Tíminn - 01.02.1980, Síða 9

Föstudagur 1. febrúar .1980
9
Um Alexander Herzen
Edward Acton: Alexander
Herzen and the role of the in-
tellectual revolutionary.
Cambridge University
Press 1979.
194 bls.
Alexander Herzen hefur af
mörgum veriö talinn fyrsti
rússneski sósialistinn. Lenin
sagfii einhverntima, aö hann
heföi veriö einskonar undan-
fari byltingarinnar 1917, og á
undanförnum árum hafa
sovéskir fræöimenn bent á
mörg atriöi, er þeir telja
sanna, aö Herzen hafi hneigst
til Marxisma.
Ekki eru allir sammála
þeirri skoöun, og vestrænir
fræöimenn á þessu sviöi hall-
ast margir hverjir frekar aö
þvi aö skoöa beri Herzen sem
andlegan fööur manna á borö
viö Solzhenitsyn. Undirritaöur
erafarlittlæröuri marxískum
fræöum og vill engan veginn
taka afstööu til þessara deilu-
mála, en hinu mun enginn
neita a ö Herzen haf i veriö einn
sterkasti stjórnmálahugsuöur
19. aldar, aö ekki sé meira
sagt.
Alexander Herzen fæddist i
Rússlandi áriö 1812. Hann
hlaut menntun sina I Moskvu-
háskóia, og starfaði á vegum
keisarastjórnarinnar aö námi
loknu, eöa á timabilinu
1835-1842. A þeim árum lét
Herzen oft i ljósi frjálslyndis-
skoðanir slnar og hlaut fyrir
þaö litla náö hjá yfirvöldun-
um. Brátt þóttihonum sýnt, aö
hann myndi litinn frama
hljóta 1 heimalandi sinu og
fluttist þvi til Vestur-Evrópu
áriö 1847. Eftir þaö hélt hann
sig aöallega i Lundúnum og
Genf.
1 bókinni, sem hér liggur
fyrir gerir E. Acton rækilega
úttekt á skoðunum Herzens á
árunum 1847-1863, eins og þær
koma fram i ritum hans. 1
ýtarlegum inngangskafla lýsir
hann andlegu lifi Herzens
fram til þess aö hann fluttist
til Vesturlanda. Hann lýsir
Alexander Herzen.
Af
bókum
þeim áhrifum, sem heims-
speki Hegels haföi á hann og
siöan hvernig hann geröist
fráhverfur Hegelistum og tók
aö hneigjast aö skoöunun
frönsku Simonistanna. Þessi
kafli er mjög fróölegur.
Langur kafli er um reynslu
Herzens af byltingarárinu
1848, en þaö olli honum og öör-
um frjálslyndum hugsuöum
þess timamiklumvonbrigöum
hve litill sýnilegur árangur
var af byltingunum. Þeir
bjartsýnustu I þeirra hópi
höföu vonast til þess aö bylt
ingarnar táknuöu upphaf
nýrri og betri tima.
Höfundur gerir góða grein
fyrir sambandi Herzen viö
aðra rússneska útlaga og bylt-
ingarmenn, m.a. Bakúnin, en
þeir höföu mikiö saman aö
sælda og ýmsir telja aö Her-
zen hafi haft meiri áhrif á
Bakúnin en nokkur annar.
Eftir byltingaráriö 1848 áttu
margir frjálslyndir hugsuöir
erfitt uppdráttar. Þeim þótti
sem öll von væri úti um aö
gera mætti árangursrlkar
breytingar á stjórnarfari
Vestur-Evrópu um sina daga,
— afturhaldsöflin virtust alls-
staöar hafa betur. Höfundur
þessarar bókar lýsir mjög vel,
hvernig skoöanir Herzens þró-
uöust á árunum 1848-1863.
Honum uröu úrslit byltingar-
ársins 1848 mikil vonbrigði,
auk þess varö hann fyrir
þungbærum persónulegum
raunum.
BókE. Actons um Alexand-
er Herzen ætti aö vera kær-
kominlesning öllum þeim sem
áhuga hafa á upphafi sósfal-
istiskra hugmynda og þróun
þeirra fyrstu áratugina. Einn-
ig ætti hún aö koma öllum
þeim aö góöu gagni, sem vilja
kynna sér andlega sögu
Evrópu á 19. öld.
