Tíminn - 16.01.1982, Blaðsíða 6

6
Laugardagur 16. janúar 1982
Utgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreióslustjori: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson,Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ölafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin :
Leifsdóttir, Ragnar orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. Utlitsteiknun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteins-
dóttir.
Ritstjórr., skrifstofur og auglysingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsímar: 86387, 86392. — Verð i lausasölu
6.00. Askriftargjald á mánuði: kr. 100.00— Prentun: Blaðaprent hf.
Gledistund
hjá Árvakri
Það var gleðibragur á baksiðu Morgunblaðs-
ins i gærmorgun. Þar stóð þvert yfir siðuna:
„Málið komið i ólýsanlegan hnút.”
Neðar á siðunni var aðeins minni fyrirsögn,
sem hljóðaði á þessa leið: „Geir Hallgrimsson
formaður Sjálfstæðisflokksins: Stefna rikis-
stjórnarinnar hefur beðið skipbrot.”
Frekar þarf ekki vitnanna við um það, að það
hefur runnið upp mikil gleðistund hjá Árvakurs-
mönnum, þegar fréttir bárust af þvi i fyrrakvöld,
að fulltrúar útgerðarmanna og sjómanna hefðu
neitað að undirrita samkomulag, sem náðst hafði
milli þeirra. Þeir færðu það fram fyrir þessari af-
stöðu sinni, að ekki hefði verið fallizt á þá kröfu
þeirra, að ákvörðun um fiskverð i verðlagsnefnd-
inni byggðist á samkomulagi við þá. Krafa þeirra
var að fiskverð hækkaði um 19%.
Áður en að þetta gerðist, höfðu fulltrúar sjó-
manna gengið á fund Steingrims Hermannssonar
sjávarútvegsráðherra og óskað svara varðandi
þrjá fyrirvara, sem þeir höfðu gert að skilyrði
fyrir undirritun samkomulags við útgerðarmenn.
Sjávarútvegsráðherra tók jákvætt i tvö þessara
skilyrða. Annað þeirra var að fiskverð hækki 1.
marz næstkomandi i samræmi við hækkun á
launum þeirra, sem vinna i landi. Hitt þeirra var,
að stefnt yrði að þvi að svonefnt oliugjald falli
niður við árslok 1982.
Þriðja skilyrðið gat sjávarútvegsráðherra ekki
fallizt á, en það var fiskverðshækkunin.
Fiskverðshækkunarmálið stóð þá þannig, að
oddamaður rikisstjórnarinnar i yfirnefnd verð-
lagsráðs hafði lagt fram tillögu um 13.5-14% al-
menna hækkun á fiskverði og auk þess yrði oliu-
gjald lækkað um 2%. Samanlagt myndi þetta
þýða um 16% fiskverðshækkun til sjómanna.
Eins og áður segir höfðu fiskseljendur krafizt
19% fiskverðshækkunar og að oliugjaldið héldist
óbreytt þetta ár, en fulltrúar sjómanna höfðu
fallizt á það i viðræðum við útgerðarmenn.
Álitið er, að 19% fiskverðshækkun i stað 13.5-
14% hækkunar myndi óhjákvæmilega hafa 17-
18% gengislækkun i för með sér. Af skiljanlegum
ástæðum vill rikisstjórnin komast hjá svo mikilli
gengisfellingu.
Það strandaði á þessum ágreiningi, að ekkert
varð af undirritun samkomulagsins milli út-
gerðarmanna og sjómanna i fyrrinótt. Af þeim
ástæðum stafaði gleðisvipurinn á baksiðu
Morgunblaðsins i gær.
Árvakursmenn voru ekki heldur seinir á sér að
snúa spjótum sinum gegn rikisstjórninni. Af
skrifum málgagns þeirra er ljóst, að þeir myndu
ekki harma, þótt deilan drægist á langinn og
leiddi til vaxandi vandræða.
á vettvangi dagsins
BETRI
SKÓLI
eftir Kára Arnórsson skólastjóra
■ Kennarasamband Islands
hefur hafið kynningu á aðbúnað:
nemenda og starfi kennara i skól
um. Hér er um mikið nýmæli af
ræða og ekki vitað að neinr
starfshópur hafi tekiö sér fyrii
hendur slikt verkefni. En hverjai
eruástæðurnar fyrirþviað Kenn
arasambandið ræðst i svo kostn-
aðarsamt fyrirtæki? Fyrir þvi
eru fjölmargar ástæður. t stofn-
þingi sambandsinsi júni 1980, en
þá var Samband grunnskóla-
kennara og Landsamband fram-
haldsskólakennara sameinað,
var samþykkt tillaga þess efnis
að nauðsynlegt væri aö hafin yrði
öflug kynning i stöðu skólanna,
aðbúnaði grunnskólanema og
starfi og starfsaöstöðu kennara.
