Tíminn - 05.07.1981, Blaðsíða 8

8
Sunnudagur 5. júli 1981.
Wmtiitm
utgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jóns-
son, Jón Helgason. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Páll
Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn:
Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helga-
son, Friðrik Indriðason, Friða Björnsdóttir (Heimilis-Timinn), Halldór Valdi-
marsson, Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson, Jónas Guðmundsson,
Kristinn Hallgrimsson, Kristin Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson (iþróttir).
utlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einars-
son, Guðjón Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefáns-
dóttir. Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavík. Simi:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð i lausasölu
4.00. Askriftargjald á mánuði: kr.70.00—Prentun: Blaðaprent h.f.
Verndun og nýting
fjórðu auðlindarinnar
■ Orkumál íslendinga, virkjun orkunnar og nýt-
ing hennar, hefur verið mikið til umræðu siðustu
mánuði, og ljóst er, að miklar framkvæmdir
munu verða i virkjunarmálunum á næstu árum.
í athyglisverðri grein, sem Árni Reynisson, sá
kunni náttúruverndarmaður, birti i Timanum,
var fjallað um orkumálin frá sjónarhóli náttúru-
verndar. Þar ræddi hann um fiórðu auðlind okk-
ar íslendinga, sem væri náttúran sjálf, svipmót
landsins og þau dýr og plöntur, sem lifa hér villt.
Hann benti á, að þessi auðlind væri ekki siður
mikilvæg en hinar þrjár — fiskimiðin, gróðurinn
og orkulindirnar — þótt hún væri aðeins að litlu
leyti hagnýtt.
Arni Reynisson fjallaði um þá miklu breytingu
sem orðið hefur á viðhorfum til náttúruverndar á
skömmum tima og sagði m.a.:
,,Það er aðeins rúmur áratugur siðan litið var á
orkuöflun og náttúruvernd sem ósættanlegar
andstæður vegna meiriháttar deilna, sem uppi
voru um staðarval virkjana og fleira. Með nýjum
náttúruverndarlögum 1971 fengu umhverfis-
sjónarmiðin sameiginlegan málssvara með um-
sagnarrétti um allar meiriháttar framkvæmdir.
í kjölfarið fylgdu nú vinnubrögð, sem byggjast á
samráðum um lausn þeirra mála, er viðkvæm
kynnu að reynast. Reynslan af þessu tekur af all-
an vafa um að hægt sé að sjá fyrir meiriháttar á-
rekstra og leiða þá til lykta áður en dýrmætum
undirbúningstima og rannsóknafé hefur verið
eytt. Svo virðist sem ágreiningsefnin séu að
mestu leyst varðandi þær fimm vatnsvirkjanir,
sem reistar verða til aldamóta. Minna er vitað
um næstu skref i jarðhitavirkjunum og beðið er
frétta af staðarvali fyrir stóriðju.”
En þótt þannig sé fremur bjart framundan i
þessum efnum segir Árni, að ,,út við sjóndeildar-
hring hillir undir óveðursbliku, þar sem Jökulsá á
Fjöllum fellur i gljúfrið um Dettifoss, Selfoss og
Hafragilsfoss. Og vissulega má búast við erfið-
um ákvörðunum þegar þrýtur þá virkjunarkosti,
sem ekki krefjast þess að fórnað sé meiriháttar
náttúruverðmætum”.
Það er vissulega rétt, að nýting allra islenskra
auðlinda þarf ekki aðeins að miðast við, að ís-
lendingum geti liðið vel i landi sinu nú, heldur
ekki siður á komandi áratugum og öldum. Og þá
getur auðvitað verið nauðsynlegt að ganga á
náttúrugæði til að skapa atvinnu og viðhalda og
bæta lifskjör þjóðarinnar. En mikilvægast er i
þessu sambandi, að þess sé ávallt gætt að leysa
ágreiningsefnin áður en lagt er út i framkvæmd-
ir, og að koma með samningum i veg fyrir meiri-
háttar árekstra.