1 bókarlok eru ýtarlegar
heimilda- og nafnaskrár og öll
er útgáfa bókarinnar vönduð
vel. JónÞ.Þór.
Frjálsræði í sölu á
almennum notkunarbúnaði
— meöal þeirra úrbóta er nefnd Verslunarráðs vill gera á
starfsemi Pósts og sima
FRI — Nefnd sú er fram-
kvæmdastjórn Verslunarráös
Islands skipaði til aö gera úttekt
á starfsemi Pósts og sima hefur
nú skilaö áliti sinu. Á blaöa-
mannafundi um starfsemi
nefndarinnar og niöurstööur
hennar sagöi Hjalti Geir
Kristjánsson m.a, aö hún heföi
haft tvö megin verksviö: A. Aö
gera áætlun um bætta og
ódýrari þjónustu og B. aö gera
könnun á þjónustu og kostnaöi I
samanburði viö önnur lönd.
Hjalti tók ennfremur fram aö
nefndin hefi átt mjög gott sam-
starfvið Póst og sima viö gerö
álits síns.
A fundinum rakti Pétur J.
Eirlksson formaöur nefndar-
innar tillögur þær er hún setur
fram. Hann sagöi m.a. aö
nefndarmenn tækju eindregið
undir þá hugmynd Póst og
simamálastjóra aö söluskattur
yröi felldur niöur af umfram-
simtölum. 30% hærra fastagjald
er fyrirtækjum er gert aö greiða
en almenningi, svokallaöur nei-
kvæöur magnaafsláttur, veröi
fellt niöur. Stefnt veröi aö auknu
frjálsræöi i sölu á almennum
notkunarbúnaöi. Nefndin telur
aö þaö hljóti aö gera Pósti og
sima erfitt um vik og þurfa aö
standa undir óbeinum sköttum
af innfluttu simefni en þessi
skattheimta nemur um 120-30%
af innkaupsverði vörunnar og
gerir simaþjónustu og sima-
búnaö tvöfalt dýrari en ella.
Ennfremur sagði Pétur aö
nefndin teldi það óeölilegt aö
Pósturog simi þyrftu aö standa
undir ýmiskonar félagslegri
þjónustueins og til dæmis frlum
slma fyrir elli- og örorkulíf-
eyrisþega (meira I verkahring
Tryggingastofnunar), kosn-
ingaslma vegna prófkjöra og
kosninga o.fl.
Þaö kom fram i máli Péturs
aö nefndin telur ekki nein rök
sem herkja þaö aö viö kaup á
simbúnaöi sé hagkvæmasta
Þetta tæki er eitt af þvi sem
telst undir almennan notkunar-
búnaö simnotenda en þaö er
simasjálfveljari meö minni.
Þaö er allt I senn númeraminni
(32 simanúmer), takkaslmi,
sjálfveljari og hátalarasimi.
leiöin aö hafa lokuö tilboö.
Einnig vill nefndin leggja þaö til
aö útgáfa símaskrár sé boöin út.
Einnig taldi nefndin þaö oröið
timabært aö endurskoöa póst-
gíróþjónustuna. Pétur sagöi að
hingaö til heföu póstgirómál
veriö skipulögö án nokkurar
þátttöku þeirra er þjónustuna
þurfa aö nota. Yröi það aö telj-
ast óeölilegt og nefndi vildi
hvetja til þessað leitaö yröi álits
notenda I framtiöinni.
tsland i meðallagi
Viö samanburö á simkostnaöi
lýmsum löndum þá kom fram I
máli nefndarmanna aö tsland
væri nálægt meöallagi i þessu
sambandi en þó heldur I efri
flokkunum. Samkvæmt skýrslu
Siemens fyrirtækisins um slm-
kostnað I 58 löndum heims þá
var lsland 114 sæti hvaö varöar
stofngjald og i 12 sæti hvaö
varöar fast afnotagjald. Hins-
vegar eru aöstæður I þessum
löndum ekki sambærilegar hvaö
varö náttúrulega skilyröi, kaup-
mátt, almenna velmegun
o.sv.fr.
