Tíminn - 01.02.1980, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 1. februar 1980
r
v
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurösson. Ritstjórnarfuil-
trúi: Oddur ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar SIÖu-
múla 15. Slmi 86300. — Kvöldslmar blaöamanna: 86562, 86495.
Eftir kl. 20.00: 86387. Verö I lausasöiu kr. 230.- Askriftargjald kr.
4.500 á mánuöi.
Biaöaprent.
Sprengjuæði
í algleymingi
Forystumenn Alþýðuflokksins hafa margsinnis
lýst yfir þvi að flokkurinn muni sprengja hverja þá
rikisstjórn sem ekki láti að kröfum þeirra. Vil-
mundur Gylfason orðaði þetta svo i sjónvarpi að
þeir myndu „sprengja og sprengja aftur og aftur”
uns vilji þeirra næðist fram.
Þetta sprengjuæði Alþýðuflokksmanna átti að
vera afsökun fyrir hinu tilefnislausa upphlaupi
þeirra á síðastliðnu sumri, er þeir sprengdu rlkis-
stjórn Ólafs Jóhannessonar i miðjum kliðum.
Þessar yfirlýsingar áttu lika að vera fyrir fram
afsökun til samstarfs við sömu stjórnmálaflokka og
voru i þeirri rikisstjóm.
En sprengjuæði Alþýðuflokksmanna er engin af-
sökun. Það er skýring á hugarfari margra af
áhrifamestu foringjum flokksins, og það er allt og
sumt.
Meginástæðan fyrir þvi að Alþýðuflokkurinn
hljóp upp á siðastliðnu sumri var sú að nýr meiri-
hluti myndaðist innan flokksins.Vitað var að i Al-
þýðuflokknum hafði verið starfandi hávær stjórnar-
andstaða allt frá þvi rlkisstjórn ólafs Jóhannesson-
ar var mynduð. Það sem gerðist á fundum flokks-
ins, þegar liða tók á sumarið og formaðurinn Bene-
dikt Gröndal var fjarverandi, var einfaldlega það
að þessi stjórnarandstaða alikratanna varð ofan á
og tryggði sér jafnframt öll yfirráð yfir stjórnmála-
skrifum Alþýðublaðsins.
Samanburður á tillögum Alþýðuflokksins I við-
ræðunum um stjórnarmyndun, annars vegar I miðj-
um desember siðastliðnum og hins vegar nú fyrir
skemmstu, leiðir þetta sama i ljós. Nýr meirihluti
hefur myndast I flokknum, og þessi meirihluti er nú
alveg jafnandvigur samstarfi við Framsóknar-
flokkinn og hann var áður. Þess vegna er i nýju til-
lögunum hert á hverju einasta atriði sem valdið
gæti ágreiningi við Framsóknarflokkinn.
Og það stóð ekki á þvi að einn helsti sprengjusér-
fræðingur alikratanna, ritstjóri Alþýðublaðsins,
ryki þegar upp á hæstu tóna. Hann var nefnilega
undirbúinn og vissi að hverju var stefnt með nýju
tillögunum. Siðan hefur æðibunugangurinn ekki
runnið af honum, blessuðum manninum, enda held-
ur hann að nú loks sé komið tækifæri til þess að
rekja einhverjar tilbúnar ástæður fyrir stjórnarslit-
unum i sumar, myndun minnihlutastjórnar Alþýðu-
flokksins, tildrögum kosninganna og gangi stjórn-
armyndunarviðræðnanna.
Hann heldur að þetta sjáist nú loks allt saman I
einni voldugri sýn og vill reyna að sýna hana öðrum
til að deila með sér. En þeim mun fleiri leiðara sem
hannskrifar um þetta.þeim mun ótviræðara verður
lesendum að þessi volduga yfirsýn hans er bara
moldviðri og móða.
