Tíminn - 09.06.1979, Blaðsíða 8

8
Laugardagur 9. Júni, 1979
FI — Jafnréttisráð gekkst fyrir
ráöstefnu með aöilum vinnu-
markaðarins föstudaginn 18. mai
sl. og sóttu ráðstefnuna 100
manns, þar af 27 karimenn. Mjög
margar gagniegar upplýsingar
komu fram og vörpuðu ljósi á þá
staðreynd, að launamisrétti og
aðstöðumunur rikir milli karla og
kvenna I þjóöfélaginu. Einnig
virðast konur ekki gæta eins
réttar sins á vinnustaö vegna
niikils álags heima fyrir, en
heimiiisstörf lenda að langmestu
leyti á konum, hvort sem þær
vinna úti eða ekki, og má likja
vinnudegi margra þeirra við
ástandið fyrir vökulögin.
,,Það er ekki von, að kona, sem
þarf kannski að vaka yfir ungum
börnum ein, vakni bráðhress dag-
inn eftir til þess að taka mikil-
vægar ákvarðanir á vinnustaö”,
sagði Guðrún Erlendsdóttir for-
maður Jafnréttisráðs á blaða-
mannafundi, þar sem þessi mál
voru reifuð. Hún sagði einnig aö
þetta ástand myndi ekki breytast
fvrr en jafnréttishugsjónin yrði
að veruleika á þeim stað, þar sem
hún skipti e.t.v. mestu máli, það
er á heimilunum.
Siðan var á fundinum komið inn
á afleiðingar þessa tvöfalda
vinnuálags kvenna, sem er launa-
misrétti og sljóleiki fyrir sjálf-
sögðum stöðuhækkunun . Tekiö
var sem dæmi, að i bönkum, þar
sem konur skipa meirihluta
starfsliðsins, sækja þær helst ekki
um efstu stöðurnar undir þvi yfir-
skini, ,,að þær hafi nóg með sitt”,
Konur
gæta
ekkí
réttar
síns
á vinnustað
— vegna mikils álags
af heimilisstörfum
— eiga þá við vinnuálagið af þær, eða þá þær segjast ekki dirf-
heimilinu, sem kemur oft óskipt á ast að sækja um: Karlmenn fái
svo sem allar stöður.
önnur afleiðing af vinnuálaginu
er litið baráttuþrek kvenna til
þess að gera kaupkröfur á við
karlmenn, og hafa ýmis störf,
sem talist hafa hefðbundin
kvennastörf, þvi alltaf verið lægst
i launastigunum. Ef fleiri konur
fengjust i áhrifastöður og samn-
inganefndir myndi svona nokkuð
vafalaust breytast.
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir
formaður Sóknar minnti á blaða-
mannafundinum, á að i félögum
innan ASl eru konur yfir 40% fé-
lagsmanna, en i 15 manna mið-
stjórn eru aðeins 3 konur. i siö-
ustu samninganefnd ASI voru 3
konur i 37 manna nefnd. Þá
verður að geta þess, að i BSRB
eru konur yfir 50% félagsmanna,
en i samninganefnd BSRB voru
konur aðeins 26%. Það háir kon-
um mjög i stjórnum og nefndum,
hvað þær eru i miklum minni-
hluta. Oft á tiðum er aðeins ein
kona i nefnd. Og Aðalheiður, sem
sjálfsagt hefur bitra reynslu af
sliku, sagði, að það vildi oft bera
við, ef koma ætti annarri konu i
nefndina, að þeim tveim væri
hreinlega att saman. Sameiginleg
baráttumál dyttu þá upp fyrir.
Fæðingarorlof er heill kapituli
út af fyrir sig og kemur ekki á
óvart, að engin heildarlöggjöf er
til um slikt orlof. Meö fæðingar-
orlofi er átt við að barnsburðar-
leyfi og foreldraleyfi. Fæðingar-
orlof er mismunandi langt eftir
þvi hvar viðkomandi aðili vinnur.
Rikisstarfsmenn og bankastarfs-
menn hafa 3ja mánaöa barns-
burðarleyfi á fullum launum.
Raunar gildir það aðeins fyrir
konur. Ýmis stéttarfélög hafa
samið um barnsburðarleyfi, og er
það yfirleitt mun skemmri timi
en hjá rikis- og bankastarfsmönn-
um. Þá er greitt fæðingarorlof úr
atvinnuleysistryggingasjóði, sem
er háð ýmsum skilyrðum sjóðs-
ins, en timalengd þess er 4 1/2
mán., þ.e. 90 bótadagar á skert-
um launum annars taxta Dags-
brúnar.
Voru allir ráðstefnugestir á
einu máli um það, að fæðingaror-
lof ætti ekki að fara i gegnum at-
vinnuleysistryggingasjóð heldur
ætti það að vera til staðar i trygg-
ingakerfinu og þess ættu konur
almennt að njóta meðan þær
væru að jafna sig eftir barnsburð.
