö vel meö sem
næst engum undantekningum,
Brá þá svo viö aö giæpir hurfu
gjörsamlega úr landinu. Minnir
þaö á goösögnina um heilagan
Patrek sem átti aö hafa rekið
allar slöngurnar úr trlandi.
Þetta var samt ekki goösögn
um glæpaleysi íslendinga meö-
an á vuibanninu stóö. Þaö var
einskær raunveruleiki. Glæpa-
mennglötuöu með tölu giæpum
slnum og fangahúsiö varö tómt
hús. Yfirvöldum var nauöugur
sá einn kostur aö leigja þaö út,
og þaö er einmitt þaö sem þeir
geröu. Þeir leigöu fangahúsiö
tveimur fjölskyldum!
Esra
S. Pétursson

1917 kom fyrsta undanþágan.
Þaö var læknabrennivíniö. 1932
bættust Spánarvinin viö og 1935
var allt banniö afnumiö. Sem
betur fór hélst nokkurt aöhald
sem hefur komiö aö miklu haldi
siðan. Bjór var ekki leyföur og
aöeins var höfö rikiseinkasala
meö fáum útsölustööum. Aug-
lýsingar voru ekki heldur leyfö-
ar né annar áfengisáróöur.
Hófsemi
I hvert sinn sem aðhald
minnkaöi jókst vindrykkja og
glæpum fjölgaöi ávallt í beinu
hlutfalli viö hana. Reyndust þá
Templarar hin styrkasta br jóst-
vörn gegn vinflóðinu. Geröu
þeir sér fullljóst, aö betra væri
aö byrgja brunninn áöur en si-
bernskir dyttu i hann.
Voru þar aö verki mætir og
mannúölegir menn eins og
Jakob Möller ráöherra og sendi-
herra, séra Kristinn Stefánsson
áfengisvarnaráöunautur og
Pétur Sigurösson ritstjóri, faöir
minn. Þakka má staöföstu og
látlausu starfi þeirra og ann-
arra samherja þeirra aö vér er-
um enn i dag hófsamastir vest-
rænna þjóða. 1 Miöausturlönd-
um eru þó Israelsmenn ennþá
hófsamari.
Templarar báru jafnan hag
kvenna og barna og annarra
smælingja fyrir brjósti. Vildu
þeir koma í veg fyrir tortimingu
eöa aö rýra kost þeirra. Vanfær-
ar, drykkjusjúkar konur missa
helming fóstra sinna og er hinn
helmingurinn oft meira eöa
minna skaddaöur, stundum
bæklaöur og vangefinn. Svipuöu
máli gegnir um konur sem háö-
ar eru öörum fikniefnum.
Ö1
Fram á )>ennan dag hefur
þjóöin haft vit og boriö gæfu tíl
þess aö hafna bruggun öls hér I
landi. Vér vitum meö fuilri
vissu, svo ekki veröur meö
neinu viti á móti mælt, aö bjór
eykur drykkju þeirra sterku og
veiku vína sem fyrir eru og bæt-
ist svo þar á ofan. Staöreynd
þessi er óvefengjanlega sönnuö
meö reynslu Svia, Finna og
fleiri þjóöa. Sannleikurinn um
þetta haggast ekki þrátt fyrir
fávisan og illan áróöur bar- og
annarra áfengisþjóna og ámóta
„spekinga” i þjónustu áfengis-
gróðans.
En öl er innri maöur segja
menn. Já, og sá innri maöur er
einmitt títt nefndur slbernski
maöurinn, heldur skuggalegur,
— óvitinn. ölið, þegar nóg er
drukkiö af þvi, þurrkar ytri siö-
aöa manninn út, leysir upp sam-
visku og dómgreind hans og
stofnar til glundroöaóstjórnar.