Málflutningur Alþýðuflokksmanna undan farna
daga sýnir hversu mjög þeir fundu þörf flokksins á
einhverju nýju upphlaupi til að skýra og rökstyðja '
óljósan og vafasaman málstað, að ekki sé nú talað
um athafnirnar. í augum þeirra sem vilja gott og
náið samstarf við Alþýðufíokkinn er þetta sorglegt
vegna þess að það er ekki traustvekjandi.
Og sprengjuæðið er bersýnilega sist af öllu runnið
af Alþýðuflokknum, — nema það væri þá I afstöb
unni til samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn.
JS
Erlent yfirlit
Bani-Sadr vill leysa
deiluna um gíslana
En þá verða Bandarikin að hætta allri íhlutun
BANDARIKJAMENN viröast
gera sér nokkrar vonir um, aö
kjör Abollahassan Bani-Sadr
sem forseta trans, muni greiöa
fyrir þvi, aö gislamáliö leysist.
Bani-Sadr hefur nýlega látiö
svo um mælt, aö hann teldi
þetta mál ekki stórmál. Hann
bætti því jafnframt viö, aö lausn
málsins 'væri undir þvi komin,
aö Bandarlkjastjórn heföi
frumkvæöiö og hætti aö reyna
aö skeröa sjálfstæöi trans.
Bani-Sadr sagöi ennfremur,
aö þegar Bandarlkin hyrfu frá
útþenslustefnu og hættu afskipt-
um af innanlandsmálum ann-
arra rikja, væri faiginn grund-
völlur til aö leysa deiluna.
Nánar skýröi Bani-Sadr þaö
ekki, hvaö hann átti viö, en
liklegt þykir, aö hann eigi viö þá
hugmynd, sem hann setti fram
sem utanrikisráöherra, aö
Bandarikin féllust á alþjóölega
rannsóknarnefnd eöa rannsókn-
ardómstól, er kynnti sér fyrri
Ihlutun Bandarlkjanna i málefni
Iransog stjórnarferil transkeis-
ara meö þaö i huga, aö honum
yröi stefnt fyrir rétt og hann
dæmdur fyrir afbrot sln. Þetta
hafa Bandaríkin enn ekki viljaö
fallast á.
Mörg einræöisríki I þriöja
heiminum munu heldur ekki
hrifin af þessari hugmynd, þvi
aö valdhafar þar gætu átt hiö
sama i vændum og transkeisari,
ef þeim væri steypt af stóli.
Viö sama tækifæri lét
Bani-Sadr þaöótvirættIljós, aö
hann fordæmir innrás RUssa I
Afghanistan og vel kæmi til
mála, aö Iran styddi uppreisn-
armenn þar. Þetta þýddi hins
vegar eldci, aö tran ætlaöi aö
taka upp samvinnu viö Banda-
rlkin. Bæöi risaveldin væru yfir-
gangssöm og hættuleg sjálf-
stæöi minni þjóöa. Iran vildi þvi
ekki á neinn hátt dragast 1 dilk
meö þeim.
Jafnframt lýsti hann yfir
fyllsta stuöningi viö Palestinu-
araba og frelsiskröfur þeirra.
Iranir teldu þetta mál svo ná-
tengt þeim, aö þeir litu öllu
fremur á þaö sem innanrlkis-
mál en utanrikismál.
Þá tók Bani-Sadr fram, aö
Iran myndi leggja sérstaka
stund á góöa sambúö viö rlki
þriöja heimsins, Vestur-Evrópu
og Japan.
Bani-Sadr
BANI-SADR hefur boriö
glæsilegan sigur af hólmi i for-
setakosningunum. Hann hlaut
um 60% greiddra atkvæöa. Hins
vegar er enn ekki reynt á þaö,
hvaö mikil völd fylgja forseta-
embættinu. Samkvæmt nýju
st jórnarskránni veröur
Khomeini, sem leiötogi bylting-
arinnar áfram i reynd æösti
maöur landsins. Hann hefur al-
gert neitunarvald og hann getur
sett forsetann af og rofiö þingiö,
ef í odda skerst. Þessu valdi
þykir hann liklegur til aö beita,
ef hann telur þaö nauösynlegt.