Þannig varö Island I 21. sæti
hvaö varöar heildarsímakostn-
aö I þessum löndum meö 86.213
kr. á ári og I samanburöi viö
Noröurlöndin á þessu sviöi þá
var lsland I 3. sæti eöa fyrir
miöju. Efst var Noregur meö
167.915 kr. á ári og neöst var
Sviþjóö meö 56.723 kr. á ári.
Aö þvi er varðar póstburöar-
gjöld þá eru þau þaö mikill
frumskógur aö erfitt er aö gera
raunhæfan samanburö milli
landa. Ef viö tökum einföld
dæmi þá kemur I ljós aö þaö
kostar 234 kr. aö senda bréf
(flugpóstur, 20 gr.) frá tslandi
til Bandarilcjanna en 210 kr. frá
Bandarikjunum til Islands. Til
og frá Hollandi eru tölurnar 141
kr. og 130 kr.
Auk Péturs skipuöu nefndina
þeir Ánton O. Kjærnested,
Steinar Berg Björnsson, Arni
Arnason og Bjarni S. Jónsson.
ALTERNATORAR
Einnig:
Startarar, Cut-out,
anker, bendixar,
segulrofar o.fl. í
margar tegundir
bifreiða. ’ \

r »
1 FORD BRONCO
MAVERICK
CHEVROLET NOVA
BLAZER
DODGE DART
PLYMOUTH
WAGONEER
CHEROKEE
LAND ROVER
FORD CORTINA
SUNBEAM
FIAT — DATSUN
TOYOTA — LADA
VOLGA — MOSKVITCH
VOLVO — VW
SKODA — BENZ — SCANIA o.fl
Verð frá
26.800,-
Bílaraf h.f.
Borgartúni 19.
Sími: 24700
HINT vegsamstæður
Húsgögn og
. .. Suðurlandsbraut 18
mnrettmgar simi se 900
CHEVR0LET
TRUCKS
Ch. Blaser 6 cyl. beinsk. ’76 6.500
Mazda 929 station ’78 4.800
Volvo 245 DL station '77 6.000
Ch. Nova sjálfsk. ’76 3.800
Honda Accord 4d ’78 5.300
Datsun 180B ’78 4.800
Vauxhall Chevette Hatsb. '77 2.700
Volvo 144 DL ’72 2.800
Saab 99 GL Super ’78 6.700
Honda Civic sjálfsk. ’77 3.800
B.M.W. 316 ’77 5.200
Volvo 144 ’73 3.000
M. Benz 240Db.sk. 5 cyl ’76 6.900
Toyota M. II Coupé '75 3.300
Ch. Blazer ’74 5.200
Peugeot 504 ’77 4.900
AMC Concours 2d. ’79 6.500
Volvo 144 DL ’74 3.900
Ch. NovaConcours2d. '77 6.000
Opel Ascona >77 4.300
Volvo 244 DL , ’78 6.500
Ford Cortina 1600 ’76 3.000
BlaserCheyenne ’77 8.500
Scout II 6 cyl ’74 3.800
Mazda 929 4d. '78 4.500
Ch. Nova Concours4d. '77 5.500
Galant station ’79 5.000
Peugeot304 ’77 4.200
AudilOOLS árg. ’77 5.500
Citroen CX 2000 ’77 6.300
Opel RecordL ’78 5.600
Taunus 17M ’71 800
Toyota Cressida '78 5.200
Lada Sport ’79 4.500
Vauxhall Viva '74 1.800
Volvo 244 DL s jálfs k ’77 5.800
Chevrolet Citation ’80 7.500
Mazda 626 5 gira ’79 5.200
Ch. Nova Concours 2d ’78 6.900
Bronco 6 cyl. beinsk. '74
Oldsm.Delta diesel Royal ’78 8.000
Ch. Novasjálfsk. ’74 3.000
Ch.Impala ’78 7.200
Pontiac Trans Am '76 7.500
Samband
Véladeild
ÁRMÚLA 3 SÍMI 38800