Tíminn - 08.02.1981, Blaðsíða 7

Sunnudagúr S. febrúar 1981
7
leggja Grænlendingum lið i
sjálfstæðisbaráttu þeirra og
sójcn þeirra til þess að bæta hag
sinn og byggja upp efnahag, at-
vinnulif og þjóðlegar stofnanir.
1 sjálfstæðismálum Grænlend-
inga og landhelgisbaráttu
þeirra sjáum við islendingar
okkur sjálfa fyrir, og eftir þvi
sem dæma má af almennum
fregnum hafa Grænlendingar
við næg vandamál og stórverk-
efi að striða þótt hörð átök við
annað eins heimsveldi og Efna-
hagsbandalagið bætist ekki við,
og mun þeim varla veita af
þeim stuðningi sem aðrir geta
frekast veitt.
þess að fara að seilast til áhrifa
afskipta og afla á Grænlands-
miðum. En hitt hlýtur þó að
vega þyngra að þessi hafsvæði
eru hluti Grænlands rétt eins og
landhelgi Islands er hluti Is-
lands, og þvi eðlilegast alls að
Grænlendingar taki afskipti
Efnahagsbandalagsins til al-
gerrar endurskoðunar, eins og
forvigismenn þeirra hafa boðað
að gert verði við fyrsta tækifæri.
Frá fslenskum sjónarhóli
virðist það alveg augljóst mál
að um samleið með Efnahags-
bandalaginu i þessum málum
getur ekki fyrir neina muni
orðið að ræða, og á það sama
menn og málefni
Jón Sigurðsson:
Skylda að styðja
Grænlendinga
Mikil átök virðast nú fram
undan á Grænlandsmiðum
vegna þeirra fyrirætlana Efna-
hagsbandalags Evrópu að
hundsa mótmæli Grænlendinga
sjálfra og hagnýta landhelgi
þeirra fyrir aðrar þjóðir banda-
lagsins. Eins og fram hefur
komið í fréttum ollu þessar
fyrirætlanir miklum deilum á
ráðherrafundi Efnahagsbanda-
lagsins fyrir skemmstu, er
sjávardtvegsráðherra Vestur-
Þjóðverja veittist að Dönum
með stóryrðum og ofstopa
vegna þess að fulltrúi þeirra
andæfði fyrir hönd Grænlend-
inga.
Sem kunnugt er standa Græn-
lendingar nú á timamótum i
sókn sinni til sjálfstæðis, og er
vafalaust að þeir lita á þetta
mál sem mikilvægan prófstein á
öll mál sin annars vegar, en hins
vegar er um að ræða mikilvæga
auðlind svo sem íslendingum er
augljóst mál.
Forsendur afskipta Efna-
hagsbandalagsins af þessu máli
eru þær að Efnahagsbandalagið
viðurkenni ekki sérstaka land-
helgi einstakra aðildarrikja,
heldur litur á hafsvæði rikjanna
sem sameiginlega landhelgi
sem yfirvöld bandalagsins i
heild ráði yfir og ákvarði um
alla nýtingu.
Þessi afstaða hefur verið talin
mjög mikilvægur liður i at-
vinnu- og efnahagseiningu
bandalagsins og hefur aftur og
aftur komið til mikilla og ill-
vigra deilna innan þess út af
þessu. Hins vegar hafa menn til
þessa ekki talið fært — eða
ástæðu til þess — að gera til-
lögur um það I stofnunum
bandalagsins að vikið yrði frá
þessari skipan, og má vera að
það sé vitni þess hversu mikil-
væg þessi samstaða þykir.
Mesta athygli hafa deilur
Breta við meginlandsriki i
bandalaginu vakið, en sem
kunnugt er var það kaldhæðni
örlaganna að Bretar allra
þjóða, skyldu lenda i hörðum
deilum um landhelgi sina eftir
að þeir höfðu þó lagt allt kapp á
að hindra aðrar þjóðir, þ.á.m.
okkur Islendinga, I landhelgis-
málum.
Annað mál i þessu er sérstæða
Færeyinga, en þeir kusu að
leggja sérstaka áherslu á sin
mál þegar Danir gerðúst
aðilar að Efnahagsbandalaginu
með þvi að halda sig utan þess,
og þvi kemur landhelgi Færey-
inga ekki til álita á ráðherra-
fundum bandalagsins.