Kennurum hefur lengi verið
það ljóst aðskólastarf hefur ekki
hlotið þann sess sem þvi ber i
nútima samfélagi og starf þeirra
sem i skólunum vinna verið litils
metið. Þrátt fyrir að miklar og
vaxandi kröfur væru gerðar til
skólanna væriilla að þeim búið og
aðbúnaður langt frá þvi að vera i
samræmi við aörar breytingar i
þjóðfélaginu.
Markmið þessarar kynningar
er að fá fram umræður um skóla
og uppeldismál. Slik umræöa
hefurverið næsta litilá Islandiog
naumast nokkur nema eitthvað
hafi farið verulega úrskeiðis i
skólunum.
Það er mikil nauðsyn á þvi að
foreldrarkynni sér aðstöðu barna
sinna i skólanum svo og þeirra
sem þar vinna og aö samvinna
náist með kennurum og for-
eldrum um endurbætur.
t könnun sem Félag skólastjóra
og yfirkennara gekkst fyrir á
siðastliðnu ári kom í ljós að fjöl-
margir skólar búa við mjög lé-
lega aöstöðu. Það kom einnig i
ljósað gi'furlegt misræmier milli
einstakra skóla. KennsluhUsnæði
fyrir sumar lögboðnar náms-
greinar vantar meira og minna i
öllum fræðsluhéruðum. Það hefur
lengi verið til siðs að hefja
kennslu í skólahúsnæði hálf-
köruðu ogbyggja skóla i áföngum
sem seint eða ekki er lokið. Sem
dæmi má nefna að iþróttahUs
vantar við 30% skóla 1 Reykjavik
og yfir 70% skóla á Austurlandi.
Það virðist lengi hafa verið
rikjandi sjónarmið að ekkert
gerði til þótt ákveðnir þættir
skólastarfsins yrðu Utundan. Það
er greinilegt að menn leyfa sér
þennan hugsunarhátt og fram-
kvæmdamáta vegna þess að hér
eiga börn hlut að máli. Skólum er
viða þröngvað til að annast
kennslu í hUsnæði sem er ónot-
hæft og hindrar eðlilegt skóla-
starf. Þrengslin i skólum eru viða
mjög mikU og ennþá viðgengst
þrisetning, hvað þá tvisetning
sem er algengasta skólaform i
heimangönguskólum. Þetta
veldur þvi meðal annars að
vinnutimi nemenda verður
sundurslitinn. Mjög mikið álag er
á mörgum börnum i heiman-
akstri og sérhjálpi dreifbýli er af
mjög skornum skammti.
Það er augljóst að fullorðnir
myndu ekki sætta sig við þann
aöbUnað á sinum vinnustað sem
Um málefni sjómanna
eftir Stefán Lárus Pálsson, stýrimann
■ Margir eru þeir sjálfskipuðu
spekingar sem finna hjá sér þörf
til að geysast fram á ritvöllinn á
siðum dagblaðanna og tjá sig þar
af mikilli innlifun um málefni
lands og þjóðar. A þetta einkum
og sérilagi við þegar að sérstök
vandamál koma upp eins og nú
skeði i sjávarútvegi. Þeir hafa
lausnir vandans á hraðbergi og
liggur við að þeim svelgist á i
þessu mærðarflóði eigin snilldar.
Þá hafa þeir oft á takteinum alls-
herjar patentlausnir, einkum þeir
sem af minnstri skynsemi skrifa
og jafnvel algeru þekkingarleysi,
svo að jaðrar við glópsku.
Einn slikur tjáir sig á siðum
Dagblaðsins 7. jan. s.l. undir
fyrirsögninni „Nú þarf að brjóta
blað”. Sá heitir Magnús Bjarn-
freðsson og er alþjóö kunnur
vegna starfa við sjónvarpið. Þar
hefur hann virkað sem skynsam-
ur og jafnvel málefnalegur, með
staðgóða þekkingu á þjóðmálum.
En lengi skal manninn reyna,
segir máltækið, sem sannast hér
rækilega.