Jafnframt þurfum við að skipuleggja betur
nýtingu fjórðu auðlindarinnar, þvi það er með
hana eins og hinar auðlindirnar þrjár, að án
skipulegrar nýtingar er hún til litils gagns.
—ESJ
■ Aö aflokinni tollskoðun á Seyðisfirði, eftir sitbót, gæti hún kailast þessi mynd þútt fuillangt sé nú
gengið. En það sem við er átt I greininni er að um leið og tslendingar bjóða erienda feröamenn vel-
komna til landsins, þá á aðgera þá kröfu aðþeir beri virðingu fyrir landinu og náttúru þess.
A að taka aftur
upp fálkaveiðar?
Getur söfnun náttúruminja orðið
aukabúgrein á Islandi?
■ Einn af sumarboöunum á ts-
landi. ásamt kríunni f Hdlmanum
og lóunni, er hálcndið, umferð tiu
hjóla trukka um viðkvæmt land
um vegleysur, og svo koma
eggjaþjófarnir, fálkaþjofarnir og
steinaþjofarnir, sem borga sína
ferðog ná sér i lífeyri, með þvi að
kunna betriskilá nátturu tslands
en almenningur. Þá hefur komiö
f Ijds að erlendir agentar skipu-
leggja hingaö öræfaferöir, sem er
oiöglegur atvi nnurckstur og
fleira mætti telja.
Gott dæmi um viöbrögð yfir-
valda, var þegar Hollendingar
voru teknir meö nokkur hundruö
viðkvæm andaregg, sem með
réttuáttu að vera I hreiörum við
Mjívatn. Mennimir voru sektaðir
um hundraðkall og fóru svo til
sins heima, en yfirvöld liggja vist
á eggjunum.
Málsmeöferð tók aðeins einn
dag.og veröur það að teljastmet i
meðferð opinberra mála. Þannig
hljóta þeir sem stela fágætum
eggjum aðra meðferð en til dæm-
is þeir, sem brjótast inn i verslan-
ir og stela eggjum, og reyndar
liklega hver sem stelur hænu-
eggjum. Að ekki sé nú talað um
þá sem veröleggja sin egg of hátt,
án samþykkis yfirvalda.
Þannig eru þeir, sem gera aðför
að viðkvæmu fuglalifi Mývatns
orðnir að eins konar forréttinda-
stétt i dómskerfinu.
Að visu er þeim bannað að
komatil Norðurlanda i fjögur ár,
sem á vissan hátt má nú reikna
með sem forréttíndi lika, ef öll
Noröurlönd, eða Skandinavia er
tekin með i reikninginn.
Er rétt að taka upp
fálkaveiðar á ný?
önnur starfsstétt með for-
gangshraðafriðindi yíirvalda eru
fálkaþjófar, en þaö er fyrir löngu
orðin starfsgrein erlendis að
koma til tslands og stela fálka-
ungum. Tamdir og ótamdir fálk-
ar eru konungsgersemi, og þeir
sem kaupa eru þeir sem ekki vita
aura sinna tal, til dæmis oliu-
furstar og svartoliukóngar. Og
mannier spurn, er ekki rétt fyrir
islenska bændur að nýta þennan
fuglastofn.
Aö visu er ég illa að mér i fálk-
um, en ef Utlendingar geta stolið
fálkum, árlega, án þess að það
kominiðurá stofninum, þvi er þá
ekki heldur reynt að hlUa að þess-
um stofni og nytja hann? Þetta
var atvinnugrein hér á landi,
a.m.k. fram á siöustu öld.
Sama máli gegnir um fágæta
steina. Lika egg. Gætu ekki
steinafræðingar kennt bændum
að greina verðmæta steina, sem
siðan mætti flytja Ut, þvi vart
m un sU borg til I Evrópu, þar sem
ekki eru steinabUðir, sem selja
(auk annars) fágæta steina og
nefna þá upp á latinu, auk nafna á
þjóötungu landsins.