Aðalheiður sagði á blaðamanna-
fundinum, að ýmsar konur t.d. i
fiskvinnslu uppfylltu ekki kröfur
atvinnuleysistryggingasjóðs,
vegna þess að vinna þeirra félli
ekki undir dagvinnU, og nytu þær
þar af leiðandi ekki fæðingar-
orlofs. Skipakomur á nóttunni eru
skv. þessu konum mjög i óhag og
ætti frekar að miða við tekjur,
þegar um fæðingarorlof er að
ræða.
Aðalheiður upplýsti það einnig,
sem ekki ætti að koma neinum á
óvart, að nálega enginn verka-
maður eða verkakona væri á öðr-
um taxta Dagsbrúnar, sem fæð-
ingarorlof og ellilifeyrir eru mið-
uð við, og væri þvi miður enn litið
á fólk i þessum áðstæðum sem
nokkurs konar sveitarlimi.
Halldór Kristjánsson:
I sömu holuna
Jónas Guðmundsson
Laugardaginn 2. þ.m. birti
Timinn grein eftir Jónas Guö-
mundsson oghefur hún að fyrir-
sögn: „Stórtemplar fær sér neö-
an i þvi um helgi”.
„Uppflosnaður”
stýrimaður
Þegar þessi grein er lesin
kemur i ljós, að höfundur kallar
mig stórtemplar aftur og aftur.
Svo sem mörgum er kunnugt er
landssamband góðtemplara
kallað stórstúka og formaður
þess hefur embættistitilinn stór-
templar. Núverandi stórtempl-
ar okkar heitir Sveinn og er
hann að visu Kristjánsson eins
og ég. Hann er verslunarmaður
norður á Akureyri.
Ég er ekki stórtemplar frem-
ur en Jónas Guðmundsson er
skipherra.
„Reiður ertu
nú frændi”
Reiður ertu nú frændi og skal
ekki marka reiös manns orö,
sagði Sighvatur Sturluson forö-
um við Þórð bróður sinn. Með
þessari tilvitnun er ritgerö Jón-
asar raunar nægilega svarað.
Þó mun ég fara hér um fleiri
orðum.
„Hann sendist með
dyn upp i loft”
1 sambandi viö blaðaskrif
Jónasar minnti ég fyrr á kvæöi
Hannesar Hafstein: Við Geysi.
Nú stilli ég mig ekki um að birta
eitt erindi úr kvæði hans:
,,Þá hló úr fjallinu háösrödd
flá:
„Sko hvað hendir á Fróni oft!”
Til Geysis I vetfangi sama ég
sá.
Hann sendist með dyn upp i
loft,
og hátt við gráfölan himin bar
og heljar reykmökkum vatt,
en brast að ofan og bugaðist
þar,
hver bunan annarri hratt,
uns máttlaust, sifrandi
soövatn
I sömu holuna datt”.
Ekki vantaði hávaðann og
fyrirganginn. Hver bunan ann-
arri hratt. En þetta brast að of-
an og niðurstaðan varð sú að
máttlaust, sifrandi soðvatn i
sömu holuna datt.
Fuglabjörg og
veiðileyfi
Ekki nenni ég aö eltast við
alla hugaróra og rugl Jónasar
svo sem það, að ég hafi haft ráö
á fuglabjörgum. Hirði ég aldrei
hvort hann ímyndar sér heldur
að þau heyri undir afdalabænd-
ur eða stórtemplar. En þar sem
hann spyr hver væri liklegastur
útgefandi leyfa til aö menn
mættu fara skjótandi um afrétt-
arlöndog búfjárhaga þá eruþað
vitanlega landeigendur og
leiguliðar þeir sem umráð hafa
yfir landinu. Um þetta hélt ég
raunar aö Jónas þyrfti ekki að
spyrja, en fyrsthann spuröi skal
fúslega svarað.
Aftur hverfur lygi
Ég sagði I grein minni 27.
mai: „Jónas heldur að það sé
fullkomin nýjung, að reynt sé að
selja svona blaðagreinar tvis-
var”.
Þessa ályktun dró ég af þeim
oröum hans sem nú skal greina:
„Nýmæli er það, aö nú er i
fyrsta sinn gerð tilraun til að
selja þessi skrif oftar en einu
sinni”.
Þetta voru orð Jónasar 20.
mai. Ég held hann vaxi ekkert
af þvi aö bera mér ósannindi á
brýn á þennan hátt. Þar breytir
enguhvaö oft hann æpir um lygi
og örgustu lygi. Bókstafurinn
blifur, og ber honum vitni. Það
er svo annað hvort flumbru-
skapur eða ósvifni — nema
hvort tveggja sé, — að bera sig
að sanna fölsun á mig með þvi
að birta eitthvað annað úr grein
hans.
Fyrir hverja er
hann að skrifa?
Jónas segist ekki leggja það i
vana sinn „að tala við menn i
blöðunum”. Þetta var fróðlegt
að heyra. En við hverja er hann
þá aðtala? Fyrir hvaða skepnur
skrifar hann?
