Tíminn - 10.02.1982, Blaðsíða 10

MiDvikudagur 10. febrúar 1982.
Er notaði
bfllinn,
sem þú
ætlar að
kaupa,
gallaður?
■ Andri Árnason er lög-
fræðingur hjá FÍB. Ég
bað hann að gefa lesend-
um góð ráð i sambandi
við kaup á gömlum bíl-
um. Það er nefnilega
aldrei of brýnt fyrir
þeim. sem hyggjast
kaupa notaða bíla, að
kvnna sér vel ásigkomu-
lag þeirra bifreiða, er
þeir hygsjast kaupa.
Og þetta segir Andri um bíla-
kaup og leynda galla i' bifreiöum :
„Aður en kaup eru gerð ber kaup-
anda að skoða þann hlut er hann
hyggst kaupa eins vel og kostur er
á.
Það þýðiraldrei fyrirkaupanda
að segja eftir á, að hann hafi bara
aldrei skoðað hlutinn. Þeir gallar,
sem hefðukomið fram við skoðun
kaupanda, teljast sjaldnast bóta-
skyldir. Það fer auðvitað eftir at-
vikum, hvað telst nægileg skoðun
hjákaupanda. Þegar um nýlegan
bil er að ræða, þarf minni skoðun
en ef um gamlan bil er aö ræða.
Kaupandi gamals bils skal sér-
staklega kanna ástand vélar og
alls gangverks, ryð og ryðmynd-
un, svo og öll atriði, sem ber fyrir
augu. Gott er að láta skoða undir-
vagninn.
Það er leitt til þess að vita, að
menn kaupa tiltölulega óskoðað,
bil fyrir aleigu sina eða margföld
mánaöarlaun, og siðan kemur
upp að stórkostleg viðgerö er
nauðsynleg um fram það, sem
kaupandi bjóst við.
Þegar skorið er úr um það,
hvortskoðun hefurverið nægileg,
ber að hafa íhuga hver á ihlut. Ef
ung stdlka, eða ungur piltur sem
ekki hefur reynslu i meðferö bif-
reiöa er að kaupa sinn fyrsta bil,
þá er ekki hægt að ætlast til aö
hún eða hann hafi nægilega þekk-
ingu til aö skoða alla þá hluti.sem
nauðsynlegt er að skoða. í þvi' til-
felli aukast þær kröfur, sem gera
má til seljanda varðandi það, að
hann gefi fullnægjandi upp-
lýsingar, sem hann ella þyrfti
ekki aö gefa t.d. bifvélavirkja-
meistara.
Ætlast er til þess, að seljandi
veiti upplýsingarum alla þá galla
og annmarka, sem hann veit að
bifreið hans er með og hann veit
að kaupandi ekki gerir sér grein
fyrir. Hér er aðallega átt við
óvenjulega galla, þ.e. þaö sem
kaupandi býst ekki við. Ef
seljandi gefur þær upplýsingar,
að vél sé ekin 120 þiis. km. þarf
hann ekki jafnframt að segja að
búast megi við upptekt á vélinni
fyrren varir. Jafnan er ætlast til
að seljandi megi segja nokkuð lið-
lega frá, án þess að hann skapi
sér jafnframt sérstaka ábyrgð.
Seljandi segir t.d. að bifreið sé
„ofsalega góð”, „gaman að
keyra hana”, „ekkert sérstakt
komið upp” o.s. frv.
Seljandi getur hins vegar borið
ábyrgð á sérstökum loforöum sin-
um, t.d. að vél sé ný upptekin,
gi'rkassi yfirfarinn, biD allur ryð-
bættur o.s.frv. Slikar yfirlýsingar
eiga að standast. Aldrei er nógu
brýnt fyrir kaupendum, að taka
slik sérstök loforö upp f afsöl.
Iðulega kemur fyrir, aö aldrei
tekst að sanna að svona loforð
hafi verið gefin.
Ef seljandi gefur yfirlysingar i
framangreinda átt.skal kaupandi
ætið biðja um nótur og láta taka
upp í afsal t.d. aö vél hafi verið
upptekin innan ákv. km. fjölda,
t.d. 10 , 20, 30 þús.
„Bifreiðin selst i þvi ástandi
sem hún er i og kaupandi hefur
sætt sig við að öllu leyti.”
Segja má aö þessi fyrirvari sé i
öllum þeim afsölum, sem gefin
eru út i bilaviðskiptum. En hvaða
þýðingu hefur þessi fyrirvari? Al-
gengt er að menn liti svo á, að
vegna þessa fyrirvara verði
engar kröfur geröar vegna galla,
sem siðar koma i ljós. Fyrirvari
þessi gengur þó ekki svo langt.
EðlUegt getur verið að skýra
þennan fyrirvara þannig, aö
kaupandi hafi sætt sig við það á-
stand bilsins, sem hann hefur
kynnt sér. Hann getur þvi ekki
gert kröfur vegna galla, sem
hann vissi um eöa átti að vita um,
ef hann hefði skoðað bifreiðina
svo sem ætiast mátti til. Hann
hefur hins vegar ekki kynnt sér
leynda galla og því siður sætt sig
við þá.
Hvenær telst bifreið
ííölluð?
Bifreið telst gölluðhafihún ekki
þá eiginleika eða þau gæði, sem
hún átti að hafa skv. viðkomandi
kaupsamningi. Það fer auðvitað
eftir viðkomandi kaupsamningi,
hvers er til ætlast af viðkomandi
ökutæki, en hið selda þarf jafnan
að hafa þá eiginleika sem al-
mennt má ætla að sams konar
ökutæki hafi.