Innstur
En sá innri maöur skyggir á
innsta manninn. Bræðralags-
andinn gerir menn glögg-
skyggna á þann innsta mann
Kristsvitundar sem skuggi innri
manns eigingirninnar, egoism-
ans, hvili yfir. Kristur sagöi
sjálfur um sjúka og fangelsaða
og vér teljum þar með drykkju-
og fikniefnasjúka: Sannlega
segi ég yöur svo framarlega
sem þér hafiö gjört þetta einum
þessara minna minnstu bræöra,
þá fiafiö þér gjört mér þaö.
I þeim innsta manni er sama
manngildið og I öörum. Um
þennan innsta mann segir Pétur
Sigurösson aö mönnum batni
meö tiö og tima, aö þeir veröi
fullorönir menn, fullvita menn
og nái „vaxtartakmarki Krists-
fyllingarinnar”, læri aö elska
hver annan og búi saman sem
bræöurogþroskaöir synir Guös.
ER RÉTT AÐ
REFSA MÖNNUM
FYRIR AÐ VERA
BINDINDISMENN?
Reglugeröum tollskráer látin
vera yfir lögum, svo aö sam-
kvæmt ákvæöum í reglugerö-
inni er leyföur innflutningur
sem bannaöur er með lögum.
Hér á ég við tollfrjálsan inn-
flutning áfengis.
Farmenn, sem eru i feröum
milli landa, mega hafa heim
meö sér án tollgreiöslu, vörur
fyrir vissa fjárhæö 1 hverri ferð.
Þar aö auki segir reglugeröin,
að þeir megi taka meö sér eina
litra flösku af sterku áfengi,
einn kassa af bjór og einalengju
af vindlingum. Hafi þeir verið
lengur en 20 daga I feröinni tvö-
faldast þessi skammtur.
Um þetta er svo liðkaö í fram-
kvæmd þannig, aö menn sleppa
I land meö aöra flösku eöa hina
þriöjuef þeir hafa tekiö úr henni’
tappann og borö er á henni.
Svipaö giidir um bjór og siga-
rettur ef menn hafa opnaö um-
búöir og eitthvað vantar á aö
fúllt sé.
Þeir skipsmenn sem ekki nota
þessi réttindi og vilja ekki flytja
inn áfengi eöa tóbak skulu ekk-
erthafa í staöinn. Þeirra hlutur
er þvi' geröur rýrari en annarra
skipverja. Bindindismönnum
skal launaö verr en ööru fólki.
Þessi eiturlyfjakaup koma ekki
viö öörum innflutningi. Þar
skulu sömu reglur gilda hvort
sem menn koma meö áfengi og
tóbak eða ekki.
Halldór .
Kristjánsson.;
Auövitaö skortir öll eölileg
rök fyrir því aö þeir sem fara
landa milli fái meö einum eöa
öörum hætti áfengi til neyslu
hér innan lands meö lægra veröi
en hinir sem heima sitja.
I ööru lagi brýtur það allar
venjur að reglugerð ógildi lög.
Út yfir allan þjófabálk tekur
þó þegar um þaö er samiö, aö
bindindismenn skuli vera lakar
launaöir en vinnufélagar þeirra,
sem vilja láta vilna sér i viö
kaup áfengis og tóbaks. Slik
ráöningarkjör og tilhögun er
sviviröing og er furöulegt aö
rlkisvaldiö vilji bera ábyrgö á
sliku. Og vitanlega er svona
háöung ósamboöin fyrirtækjum
eins og Eimskipafélagi Islands
og Sambandi Islenskra sam-
vinnufélaga.
Fyrirhundraö árum tiökaöist
það hjá selstöðuverslunum
dönsku, aö starfsmenn þeirra á
sjó og landi fengu eitt brenni-
vinsstaup á dag sem hluta af
launum fyrir þjónustusina. Þaö
votta gamlar verlsunarbækur
að þeim, sem ekki þáöu sopann
voru færöir stauppeningar til
tekna. Þaö voru menn ekki svi-
virtir og hýrudregnir fyrir þaö
eitt aö vera bindindismenn svo
sem nú tlökast á flotanum is-
lenska.