Stórmál, líka
fyrir okkur
Um það er ekki blöðum að
fletta að deilur um nýtingu
Grænlandsmiða er stórmál fyrir
Islendinga. Við þurfum þvi ekki
aðeins að fylgjast mjög vel með
öllu þvi sem við ber i málinu,
heldur hniga margar ástæður að
þvi að við eigum að leggja okkur
fram um að hafa bein áhrif á
málið. 1 þvi efni gildir bæði að
hver er sjálfúm sér næstur i
sliku hagsmunamáli, og ekki
siður afstaða okkar til Græn-
lendinga og lifshagsmuna
þeirra.
Ifyrsta lagi er þaö auglióst að
það snertir okkur mjög hverjir
fara með yfirráð yfir hafsvæð-
inu vestur af landinu. A þessu
svæði eru mörg mikilvæg fiski-
mið, og sameiginleg landhelgis-
forræðis á þessum slóðum, og
það getum við Islendingar af
augljósum ástæðum ekki sætt
okkur við.
reyndar við fleiri málaflokka
sem skipta þjóðirnar miklu.
Með þessu er i sjálfu sér ekki
felldur dómur um Efnahags-
bandalagið eða þær hugsjónir
sem liggja þvi að baki, heldur er
náttúruleg sérstaða þessara ey-
Tökum á okkur
myndarlegan
rögg
lina. En á svæðinu eru ýmsir
stofnar sem skipta okkur miklu
máli og við verðum að hafa alla
möguleika á að koma við sögu
þegar ráðið er ráðum um nýt-
ingu þeirra.
I öðru lagi vilja Islendingar
Efling samráða
á Norðurhöfum
Nú hafa meginlandsþjóðir
Efnahagsbandalagsins sjálf-
sagt ýmsar gildar ástæður til
þjóða i Norðurhöfum slik að svo
náin samskipti og sameiginleg
stjo'rnun sem Efnahagsbanda-
lagið gerir ráð fyrir getur ekki
komið til álita meðan þessar
smáþjóðir við ystu höf fá ein-
hverju ráðið um örlög sin sjálf-
ar. Og það er vitaskuld allt ann-
að mál að þessar þjóðir, Færey-
ingar, Islendingar og Grænlend-
ingar, vilji eiga mikil og góð
samskipti við þjóðir Efnahags-
bandalagsins.
1 þessu sambandi er afstaða
Norðmanna og reyndar Svia,
þótt með öörum hætti sé, einnig
lærdómsrik. Og má mikið vera
ef þessi framvinda öll á ekki að
verða okkur eyjaskeggjum sér-
stök hvatning til að efla inn-
byrðis samskipti og samráð.
Sú ákvörðun ráðamanna
Efnahagsbandalagsins að seil-
ast til slilcra afskipta af Græn-
landsmiðum er þáttaskil að þvi
er snertir fiskveiði- og land-
helgismál á Norðurhöfum.
Þessa ákvörðun verðum við ís-
lendingar að taka mjög alvar-
iega og gera okkar ráð um að
bregðast þegar i stað við henni.
Efnahagsbandaiagiö er nú mjög
að seilast til áhrifa og hreins
Ef til vill hafa ráðamenn
bandalagsins einmitt valið
þennan tima til athafna, með
tilliti til þess að Grænlendingar
eru nú að taka fleiri og fleiri
svið eigin mála i sinar hendur
og munu sjálfsagt halda áfram
áfanga af áfanga i sjálfstæðis-
málum sinum, likt og Færey-
ingar hafa gert.
Það flögrar vissulega aö
mönnum að Efnahagsbanda-
lagið sé með þessu að setja
Grænlendingum, og reyndar
Dönum einnig, eitthvert
reynsluprof, svo til að kenna
þeim siðina og „lækka i þeim
rostann”.
Hvort sem þetta er rétt
ekki, verða Islendingar að halda
vöku sinni i málinu. Og það er
beinlinis siðferðileg skylda
okkar að leggja Grænlendingum
allt það lið sem við megum.
Reyndar verður ekki annað séð
en við ættum að geta veitt þess-
um nágrönnum okkar miklu
meira lið en viðhöfum gert og á
fjölmörgum sviðum þar sem við
höfum aflað okkur reynslu á
undanförnum áratugum, eftir
að við fórum aðtaka okkar mál i
eigin hendur og byggja upp
sjálfstætt atvinnulif og þjóð-
legar stofnanir, bæði stjórnar-
farslegar og menningarlegar.
Nú nálgast mjög mikilvæg
timamót i lífshagsmunamálum
nágranna okkar i vestri, og vill
svo til aö málið er okkur mjög
skylt um leið. — Réttara tæki-
færi til þess að taka á okkur
rögg um stuðning og hvatning
við Grænlendinga getur ekki.
Það er skylda okkar að láta það
ekki fram hjá fara.
Efnahagsbandalagið seilist nú mjög til áhrifa á Norðurhöfum.