Eigum við að
ræða bótaskyldu?
Jónas endurprentar fyrri
skrif um eignarrétt og skaða-
bótakröfur. Út frá þeim h'ugleið-
ingum er ef til vill eðliíegt að
spyrja hvernig hann haldi að
eigendum Kirkjubæjar i Vest-
mannaeyjum hefði gengið að
inna af höndum þær greiðslur
sem Viðlagasjóður annaðist?
Það er ekki alltaf nóg aö gera
einhvern ábyrgan. Menn ri'sa
ekki takmarkalaust undir á-
byrgð. Þaðer á sinn hátt eins og
við segjum að oröhákar beri á-
byrgð þess er þeir segja. Hver
er sú ábyrgð?
Kannski á ég að
draga i land
Jónas segir, að það séu auð-
vitað „örgustu lygar” er ég
segi, að hann telji „sér hag-
kvæmt að hafa hylli þessara
klikubræðra sinna oftar en við
prófkjör”.
Þarna hef ég kannski sagt
meira en ég er maður til að
standa við. Kannski hirðir Jón-
as ekki um hylli og þokka þess-
ara manna nema þegar kjósa
skal. Hann veit það sjálfsagt
betur en ég.
Hvað var þetta
guðlast?
Mér finnst Jónas gera heldur
litið úr bókmenntunum þegar
hann segist ekki þurfa á trúar-
bókum að halda, þar sem hann
sé kristinn maður. Mér hefur
fundist, að enda þótt maður
teldi sig hafa fasta og fullmót-
aða skoðun v æri gott að hafa að-
gang að bókmenntum i sam-
ræmi við það. En Jónas er eng-
inn miðlungsmaöur.
Hins vegar tel ég það eins og
hvert annað reiðiraus er hann
sakar mig um guðlast. Ég veit
hann hafði eins konar fyrirvara
þegar hann talaði um eilifðar-
gildið i grednum Svarthöfða, en
hann talaöi samt um eilift gildi.
Það er kannski ekki lofsvert að
tala í kerskistón um þá svart-
höföana, en ofmetnaður finnst
mér hjá þeim, ef þeir kalla það
guðlast. Það vona ég að fleirum
finnist.
Að skipta sér af
skoðunum annarra
Jónas segir, — og mér skilst
hann telji sér það til kosta, — að
hann skipti sér ekki af skoðun-
um manna er hann skrifar list-
dóma. í fyrsta lagi held ég, að
þetta sé ekki rétt með farið. 1
öðru lagi veit ég, að þetta væri
alls ekki lofsvert. Ritdómarar
eru meira en frjálsir aö þvi að
ræða skoöanir, sem fram koma I
bókum sem þeirfjallaum. Þeim
ber að gera þaö. Menn eru
friálsir að þvi að hafa skoðanir
i
Hér stendur Sveinn Kristjánsson stórtemplar. Meö honum á mynd inni eru sr. Björn Jónsson á Akranesi og
Hilmar Jónsson bókavörð ur i Keflavik.
Halldór Kristjánsson
fyrir þvi. En þegar menn setja
skoðun sina á bók eða i blaöa-
grein þá er hún ekki lengur
einkamál þeirra. Menn eiga að
skiptast á skoðunum. Kjarni
allra nýtilegra bókmennta er
skoðun, — lifsskoðun. Fram-
sefningin er umbúðir — en um-
búðir geta verið listaverk.
Hins vegar veit ég ekki á
hverju Jónas byggir eða hvað
hann á við þegar hann segir:
„Er fróðlegt fyrir höfunda
landsins að vita það, að stór-
templarinn lítur skoðanir
manna ekki sem þeirra mál
heldur Framsóknarflokksins og
Góðtemplarareglunnar ”.
Sennilega á Jónas hér viö rit-
höfunda en ekki skapara lands-
ins, en ummælin eru jafn fráleit
hvort heldur er.
Það er engin skoðanakúgun I
þvi að menn verji sina skoðun
og reyni að hrekja annarra
skoöanir eins og allir ágætustu
menn veraldar hafa gert frá þvi
sögur hófust.
Ég er hræddur um að Jónas
hafi vérið undir áhrifum Svart-
höfða þegar hann bullaði þessa
siðustu tilvitnun mina. Svart-
höfði var með einhvern vaðal
um opinbera rödd Framsóknar-
flokksins. Honum fannst illa
gert að andmæla Jónasi þegar
hann væri að opna fallega mál-
verkasýningu. Það væri ljótt að
vera ósammála sltkum manni.
t sömu holuna
Hannes Hafstein talaði um
heljar reykmökk sem bar við
gráfölan himin. Ég held að Jón-
asi finnist sjáKum, aö þessar
greinar sinar beri við himin
hvað sem öðrum list. En þegar
forsendur skortir verður allt
rökleysur. Og þá fer allt á eina
leið. Efttir allan hamaganginn
og lætin réynist flaumurinn
máttlaust, sifrandi soövatn sem
fer I sömu holu.