Þáð er nokkuð útbreiddur mis-
skilningur, að ef ökutæki hefur
einhverja galla, t.d. úrbrædda
vél, þá verði það ekki selt heldur
veröi að gera það upp áður. Þetta
er auðvitað alrangt, þvi að selja
má ónýta bíla, sem og nýja.
Hins vegar er ætlast til þess að
seljandi gefi upplýsingar.
Sjaldnast er tekið fram í afsöl-
um bila um ástand hins selda. Hin
stööluöu afsalseyðublöð, sem al-
gengust eru hafa gert þaö að
verkum, aö menn eru hættir að
taka fram i afsölum, hvað þeim
hefurfarið á mUli. Sönnun um að
seljandi hafi tekið fram að vél sé
upptekin, gírkassi yfirfarinn
o.s.frv. getur þannig oft veriö
afar a-fiö.
1 framhaldi af þessu er rétt að
gera sér grein fyrir þvi hvað telj-
istleyndur galli, en i bilaviðskipt-
um eru það jafnan eingöngu þeir
galiar, sem eru bótaskyldir.
Aldrei er um að ræða böta-
skyldan galla, hafi kaupandi vit-
að eða mátt vita um það sem aö
v$r. Augljósir gallar eru aldrei
bótaskyldir. Sundurryðgað fram-
bretti getur ekki talist leyndur
galli. Ryðgöt, sem búið er að
spasla i og sprauta yfir geta hins
vegar talist leyndir gallar á ný-
legum bil. Sléttmynstruð dekk
eru ekki leyndirgallar.Sprunga á
framrúðu ekki heldur.
Um galla i notuðum bifreiðum
gilda kaupalögin svokölluðu frá
1922. Margir halda, að úr þvi að
lögin séu orðin þetta gömul, þá
séu þau úrelt sem lög i' landinu.
Svo er þó alls ekki, þvi lögin eiga
merkilega vd við enn i dag, jafn-
vel ibilaviöskiptum,þóttslik við-
skipti hafi litt þekkst þegar lögin
voru sett.
Úrræði kaupanda vegna
galla
Ifyrsta lagi: Riftun kaupa. Þá
verður að vera um að ræöa annað
hvort verulegan galla eða svik
hjá seljanda. Þaö er aldrei hægt
aö krefjast riftunar kaupa, þ.e. aö
fá að skila bi'lnum gegn endur-
greiðslu kaupverös, nema gallinn
sé verulegur.
Mjög algeng mótbára, þegar
kaupandi kvartar undan galla, er
það að seljandi segir.að hann hafi
ekkert vitað af gallanum og hann
beri þvi enga ábyrgö. Þetta
stoðar litið, þvi billinn er jafn
gallaður eftir sem áður.
Svik hjá seljanda er þaö, þegar
seljandi visvitandi beitir blekk-
ingum i þeim tilgangi að komast
að hagstæöum kaupsamningi,
slikt er gert t .d. með þvi' að dylja
galla, mála yfir ryð, setja þykka
oliu á véleðagirkassa til að ekki
heyrist nein hljóö er gefa galla tfl
kynna, setja 10 brúsa af vatns-
kassaþétti á vél tii að fela
sprungu i bldck eöa heddi.
Sérstaklega er þetta algengt
varðandi ryöskemmdir og útlits-
galla ýmiss konar, þarsem notuð
eru fylliefniog málning til að fela
stórkostlegar skemmdir.
Hafi kaupandi ihyggju að rifta
kaupum þarf hann að gera það án
tafar eftir að galli er kominn i
ljós. Nokkuð oft vill koma fyrir að
menn draga þetta of lengi, þar til
allt er orðið um seinan.
Skv. kaupalögum skal
kaupandi hafa kvartað innan árs
frá þvi að kaupin voru gerð. Eftir
það getur hann ekki borið fram
neinar kvartanir né krafist bóta.
Þetta gildir þó ekki hafi seljandi
beitt svikum .Hins vegar getur
reynst erfitt að sanna að svikum
hafi verið beitt.
Skaðabætur
Seljandi ábyrgist þá galla, sem
voru fyrir hendi, þegar kaupin
áttu sérstað, enda hafi kaupandi
ekki vitað af gallanum né mátt
ætla að bifreiðin værihaldin slik-
um galla. Það er ekkert skilyrði
að seljandi hafi vitað af gallan-
um.
Seljandi skal auðvitað bæta
kaupanda allt tjón hans bæði
beint fjártjón, t.d. kostnað við
kaup á nýrri vél og að auki óbeint
tjón t.d. afnotamissi, vegna þess
aö kaupandi gat eigi notað bif-
reiðina og lenti i kostnaði við að
kom ast á m illi st aða á an nan hátt.
Mikilvægt er að gera grein fyrir
þvi að kaupandi getur aldrei
krafist hærri bóta en nauðsynlegt
hefði verið til að bæta tjónið.
A.K.B.
Fargjöld
hækka
með
Strætis-
vögnum
Reykja-
víkur
■ Frá og með 6. febrúar
1982 hækka fargjöld meö
Strætisvögnum Reykjavikur,
þ.e.a.s. fargjöld fulloröinna
aöeins, en fargjöld barna
verða óbreytt áfram. Far-
gjöld fullorðinna verða nú
sem hér segir: Einstök far-
gjöld kr. 4.50. Stór farmiöa-
■ spjöld kosta kr. 100.00 (28
miðar' litil farmiöaspjöld
kosta kr. 40.00 (10 miðar).
Farmiðar aldraöra og
öryrkja kosta kr. 50.00 (28
miðar) Einstök fargjöld
barna eru kr. 1.50 og far-
miðaspjöld fyrir börn kosta
kr. 20.00 ( 32 miðar).