Hitt er umdeildara, hvernig eft-
irmaöur hans kynni aö beita
þessu valdi, en hann myndi per-
sónulega ekki hafa eins sterka
stööu og Khomeini.
Bani-Sadr, sem veröur fyrsti
forseti trans, veröur 47 ára á
þessu ári, fæddur 1933. Faöir
hans var biskup eöa ayatollah.
Hann var ungur settur til
mennta og stundaöi nám viö há-
skólann, þegar Mossadegh hófst
til valda 1951, og tók hann mik-
inn þátt I hreyfingu þeirri, sem
myndaöist um M os s adegh .Eftir
aökeisarinn hófst aftur til valda
1953, tók Bani-Sadr þátt i leyni-
legum samtökum, sem unnu
gegn keisarastjórninni og var
tvivegis tekinn til fanga af
leynilögreglu keisarans, Savak.
Arið 1963 beitti Khomeini sér
fyrir uppreisn gegn keisara-
stjórninni og var sendur i Ut-
legö. Bani-Sadr studdi uppreisn
Khomeinis, særöist i átökum og
var dæmdur i fjögurra mán-
aöa fangelsi. Næsta ár fór hann
til Parísar og dvaldi þar sam-
fleytt I 15 ár. Fyrst lagöi hann
stund á hagfræöinám viö Sor-
bonne-háskóla, en geröist siöar
kennari þar.
Þegar Khomeini kom til
Parisar haustiö 1978, eftir aö
hafa veriö rekinn frá trak,
dvaldi hann fyrst á heimili
Bani-Sadr. Bani-Sadr haföi haft
stööug bréfaskipti viö Khomeini
á útlegöarárum þeirraog unniö
fyrir hann I andspyrnuhreyf-
ingu gegn keisaranum, sem
Iranskir námsmenn héldu uppi I
Parls. Eftir aö Khomeini kom
þangaö varö samvinna þeirra
mjög náin.
EFTIR aö Khomeini kom til
valda I Iran snemma á slöasta
ári, fól hann Bani-Sadr stjórn
efnahagsmála, en Bani-Sadr
haföi lagt mesta stund á þau og
boðaö sérstaka islamska efna-
,hagsstefnu. Um þetta efni hefur
hann ritaö þrjár bækur og
margar blaöagreinar. Þessum
kenningum hans er nú reynt aö
hrinda I framkvæmd I Iran.
Jafnframt þessu var
Bani-Sadr settur utanríkisráö-
herra I 18 daga á siöastliðnu
hausti, en lenti i minnihluta i
byltingarráöinu, sem hafnaði
tillögu hans um meöferö gísla-
málsins. Margir fréttaskýrend-
ur töldu þá, aö pólitlskum ferli
hans yröi senn lokiö. Reynslan
hefur sýnt, aö Khomeini ætlaöi
honum annaö og meira hlut-
verk.
Bani-Sadr mun ekki hefjast
handa um stjórnarmyndun fyrr
en eftir þingkosningarnar, sem
eiga aö fara fram I næsta mán-
uöi. Þangað til mun byltingar-
ráöiö fara áfram meö völd.
Khomeini, sem liggur nú á
sjúkrahúsi, hefur lýst ánægju
sinni yfir þvi, aö Bani-Sadr var
kosinn forseti. Vafalaust mun
Bani-Sadr hafa áfram náiö sam-
starf viö Khomeini, en liklegt
þykir, aö Khomeini muni taka
meira tillit til ráöa hans eftir aö
hann er oröinn forseti. Veikindi
Khomeinis geta llka haft þau
áhrif, aö meira vald færist i
hendur Bani-Sadr en ella.
Þ.Þ.
Bani-Sadr ræöir viö aöstoöarmann sinn