Magnús segir okkur sjómenn og
útgerðarmenn hafa slikt ógnar-
vald að við getum stöðvað mest-
alla gjaldeyrisöflun þjóðarinnar
og er það vissulega rétt. En þvi
valdi beitum við ekki ótilneyddir
þvi um leið erum við að skaða
sjálfa okkur. Það er enginn
gróðavegur að sjá afkomu okkar
siglt i strand fyrir tilverknað
utanaðkomandi aðila, sem nánast
lita á okkur sjómenn sem þræla,
sem sjálfsagt sé að striti árið um
kring, til þess að þetta fáránlega
samsetta þjóðfélag okkar geti
haldið áfram að lifa i lúxus jafn-
vel þótt harðni i ári. Þá eiga menn
bara að heröa sig viö sjósóknina,
blása i kaun og halda kjafti og
taka þvi sem að þeim er rétt,
endalaust, án möglunar.
Þetta fellur saman við
hugsunarhátt háskólagengna af-
brotafræðingsins, sem sagði i út-
varpi að sálsjúkir afbrotamenn
væru best niðurkomnir i okkar
hópi, um borð i fiskiskipum á Is-
landsmiðum. Þvilikt álit sem hin
islenska sjómannastétt hefur i
augum hinna makráðu lang-
skólagengnu kerfisafkvæma, sem
kostuö hafa verið til náms fyrir
afrakstur af striti islenskra fiski-
manna.
Magnús telur að nú verði að
taka duglega i hnakkadrambið á
þessum heimtufreku andskotum,
sem að hans sögn hafa alla tið lát-
ið landslýð og forráðamenn
þjóðarinnar bukka sig og beygja
þegar þeim þóknast. Þó höfuð
forystumanna sjómanna og út-
vegsmanna séu úr tré, leiki þeir
sér meö fjöregg þjóðarinnar af
fullkomnu gáleysi án nokkurs
réttar umfram aðra. Þvilik speki,
eða er þetta bara það sem kallað
er rakalaust kjaftæði? Dæmið þið
hver fyrir sig bræður á hinum
blauta orustuvelli.
Magnús talar um hrikalegt
launamisrétti sjómanna og vist er
það, að tekjur okkar eru misjafn-
ar á milli skipa og lika milli ára á
sömu skipum. I þvi liggur eðli
málsins, en það virðast Magnúsar
þurrlendisins ekki skilja. Laun
hlutaráðinna sjómanna á fiski-
skipum eru prósenta af aflaverð-
mæti. En fiskveiðar eru yfirleitt
þess eðlis aö ekki er fyrirfram
hægtað ganga að þvi sem visu, að
afli veröi mikill og góður. Þar
kemur margt til svo sem fiski-
gengd, veðurfar og ástand sjávar.
öruggust er þó afkoman á nýrri,
stærri og betur búnu fiskiskipum
okkar, þessum sem mesta fjár-
muni kostar að eiga og reka. A
þessi skip sækja menn eðlilega
mest eftir skipsrúmi og það veld-
ur þvi að sá floti er yfirleitt
mannaður harðduglegu úrvals-
fólki. Enda ekki annað hægt þvi
vinnuálagið er gifurlegt, oft nán-
ast sverasti þrældómur i afla-
hrotum. Þarna bera menn lika oft
vel úr býtum þegar vel gengur, en
ef litið er á endanlega útkomu, þá
fer stór hluti þessara sveiflu-
kenndu tekna i skatta og opinber
gjöld. Menn lenda þvi oft i fjár-
hagsvandræðum ef afli minnkar
milli ára, geta þá ekki tekiö eðli-
leg fri og eiga oft i vandræðum
með að hætta á sjó ef þeir hafa
verið á aflaskipum. Það gera
skattarnir.
Ekki eru þó allir sjómenn á
smærri skipunum bónbjargar-
menn eins og Magnús vill vera
láta. En oft er eftirtekjan allt of
litil. Hann skilur heldur ekki hvað
veldur að við skulum yfirleitt fást
til að róa á slikum skipum. En þar
kemur til vonin um góðar vertiðir
og aflahrotur sem oft gefa góð
laun á stuttum tima, þó dauft sé á
milli. Þar að auki fáum við oftar
tækifæri til að dvelja með fjöl-
skyldum okkar heldur en sjó-
menn á togurum og loðnuskipum.
En hvaðan Magnúsi kemur sú en-
demis firra að smábátasjómenn
stundi sinar veiðar i verri veörum
en aðrir veit ég ekki. Þvi aukinn
afli nýrri og stærri skipa er ekki
sist þvi að þakka, að þau geta
verið aö við verri skilyrði en þau
nýrri og lakar búnu.
Ef flotinn er of stór — en um
það er deilt — kemur upp sá vandi