NU og svo eru það eggin. Geta
þau ekki orðið bUgrein lika eða
aukabUgrein? Ég bara spyr, þvi
ef unnt er að stela eggjum I stór-
um stil í frægum varplöndum,
ætti að vera hægt meö gætni og
alUð að taka fáein egg og selja
þau til safnara ytra.
Fyrrverandi landbUnaðarráð-
herra, Steingrimur Hermanns-
son, var mikill áhugamaöur um
nyjar bUgreinar, og þaö er nUver-
andi ráöherra, Pálmi Jónsson,
vist lika. Hann ætti að athuga
fálkaveiðar, þvi ef satt er að
greidd séu allt að 100 sterlings-
pund fyrir taminn veiðifélka, þá
munu nokkur ærgildi fást Ur
fálkastofninum, og það sama er
að segja um egg og steina.
Auðvitaö þyrftu þessar nýju bU-
greinarað vera undir eftirliti. Það
mætti hugsa sér að sérstök leyfi
þyrfti til að afla fugla, eggja og
steina til Utflutnings og vel mætti
hugsa sér einkarétt á þessum Ut-
flutningi, sem þá yröi skattlagöur
til að halda uppi löggæslu.
Óbyggðaasktur
Um akstur utan vega er þaö aö
segja, að undirritaður telur að
banna berimeö lögum akstur um
óbyggöir, nema á vissum leiöum
og þá á sérmerktum bifreiöum og
viðeigandi skilríkjum. Þetta er
mjög auðvelt að framkvæma og
nota má flugvélar til eftirlits (ef
bilar eru sérmerktir), og á fjöl-
farnari leiðum mætti hafa eftir-
litsbíla. Bi'lar á Utlendum nUmer-
um eiga ekki að fá svona leyfi á
tslandi. Við eigum að meta land
okkar að veröleikum. Þaö er að
vísu stundum dálitiö öröugt á Is-
landi að vita hvað er vegur og
hvað ekki, en með skiltum má
merkjaog sumum leiðum er auð-
veltað loka hreinlega með stutt-
um girðingum og steinum (stör-
grýti).
Og að lokum hefur veriö kartað
undan því að Utlendingar sem
komi meö Smyrli hafi meö sér
allan mat að heiman og bensin á
tunnum, því Alþýöubandalagið
heimtar alltaf að skattleggja er-
lendar verðhækkanir og þá vand-
ann í leiöinni. Slikt bensin, það
sem er umfram fullan tank og
smá varageymi, á að geyma fyrir
menn, svo þeir getifarið með það
heim aftur, og mat á að tolla að
lögum. Það gera t.d. Finnar.
Þeir láta ekki bUra meö niöur-
soðnar kjötbollur vaöa um allt
með vasana fulla af molasykri.
Þeirskattleggja, láta greiða tolla
og söluskatt af óðelilegum birgð-
um, og það ætti nU ekki að standa
á Alþýðubandalaginu þarna.
Sóttvarnir
Að lokum er rétt að minnast á
einn þátt ferðamála, en það eru
veiðarfæri stangveiðimanna, sem
hingað koma. Viða til dæmis i
Bandarikjunum er svona græjum
hreinlega brennt, og veiðimaöur-
inn fær sér bara nýjar græjur. Á
Keflavikurflugvelli (a.m.k.) eru
veiðarfæri erlendra manna sótt-
hreinsuð áöur en þau fá að fara
inn ílandið. A Seyðisfirði er mér
sagt að ekki sé hirt um neitt slikt,
og er það alvarlegt, þvi i ám og
vötnum erlendis eru viða sjtíkir
fiskar, og fiskasjúkdómar gætu
hæglega borist hingað og má
reyndar telja þaö einstakt lán, að
þeir skuli ekki grassera hér, eins
og haldið hefur veriö á þessum
málum til þessa.
Jónas G uðm undsson
■ Fálkaungar. Eru þeir miiijóna virði?